19/08/2022
❤PHÁT TRIỂN THẦN KINH HỆ VẬN ĐỘNG Ở TRẺ - KỲ 2❤❤
Trích livestream Mẹ hỏi Bác Đoàn
---------
🌿Hiện nay trên thị trường có rất nhiều sản phẩm như sữa, thực phẩm chức năng giúp bé phát triển thông minh hơn, có cơ sở khoa học chứng minh điều này không ạ?
Gần như không có thực phẩm chức năng nào giúp bé thông minh cả. Em bé thông minh là do bé học, do bé tìm tòi và khám phá xung quanh, em bé thông minh là em bé hỏi tại sao rất nhiều. Em bé thông minh hay không là do phụ huynh tạo điều kiện để bé tìm tòi, học hỏi. Cho bé uống DHA không giúp bé thông minh, tuy nhiên dinh dưỡng này sẽ giúp cho các bé phát triển về trí não, phụ huynh nên cho bé ăn uống đa dạng (thực phẩm chứa chất sắt), đừng cho bé uống nhiều sữa. Những em bé thiếu chất sắt thường sẽ chậm phát triển về trí não, kém tập trung do thiếu máu,…
Chúng ta cũng phải hiểu, trí thông minh không có nghĩa là nói năng nhanh nhẹn, bé làm toán nhanh, hay bé đọc sớm hơn những bé khác… Trí thông minh bao gồm rất nhiều mặt, bé có trí thông minh về ngôn ngữ; bé lại có trí thông minh về hình thể, khi đó bé sẽ nhảy múa đẹp; bé có trí thông minh về thăng bằng, bé sẽ đi rất sớm… Phụ huynh phải theo dõi bé để xem sở trường của con mình là gì và giúp bé phát triển ở lĩnh vực đó.
--------
🌿Có nhiều bà mẹ tin rằng, bé ngồi sớm sẽ bị cong lưng, bé đi sớm chân sẽ bị cong, đây có phải là điều chính xác?
Các bé phát triển về thần kinh vận động theo từ đầu đến chân, nếu bé phát triển được đến mức kiểm soát được cơ mông và lưng mạnh thì bé sẽ nâng cơ thể lên để ngồi được, thường trong khoảng thời gian 6-9 tháng. Khi bắt đầu, cơ lưng mạnh giúp bé ngồi được, nhưng chưa thẳng lưng được, vì vậy bé sẽ bị khòm xuống là chuyện bình thường, khi bé đủ mạnh bé sẽ ngồi thẳng lên. Do đó, bé ngồi sớm sẽ không gây cong lưng, bởi vì cơ thể bé rất là dẻo.
Tương tự như vậy với chân, chân đủ mạnh thì sẽ chống đứng, nếu chưa đủ mạnh bé sẽ bị co chân lên. Mốc phát triển chống đứng lên rất là quan trọng để giúp cho con người có thể đứng lên bằng hai chân. Tóm lại, bé ngồi sớm, đi sớm sẽ không bị cong lưng hay cong chân, mà đây là biểu hiện của não đang phát triển rất tốt về thần kinh vận động.
--------
🌿Trong khoảng thời gian gần đây, tỷ lệ chẩn đoán bé tự kỷ tăng lên rất cao, bác sĩ có thể chia sẻ nguyên nhân dẫn đến điều này?
Trước tiên, cần làm rõ và tìm hiểu tại sao tỷ lệ chẩn đoán bé tự kỷ tăng lên cao như vậy? Thật ra, chẩn đoán tự kỷ tăng cao là do người ta chẩn đoán nhầm nhiều quá nên mới tăng như vậy, trong thực tế không có nhiều như vậy. Người ta chuẩn đoán nhiều như vậy là do người ta đồng nghĩa nhiều triệu chứng của bé tự kỷ, và lấy 1 triệu chứng ra để chẩn đoán.
Đặc biệt, bé nói chậm thường bị chẩn đoán là tự kỷ, dự đoán này không đúng. Việc chậm nói chỉ là 1 triệu chứng của tự kỷ, không phải là triệu chứng chính để chẩn đoán bé có tự kỉ hay không; bé bị tự kỷ thường sẽ không biết rõ nguyên nhân. Có thể 1 số yếu tố về gen khiến bé không giao tiếp với bên ngoài, bé thu mình vào thế giới của mình, nên chúng ta không giao tiếp được với bé. Khi chúng ta không giao tiếp được với bé khiến bé không phát triển được kỹ năng về ngôn ngữ. Trong khi bé nói chậm, bé vẫn giao tiếp được với thế giới bên ngoài, mình nói bé vẫn hiểu, mình nhờ bé vẫn làm được, bé thể hiện qua ngôn ngữ hình thể thì bé vẫn đang giao tiếp với mình - đây không phải là bé bị tự kỷ.
Cách đây 14 năm, có bé đi ngón chân, phụ huynh vội vàng đem bé tới, bảo bé bị tự kỷ do đọc thông tin ở đâu đó, tôi cho là không đúng. Những bé bị tự kỷ thường sẽ rất khó giao tiếp với thế giới bên ngoài, nên mình tác động vào não của bé rất khó, các bé thường có biểu hiện đơ đơ, đi lòng vòng, chơi 1 mình. Lúc khoảng 4-6 tháng tuổi, bé nhìn mặt người khác bé cười, bé lắng nghe khi cha mẹ nói nghĩa là bé đang giao tiếp với mình; còn những bé nhỏ khi chúng ta thấy bé không cười với người khác thì đây là 1 trong những nghi vấn sớm có thể bé có vấn đề về giao tiếp, nhưng cũng chỉ là 1 yếu tố để chẩn đoán tự kỉ, phải tiếp tục theo dõi, nếu bé vẫn giao tiếp bình thường thì nghĩa là bé vẫn đang phát triển tốt.
---------
🌿Một số vấn đề bé bị sốt dẫn đến bị co giật có ảnh hưởng đến sự phát triển hệ thần kinh vận động của bé?
Những biểu hiện của bé bị sốt co giật cần phải được chẩn đoán đúng là sốt co giật hay co giật do viêm màng não, nếu bé được chẩn đoán viêm màng não thì là 1 bệnh khác, ở đây chúng ta nói riêng về chuyện sốt co giật, có 1 số bé có cơ địa bị co giật do sốt, sốt nhẹ bé cũng sốt. Thậm chí có nhiều bé bị co giật nhiều lần do sốt, tái đi tái lại, nhưng các bé này khoảng 5-6 tuổi trở lên bé sẽ hết. Bé bị sốt do co giật khác với người bị động kinh, động kinh là bị dài dài, những bé bị sốt co giật như vậy sau khi lớn lên thì hoàn toàn sẽ không bị co giật nữa.
Ở trên thế giới, người ta nghiên cứu và chia ra thành 2 nhóm. 1 nhóm là bé có tiền sử bị sốt co giật và nhóm còn lại là bé không có tiền sử bị sốt co giật để so sánh độ thông minh, thông thường người ta sẽ xem chỉ số IQ để so sánh. Kết quả đưa ra là chỉ số nhóm bé có tiền sử bị sốt có chỉ số thông minh trung bình cao hơn nhóm còn lại. Kết luận này đưa ra không phải cứ sốt co giật là thông minh, kết luận này có nghĩa là dù bé có bị sốt co giật thì cũng không ảnh hưởng gì đến chỉ số thông minh của bé. Câu kết luận ở đây là, bé bị sốt co giật không ảnh hưởng đến sự phát triển hệ thần kinh vận động của bé.
---------
🌿Bé được 4 tuổi rưỡi, là trẻ rối loạn phổ tự kỷ, vận động tay của bé kém, bên cạnh đó bé cũng không biết nhảy lên và bắt chước những động tác nhảy khác, phụ huynh có thể cho bé học piano, massage tay, các điểm trên mặt để kích thích não do bác sĩ điều trị hướng dẫn hay không?
Bé đã được chẩn đoán là phổ tự kỷ thì phổ tự kỷ có nhiều mức độ khác nhau. Bé có thể có hạn mức độ giao tiếp kém hơn nên bé có thể tiếp thu kém hơn, bé chưa đủ hiểu để tiếp nhận và làm theo những động tác được hướng dẫn. Bé có thể phát triển về vận động khác đi kèm, chủ yếu là vấn đề giao tiếp. Tốt nhất cho bé vận động theo nhu cầu của bản thân bé, có những bé không muốn học piano nhưng muốn cầm bút vẽ thì đó cũng là cách phát triển vận động của bàn tay.
Do đó, phụ huynh phải xem bé đang muốn chơi những trò chơi gì và sử dụng độ khéo léo của bàn tay, không nhất thiết là xâu chuỗi hạt, chơi piano mà có thể nhiều hoạt động khác như chơi logo, nặn đất sét,…
Nếu bé có những vấn đề về vận động như vậy thì phụ huynh nên chọn các hình thức vận động tinh vi phù hợp với bé, bé thích để mình huấn luyện và đạt được các kỹ năng khéo léo của bàn tay, khi bé được tập luyện thì sẽ phát triển nhưng không bằng các bé khác và chậm hơn các bé khác. Nhưng điều đó không có nghĩa là bé đó không có năng khiếu riêng của minh, hoặc kỹ năng riêng của bé qua quá trình phụ huynh đồng hành cùng bé thì sẽ phát hiện ra năng khiếu để phát triển năng khiếu. Ví dụ bé học piano, bé sẽ có trí thông minh về âm nhạc, phụ huynh cần khuyến khích bé học nhạc hoặc các nhạc cụ khác giúp bé khéo léo hơn, hoặc trao đổi với bé để xem bé thích cái gì, nhưng tránh đừng ép bé.
-------
🌿Sự phát triển thần kinh vận động của bé sinh non sẽ khác thế nào với bé sinh đủ tháng?
Bé sinh non vì bé ra đời trước tuổi thực, não của bé phát triển sẽ chưa bằng bé sinh đủ tháng, vì số ngày tồn tại chưa bằng bé đủ tháng, nhưng bé sinh non khi ra ngoài đời, bé được dịp tiếp xúc với môi trường như âm thanh, ánh sáng, thính giác,… giúp bé phát triển những giác quan bình thường. Những bé sinh non vẫn phát triển những giác quan giống như những bé sinh đủ tháng.
Sau khi sinh ra, nhờ vận động, tiếp xúc, được cử động tay chân thì bé sinh non vẫn phát triển nhanh hơn bé cùng tuổi thai (đủ tháng), nhưng so với bé hơn tuổi thai thì bé vẫn chưa bằng, tức là bé nằm đâu đó giữa bé sinh cùng tuổi thai và bé sinh đủ tháng hơn tuổi thai. Cũng có những bé sẽ bắt kịp được sự phát triển về vận động sau khoảng 6 tháng, 1 năm nếu bé được tập luyện, bé vẫn phát triển bằng bé phát triển đủ tháng.
Có những cách tập luyện giúp bé phát triển vận động như giúp bé tập nằm sấp khi bé chơi, giúp bé ngóc cổ lên, uốn éo vặn vẹo. Không cho bé nằm sấp lúc ngủ dễ làm cho bé có nguy cơ bị hội chứng đột tử, không an toàn đối với em bé. Khi bế ở tư thế đứng, bé cũng được ngóc cổ lên, giúp bé phát triển những giác quan khác như hát cho bé nghe, nói chuyện với bé, tay chân bé được tự do,…
-------
🌿Bé 2 tuổi muốn khám sức khỏe tổng quát thì nên kiểm tra những vấn đề gì bên cạnh phát triển thần kinh vận động?
Bên cạnh những vấn đề thần kinh vận động trí não, thì chúng ta cần xem sự tăng trưởng của bé như thế nào. Nghĩa là cần khám chiều cao, cân nặng, vòng đầu (dưới 2 tuổi), xem thực đơn, chế độ ăn có hợp lý ở độ tuổi đó hay không, phòng ngừa những bệnh tật có thể phòng được bằng cách giúp bé chích ngừa đầy đủ, thảo luận ngừa sâu răng như thế nào, phát triển ngôn ngữ ra sao. Phụ huynh không nên cho các bé xem tivi hay màn hình điện thoại nhiều, những em bé hay quên đánh răng thì bác sĩ sẽ hướng dẫn cách vệ sinh răng bé. Ngoài việc cho bé chích ngừa đầy đủ hoặc những vaccine được nhắc lại mà chưa chích thì chúng ta cần cho bé chích tiếp.
