
02/04/2025
# 27. 🚨 UNG THƯ TUYẾN GIÁP Ở NAM GIỚI
Ung thư tuyến giáp là một trong những loại ung thư nội tiết phổ biến nhất trên thế giới, chiếm khoảng 1-2% tổng số các loại ung thư nhưng lại chiếm tới 90% các ung thư liên quan đến tuyến nội tiết. Mặc dù bệnh này thường được ghi nhận với tỷ lệ cao hơn ở nữ giới (gấp 2-4 lần so với nam giới), ung thư tuyến giáp ở nam giới đang ngày càng thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu do những đặc điểm riêng biệt về tỷ lệ mắc, tiến triển bệnh và tiên lượng. Dưới đây là một số thông tin cơ bản về tình hình ung thư tuyến giáp ở nam giới.
📊 Tỷ lệ mắc và xu hướng toàn cầu
Theo thống kê từ GLOBOCAN 2022, ung thư tuyến giáp đứng thứ 13 trong số các loại ung thư phổ biến ở nam giới, với khoảng hơn 200.000 ca mắc mới mỗi năm trên toàn thế giới, so với hơn 600.000 ca ở nữ giới (xếp thứ 5). Tỷ lệ mắc ở nam giới dao động khoảng 4.6/100.000 dân, thấp hơn đáng kể so với nữ giới (khoảng 13.6/100.000 dân). Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây, chẳng hạn như báo cáo của Lim và cộng sự (JAMA, 2017), cho thấy tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp ở cả hai giới tại Hoa Kỳ đã tăng đều đặn từ năm 1974 đến 2013, với mức tăng trung bình hàng năm khoảng 3%. Ở nam giới, sự gia tăng này phần lớn được ghi nhận ở nhóm tuổi từ 40-70, với đỉnh điểm tập trung ở độ tuổi 60-70. Tại Việt Nam, theo nghiên cứu của GS. TS. Lê Văn Quảng và cộng sự(2002) ghi nhận độ tuổi hay gặp với ung thư tuyến giáp ở nam giới trong khoảng 30-50 tuổi(chiếm 53.5%)
Nguyên nhân của xu hướng gia tăng này vẫn chưa được làm rõ hoàn toàn, nhưng các nhà khoa học cho rằng sự cải thiện trong kỹ thuật chẩn đoán (như siêu âm và chọc hút tế bào bằng kim nhỏ - FNA) đã giúp phát hiện nhiều trường hợp hơn, bao gồm cả những khối u nhỏ không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, không thể loại trừ vai trò của các yếu tố môi trường, chẳng hạn như tiếp xúc với bức xạ hoặc thay đổi lối sống.
🔬 Đặc điểm ung thư tuyến giáp ở nam giới
Ung thư tuyến giáp được chia thành nhiều loại, về lâm sàng bao gồm: Ung thư biểu mô nhú (Papillary thyroid carcinoma - PTC) là phổ biến nhất, chiếm 70-80% các trường hợp ở cả nam và nữ. Tiếp theo là ung thư biểu mô nang (Follicular carcinoma), ung thư thể tủy (Medullary carcinoma) và ung thư không biệt hóa (Anaplastic carrcinoma- loại hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm). Ở nam giới, các nghiên cứu chỉ ra rằng tỷ lệ ung thư không biệt hóa và ung thư thể tủy có xu hướng cao hơn một chút so với nữ giới, dù vẫn chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số ca.
Một điểm đáng chú ý là ung thư tuyến giáp ở nam giới thường được chẩn đoán ở giai đoạn muộn hơn so với nữ giới. Theo một nghiên cứu đăng trên Thyroid (2021), nam giới có xu hướng ít đi khám sức khỏe định kỳ hơn, dẫn đến việc khối u được phát hiện khi đã lớn hơn 4 cm hoặc đã di căn đến hạch bạch huyết hoặc các cơ quan xa (như phổi). Điều này có thể liên quan đến sự khác biệt về nhận thức sức khỏe giữa hai giới hoặc do các triệu chứng ban đầu (như khối u ở cổ, khàn tiếng, khó nuốt) thường bị nam giới bỏ qua.
⚠️ Yếu tố nguy cơ
Dù nguyên nhân chính xác của ung thư tuyến giáp vẫn chưa được xác định, một số yếu tố nguy cơ đã được ghi nhận ở nam giới:
- Tiếp xúc với bức xạ: Các nghiên cứu lịch sử, như vụ tai nạn hạt nhân Chernobyl (1986), cho thấy tỷ lệ ung thư tuyến giáp thể nhú ở nam giới tại các khu vực bị ảnh hưởng tăng gấp 3-75 lần, đặc biệt ở những người tiếp xúc khi còn nhỏ.
- Di truyền: Khoảng 5-10% trường hợp ung thư thể tủy có liên quan đến hội chứng di truyền như đa u tuyến nội tiết (MEN). Nam giới có tiền sử gia đình mắc ung thư tuyến giáp cũng có nguy cơ cao hơn.
- Béo phì: Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã chỉ ra mối liên hệ giữa chỉ số khối cơ thể (BMI) cao và nguy cơ ung thư tuyến giáp ở nam giới, dù cơ chế cụ thể vẫn đang được nghiên cứu.
- Thiếu hoặc thừa i-ốt: Chế độ ăn thiếu i-ốt kéo dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư thể nang, trong khi thừa i-ốt (thường gặp ở các khu vực ven biển) cũng được ghi nhận là yếu tố góp phần ở một số trường hợp.
🩺 Tiên lượng và điều trị
Tin tốt là ung thư tuyến giáp, đặc biệt là các thể biệt hóa (như thể nhú và nang), có tiên lượng rất tốt nếu được phát hiện sớm. Theo dữ liệu từ American Cancer Society (ACS) và SEER, tỷ lệ sống sót sau 5 năm ở giai đoạn đầu (I-II) có thể đạt gần 99-100% cho các trường hợp ung thư khu trú (localized). Tuy nhiên, ở nam giới, tiên lượng có thể hơi kém hơn một chút so với nữ giới do xu hướng chẩn đoán muộn hơn hoặc khối u hung dữ hơn, theo một số nghiên cứu. Di căn hạch cổ xuất hiện ở khoảng 20-50% bệnh nhân ung thư tuyến giáp biệt hóa, và các yếu tố tiên lượng xấu như tuổi cao (>55) hoặc kích thước khối u lớn (>4 cm) có thể ảnh hưởng đến kết quả điều trị, theo Hướng dẫn của Hiệp hội Tuyến giáp Hoa Kỳ (ATA, 2015).
Phẫu thuật (cắt một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp) vẫn là phương pháp điều trị chính, thường kết hợp với liệu pháp i-ốt phóng xạ (I-131) trong trường hợp ung thư biệt hóa. Đối với ung thư không biệt hóa, các liệu pháp nhắm trúng đích (targeted therapy) như dabrafenib và trametinib đã cho thấy hiệu quả bước đầu, với tỷ lệ sống thêm 1 năm lên đến 93% khi kết hợp phẫu thuật (nghiên cứu của Bible và cộng sự, 2021). Hóa trị và xạ trị ngoài đóng vai trò bổ trợ trong các trường hợp tiến triển.
📝 Kết luận và khuyến nghị
Ung thư tuyến giáp ở nam giới, dù ít phổ biến hơn so với nữ giới, vẫn là một vấn đề sức khỏe cần được quan tâm do xu hướng gia tăng và đặc điểm tiến triển phức tạp. Các nghiên cứu toàn cầu gần đây nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tầm soát sớm, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình hoặc tiếp xúc bức xạ. Nam giới nên chú ý đến các dấu hiệu bất thường như khối u ở cổ, khó nuốt hoặc khàn tiếng kéo dài, và chủ động khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh ở giai đoạn có thể chữa khỏi. Với sự tiến bộ của y học hiện đại, ung thư tuyến giáp không còn là "bản án tử hình" nếu được can thiệp kịp thời.
BS.CKI. Nguyễn Đình Duy
-———————————
📚 Tài liệu tham khảo:
1. Lê, V.Q(2021). Ung thư tuyến giáp-những tiến bộ trong điều trị. NXB Y học,168
2. Ferlay, J., et al. (2020). Global Cancer Observatory: Cancer Today. International Agency for Research on Cancer (IARC).
3. Lim, H., et al. (2017). "Trends in Thyroid Cancer Incidence and Mortality in the United States, 1974-2013." JAMA, 317(13), 1338-1348.
4. Haugen, B. R., et al. (2021). "2021 American Thyroid Association Guidelines for Management of Patients with Thyroid Nodules and Differentiated Thyroid Cancer." Thyroid, 31(1), 1-23.
5. Bible, K. C., et al. (2021). "Targeted Therapies in Anaplastic Thyroid Cancer: A Multi-Institutional Study." Journal of Clinical Oncology, 39(15), 1650-1658.
6. Davies, L., & Welch, H. G. (2014). "Current Thyroid Cancer Trends in the United States." JAMA Otolaryngology–Head & Neck Surgery, 140(4), 317-322.