27/08/2022
Hiện nay, X quang là một công cụ chẩn đoán hình ảnh quan trọng được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu. Máy hoạt động dựa trên nguyên lý của tia X, giúp chẩn đoán hình ảnh các bộ phận xương, khớp. Vì tính chất đâm xuyên, tia X cũng sẽ có những tác hại nhất định.
1.Tia X là gì?
👉Tia X là một dạng bức xạ điện từ xuất hiện trong tự nhiên và nhân tạo, có tính chất có thể đâm xuyên, được ứng dụng rộng rãi trong y học nhằm chẩn đoán các bệnh về xương khớp.
👉Tia X được chia làm 2 loại là tia X cứng và tia X mềm, tuy nhiên tia X cứng thường được sử dụng rộng rãi hơn vì nó có năng lượng photon cao hơn và có thể nhìn thấy được hình ảnh bên trong các vật thể.
👉Chụp x quang là gì?
Bạn đã hiểu như thế nào là tia x. Vậy chụp x-quang là gì? Chụp x quang là phương pháp chuẩn đoán bệnh dựa trên tia x, máy chụp x quang sẽ phát ra chùm tia bức xạ, xuyên qua cơ thể người, cụ thể là vùng cần chuẩn đoán bệnh và tạo ra hình ảnh có thể nhìn thấy được qua tấm phim chụp x-quang, người bệnh có thể cần phải nín thở để hình ảnh được ghi lại rõ nét hơn. Từ đó các y bác sĩ có thể chuẩn đoán bệnh và dễ dàng đưa ra phương pháp điều trị.
2.Tác hại của tia X
⚔️ Tia X được ứng dụng khá nhiều trong chẩn đoán (chụp X-quang, chụp CT,…) các bệnh lý về xương, phổi và cơ quan khác. Tuy nhiên, nếu không cẩn thận, tia X lọt ra ngoài sẽ có những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người. Tia X có khả năng gây ion hóa các chất hoặc có các phản ứng gây nguy hiểm cho con người. Do đó các yếu tố như bước sóng, cường độ và thời gian sử dụng tia X vào các mục đích khác nhau luôn cần được theo dõi, xem xét và điều chỉnh cẩn thận để tránh tác hại cho sức khỏe.
Tia X là một dạng tia phóng xạ, có tác dụng sát thương nhất định đối với tế bào, nó gây ảnh hưởng trực tiếp đến các mô sống của cơ thể người, tuy nhiên chúng ta cũng không thể phủ nhận những lợi ích mà nó đem lại, với khả năng gây ảnh hưởng trực tiếp lên các mô sống mà tia X có thể kìm hãm hoặc loại bỏ các tế bào ung thư, ngoài ra tia X còn được sử dụng rộng rãi trong việc chuẩn đoán bệnh vì có thể xuyên qua các chất lỏng và mô mềm bên trong cơ thể con người, nên cơ thể sau khi chiếu X-quang cũng sẽ có những phản ứng không tốt. Ở các cấp độ khác nhau, cơ thể con người sẽ bị ảnh hưởng khác nhau. Và mức độ tác hại phụ thuộc vào thời gian tiếp xúc và cường độ của tia X.
⚔️ Tuy bức xạ tia X có nhiều tác hại nếu cường độ mạnh. Quá trình chụp X quang có thể kiểm soát lượng bức xạ cho phép không đủ gây ra tổn thương. Các tổn thương gây ra bởi bức xạ liều thấp đều có thể khắc phục và không gây ra đột biến. Chỉ khi đạt đến một ngưỡng nhất định, tổn thương vĩnh viễn mới có thể được gây ra. Ngưỡng này sẽ cao hơn nhiều so với liều tia X tiêu chuẩn từ bất kỳ kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh nào.
Nếu quá lạm dụng hoặc liên tục chiếu tia Xquang qua cơ thể trong thời gian ngắn sẽ gây những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, điều này có thể gây tình trạng rụng tóc, bỏng da…nếu kéo dài có thể gây ung thư và những bệnh lý nghiêm trọng khác.
✅"Đối với phụ nữ đang mang thai, theo một số nghiên cứu cho thấy tia x quang có ảnh hưởng trực tiếp tới thai nhi. Chụp x quang khi đang mang thai, thai nhi sẽ tiếp xúc với tia bức xạ có thể gây ra những thay đổi khiến các tế bào của bé phát triển nhanh chóng, bé có thể có nguy cơ cao mắc khuyết tật, dị dạng hoặc bệnh tật bẩm sinh như bệnh bạch cầu,…"
✅Khả năng gây ung thư
Bức xạ ion hoá của tia X gây đứt gãy DNA. Khi những tế bào bị tổn thương do tia X gây ra phân chia và nhân lên, những tổn thương không sửa chữa được cũng nhân lên theo. Một số nhà khoa học đã cố tình chiếu xạ lên tay để nghiên cứu, và nhận thấy tia X có thể gây bỏng hoặc cháy da sau vài tuần tiếp xúc, nếu cường độ mạnh gây ra các vết loét và khó phục hồi. Các tế bào ung thư có thể phát triển từ các mô da đã được chữa lành. Vì vậy, tia X được cả Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và chính phủ Hoa Kỳ phân loại là chất gây ung thư.
✅Ảnh hưởng tới da
Những bức xạ do tia X gây tổn thương cục bộ cho da và các mô dưới da. Dấu hiệu nhận biết dễ thấy nhất là những vết đỏ trên da. Những vết đỏ đó sẽ xuất hiện sau chiếu vài giờ và sẫm lại sau đó vài ngày, không để lại hậu quả lâu dài.
Tuy vậy, nếu nguồn bức xạ mạnh chiếu vào sẽ gây tổn thương nghiêm trọng đối với những vết đỏ đó, phồng rộp và loét. Liều không cao lắm có thể tự lành sau vài tuần những liều cao có thể diệt hết các tế bào da, sẽ lâu lành và để lại sẹo
✅Ảnh hưởng tới các cơ quan khác của cơ thể
✅Mắt: Đục thuỷ tinh thể
✅Tim mạch: huỷ hoại trực tiếp các mạch máu nhỏ, có thể gây suy tim và tử vong
✅Sinh dục: Suy thoái tiền liệt tuyến, tinh hoàn, buồng trứng, ung thư vú
✅Tuỷ: ảnh hưởng tới tuỷ xương, nơi sản xuất ra các tế bào máu dẫn tới nguy cơ mắc các bệnh ung thư
✅Niêm mạc dạ dày: tiêu chảy, sút cân
Nếu như chúng ta biết cách ngắt quãng khoảng cách giữa 2 lần chụp X Quang thì sẽ không gây hại cho sức khỏe vì tia bức xạ không chỉ riêng tia X, nó tồn tại xung quanh cuộc sống chúng ta rất nhiều chẳng hạn như ánh sáng ban ngày hoặc thậm chí là bên trong thức ăn. Vì vậy chúng ta cần hiểu rõ về tia X để điều chỉnh khoảng cách giữa 2 lần chụp x quang hợp lý hơn, thời gian phù hợp giữa 2 lần chụp Xquang là 5 đến 7 lần trên 1 năm, trừ những trường hợp điều trị được bác sĩ chỉ định.
✅Trẻ sơ sinh chụp x quang có hại không?
Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ việc chụp X quang là một điều cần phải thật sự cân nhắc, vì tia X có khả năng làm ảnh hưởng đến các mô sống của cơ thể và những tế bào của bé còn đang trong quá trình hình thành và phát triển, không nên cho bé chup X quang nếu có thể hãy thay thế bằng phương pháp khác ít ảnh hưởng hơn.
✅Chụp x quang khi mang thai
Đối với phụ nữ đang mang thai, theo một số nghiên cứu cho thấy tia x quang có ảnh hưởng trực tiếp tới thai nhi. Chụp x quang khi đang mang thai, thai nhi sẽ tiếp xúc với tia bức xạ có thể gây ra những thay đổi khiến các tế bào của bé phát triển nhanh chóng, bé có thể có nguy cơ cao mắc khuyết tật, dị dạng hoặc bệnh tật bẩm sinh như bệnh bạch cầu,…