13/04/2025
******************* VI NHỰA. *****************
🍀Vi nhựa ở đâu và con đường xâm nhập
Vi nhựa (microplastics) là các hạt nhựa có kích thước từ 1 nm đến 5 mm, đã được phát hiện trong hầu hết các hệ sinh thái và mẫu cơ thể người: trong nước biển, nước máy, nước đóng chai, thực phẩm (hải sản, muối, mật ong…), không khí (bụi nhà, sợi vải tổng hợp), mỹ phẩm và bao bì nhựa  .
Con đường xâm nhập chính:
• Ăn uống: Hấp thu qua đường tiêu hóa, một phần vi nhựa có thể xuyên qua niêm mạc ruột vào máu  .
• Hô hấp: Hạt nhỏ theo không khí vào phổi, lắng đọng tại phế nang hoặc đi vào tuần hoàn  .
• Tiếp xúc da: Một lượng rất nhỏ (nanoplastics) có thể thẩm thấu qua da tổn thương hoặc nang lông, tuy đường này ít đóng góp nhất .
🍀. Tác hại của vi nhựa
1. Kích hoạt phản ứng viêm
Vi nhựa làm tăng tiết cytokine pro‑inflammatory (IL‑1α, IL‑1β, IFN‑γ), gây viêm cấp và mạn tính tại ruột, phổi, làm tổn thương niêm mạc và mô liên kết  .
2. Rối loạn hệ vi sinh đường ruột
Sự hiện diện của vi nhựa làm thay đổi thành phần và chức năng microbiome, giảm đa dạng vi khuẩn có lợi, dẫn đến tiêu hóa kém, hội chứng ruột kích thích và tăng nguy cơ bệnh chuyển hóa  .
3. Rối loạn nội tiết
Vi nhựa mang theo các chất như BPA, phthalates… có khả năng can thiệp cân bằng hormone, tăng nguy cơ rối loạn sinh sản, ung thư vú, ung thư tiền liệt tuyến và các bệnh nội tiết khác  .
4. Stress oxy hóa và độc tính tế bào
Hạt vi nhựa kích thích sinh gốc tự do, gây peroxid hóa lipid, tổn thương ADN, phá hủy màng tế bào, suy giảm chức năng ty thể và lysosome, dẫn đến apoptosis  .
5. Nguy cơ ung thư
Các nghiên cứu gợi ý vi nhựa có thể mang theo chất gây đột biến, làm tổn hại ADN và gia tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng, ung thư phổi…  .
6. Ảnh hưởng đến sinh sản và phát triển thai nhi
Vi nhựa đã được phát hiện trong nhau thai và máu dây rốn; BPA và phthalates từ vi nhựa làm giảm chất lượng tinh trùng, rối loạn nội tiết thai nhi  .
7. Tác động lên hệ tim mạch, thần kinh, hô hấp
– Hạt lắng đọng ở mạch máu, tăng nguy cơ xơ vữa, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
– Qua hàng rào máu‑não, vi nhựa nhỏ (< 200 nm) có thể gây viêm não, thoái hóa thần kinh.
– Trong phổi, vi nhựa kích thích viêm đường hô hấp, giảm chức năng phổi .
🍀Cách khắc phục và hỗ trợ đào thải
1. Tăng cường chất xơ trong khẩu phần
– Chất xơ hòa tan và không hòa tan tăng khối lượng phân, đẩy nhanh quá trình thải vi nhựa qua đường tiêu hóa .
2. Uống đủ nước và lọc nước chất lượng cao
– Uống ≥ 2 lít nước/ngày giúp thận, gan hoạt động hiệu quả, hỗ trợ thải qua nước tiểu.
– Sử dụng bộ lọc RO hoặc than hoạt tính giảm hàm lượng vi nhựa trong nước uống  .
3. Xông hơi, sauna
– Đổ mồ hôi giúp thải một phần hạt rất nhỏ và các chất hóa học bám trên bề mặt vi nhựa .
4. Giảm tiếp xúc với nhựa
– Không hâm nóng thức ăn trong hộp nhựa; chuyển sang thủy tinh, inox.
– Dùng chai nước, hộp đựng làm từ thép không gỉ, thủy tinh; chọn quần áo tự nhiên (cotton, lanh) .
5. Bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa
– Vitamin C, E, polyphenol (trái cây, rau xanh, trà xanh) giảm stress oxy hóa, bảo vệ tế bào .
6. Ưu tiên thực phẩm tươi, ít chế biến
– Hạn chế đồ đóng gói sẵn, thực phẩm chế biến nhiều bước để giảm nguy cơ nhiễm vi nhựa từ bao bì .
🍀Lưu ý: Hiện chưa có “thuốc đặc trị” hay biện pháp y khoa chuyên biệt để loại bỏ hoàn toàn vi nhựa đã tích tụ. Việc giảm thiểu tiếp xúc, hỗ trợ cơ thể đào thải tự nhiên và duy trì lối sống lành mạnh là cách khả thi nhất ở thời điểm hiện tại.
