24/07/2025
Gần đây có nhiều duyên làm việc với khách hàng về hành trình nghề nghiệp: một bạn sinh viên sắp ra trường đang lúng túng chọn lối đi đầu tiên, một nhân sự làm việc 5 năm tại một vị trí nhưng không biết cơ hội để bước lên vị trí tiếp theo là gì, một bạn quản lý cấp trung loay hoay chuyển vai từ giỏi kỹ năng chuyên môn sang vai trò lãnh đạo,… Nhiều bạn nói rằng “tớ đang ở trong career crisis”.
Vậy bản chất career crisis là gì: Khủng hoảng trong ngành dẫn đến áp lực tái cấu trúc / thay đổi trong doanh nghiệp và do đó yêu cầu với từng cá nhân khác đi? Chúng ta khó khăn trong việc thích ứng với sự thay đổi đó: Tôi có thể bắt kịp với yêu cầu mới hay không? Tôi có đủ khả năng không? Tôi hoài nghi về giá trị và năng lực bản thân.
Sau một thời gian làm việc cật lực thì tôi quá mệt mỏi và kiệt sức đến mức không biết mình có đang làm đúng nghề không? Nếu đúng thì vì sao tôi lại chán nản đến thế này? Thế giờ nên chọn lại hay nên như thế nào?
Sau khi lập gia đình, sinh con thì thấy thứ tự ưu tiên trong mình có sự chuyển dịch muốn dành nhiều thời gian hơn cho con, hoặc muốn co phần sự nghiệp để tự do hơn với các dự án cá nhân. Họ băn khoăn xem nên sắp xếp thứ tự ưu tiên như thế nào.
Nhìn mọi người xung quanh giỏi quá, thành công quá mình tự nhiên thấy mình chẳng làm được gì cả. Câu hỏi lớn hơn nhưng rất khó để trả lời nảy sinh “giá trị của mình là gì?”
Lời mời ở đây là một sự “đặt tên” khác đi, ví dụ: “giai đoạn khúc quanh của sự nghiệp”, khi bạn bối rối, băn khoăn giữa việc chọn đi tiếp theo ngã nào, hay đi loanh quanh mãi lại thấy mình quay về chỗ cũ, có những người chọn an toàn, đứng yên một chỗ nhưng trong lòng bứt rứt không yên. Gọi như vậy giúp ta hiện diện và sẵn sàng hơn bởi khủng hoảng không phải lúc nào cũng dữ dội và rõ ràng, mà có thể chỉ hiển hiện như một sự chênh vênh, cảm giác không thuộc về, tê liệt cảm xúc, làm cho xong, hoặc thậm chí không muốn làm gì cả. Mình nhận ra rằng nhiều cuộc khủng hoảng bắt đầu khi có sự “lệch pha” giữa: bản thân mình là ai - giá trị cốt lõi của mình là gì, điều mình mong muốn, và vai trò mình đang đảm nhận.
Vậy người coach có cần thiết phải đi qua tất cả những khúc quanh này mới có thể đồng hành cùng khách hàng của mình. Câu trả lời là: mình tin coach có thể dễ đồng cảm hơn nếu đã từng đi qua con đường khách hàng đã từng đi. Nhưng coach không nhất thiết phải từng ở đó mới giúp được khách hàng của mình. Bởi vì vai trò của người coach giống như một bầu trời rộng giúp khách hàng, khi đang ở trong rừng sâu nghe thấy tiếng vọng trong lòng họ một cách rõ ràng hơn để:
- thành thật đặt tên cho trạng thái họ đang trải qua
- nhìn rõ hơn giá trị cốt lõi, như một tấm la bàn định vị trong quá trình tìm đường
- tìm ra sự khớp nối giữa kì vọng bản thân - năng lực nội tại - và vai trò trong tổ chức
Người coach không phải người chỉ đường, người coach là một mặt hồ trong để khách hàng nhìn thấy mọi thứ họ cần đã ở sẵn bên trong con người họ, để đi xuyên qua khủng hoảng bằng sự sáng suốt, sức mạnh và nguồn lực họ vốn đã có sẵn. Và khi đó, "khúc quanh của sự nghiệp" biết đâu sẽ trở thành "bước ngoặt" bởi vì khi bạn bước ra khỏi khủng hoảng, bạn đã không còn là con người cũ khi bạn bước vào nó nữa rồi.
