10/04/2018
TRẺ BỊ TÁO BÓN?
Rất phổ biến ở trẻ em, thường không liên quan tới bệnh lý thể chất. Khoảng 25% trường hợp táo bón khởi phát ngay trong năm đầu đời.
Táo bón có thể không gây nguy hiểm đến tính mạng trẻ, nhưng nếu cứ để tình trạng tiếp tục dai dẳng, thì nó sẽ gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe khá nghiêm trọng của trẻ. Bởi vậy ngay từ khi trẻ chớm có các dấu hiệu bị táo bón, hãy tích cực áp dụng các biện pháp khắc phục tại nhà, xử lý táo bón ở trẻ.
Có thể nhận biết táo bọn dựa trên các dấu hiệu sau:
- Khi trẻ không đi tiêu thường xuyên: It hơn 3 lần / tuần
- Một số trẻ vẫn đi ngoài đều đặn mỗi ngày, nhưng mỗi lần đi được quá ít, phân khô thành từng viên nhỏ.
- Đau ở hậu môn và căng thẳng khi đi tiêu.
- Chán ăn, đau bụng, chướng bụng.
- Phân khô, cứng, tạo thành các cục nhỏ.
- Sợ đi tiêu và thậm chí sợ ngồi vào bồn cầu.
- Không có cảm giác mót tiêu.
- Có cảm giác đi tiêu chưa hết phân.
- Phân có thể lẫn máu do nứt hậu môn.
- Phân có mùi khó chịu.
- Són phân lỏng kèm bứt rứt khó chịu, kém ăn, quấy khóc
Táo bón có thể xảy ra đột ngột (sau khi trẻ bị ốm và ăn uống không đầy đủ trong vài ngày), hoặc có thể xảy ra từ từ. Với một số bé, chỉ một lần duy nhất bị đau khi đi tiêu do phân khô cứng, khó rặn cũng đủ để bé sợ và bắt đầu nhịn đi tiêu.
A. Một hay nhiều yếu tố sau đây có thể góp phần gây táo bón cơ năng ở trẻ:
1. Nhịn tiêu: Vì một lý do nào đó, bé bỏ qua dấu hiệu buồn đi tiêu, đôi khi trẻ có thể nhịn tiêu quá lâu vì nhà vệ sinh không tiện lợi, không sạch sẽ, hoặc trẻ còn mải mê chơi và không muốn ngừng trò chơi của mình.Trẻ nín đi ngoài bằng cách thít chặt các cơ quanh hậu môn, phớt lờ cơn mót đại tiện. Phân tích tụ trong ruột ngày càng nhiều và trở nên cứng hơn, rất khó tống ra ngoài.
2. Thay đổi nhịp sống hàng ngày: sự thay đổi nhịp sinh hoạt, như chuyến đi xa, việc chuyển nhà, đổi trường có thể ảnh hưởng tới nhịp đi tiêu tự nhiên của trẻ, dẫn tới táo bón.
3. Vận động ít: hoạt động thể lực ít có thể khiến ruột của trẻ trở nên chậm chạp, lười biếng hơn, dẫn tới táo bón. chất xơ và thuốc nhuận tràng có thể không hiệu quả trong trường hợp này. Việc thay đổi chế độ vận động (tăng cường vận động, tập thói quen đi cầu) sẽ có hiệu quả hơn.
Những trường hợp đi phân cứng do nhịn tiêu, thay đổi nhịp sống hay ít vận động thì cục phân thường dài, chỉ cứng vài cục đầu tiên rồi cuối bãi thường mềm và có thể hơi nát Dễ dàng điều chỉnh giúp bé cải thiện
4. Táo bón mang tính gia đình: Mẹ bị táo hay nếu các thành viên khác trong gia đình cũng bị táo bón, điều này có thể làm tăng nguy cơ táo bón của trẻ.
5. Sử dụng thuốc: một số thuốc có thể dẫn tới táo bón, ví dụ như codein, một số thuốc ho, thuốc chống co giật, thuốc kháng histamin chống dị ứng…
6. Dinh dưỡng:
Không uống đủ nước hay ăn chưa đủ thực phẩm giàu chất xơ, khiến phân khô và cứng, khó tống ra ngoài.
Thay đổi chế độ ăn: Đang bú mẹ chuyển sang (hay bú thêm) sữa công thức hay thay đổi loại sữa công thức đang dùng: Sữa công thức có nguồn gốc từ sữa bò thường làm phân rắn hơn khi bé bú sữa mẹ. Sữa công thức từ dê không gây hiện tượng này nhờ các thành phần sinh học cao do cơ chế tiết sữa của Dê cũng thiên về bán hủy bào như ở người, sữa dê nhẹ nhàng cho đường tiêu hóa, với tính tươi nguyên trong dây chuyền sản xuất nên rất mát.
B. Cần phân biệt táo bón với “Phân đói” ở trẻ ăn không đủ lượng.
Để có phản xạ buồn đi cầu lượng phân tại ống trực tràng phải đủ để tạo kích thich, bình thường cần 100 đến 150g, những trẻ ăn không đủ trong ngày, phân ít nên chưa tạo được cảm giác buồn tiêu, phân tích lại lâu, được ruột tái hấp thu nước, phần phân xuống sớm nằm ở “cửa ngõ” lâu, cứng dần. Sau 2 – 3 ngày khi lượng phân đủ để bé có cảm giác buồn đi tiêu thì cục phân đầu tiên đã cứng rất khó tống ra ngoài làm bé đau, Sợ đi tiêu, tạo nên hiện tượng táo bón.
Những trẻ này kèm theo táo bón thường có biểu hiện lười ăn, ăn ít, tăng trưởng chậm, suy dinh dưỡng …
C. Số rất ít trẻ bị táo bón do nguyên nhân ngoại khoa: Phình đại tràng bẩm sinh hoặc hẹp đại tràng – Những trường hợp này thường xuất hiện sớm và hầu như trẻ không tự đi ngoài được, phải điều trị ngoại khoa.
Phòng ngừa
Các biện pháp phòng ngừa táo bón
1. Tăng cường vận động
Những trẻ bị thiếu năng lượng và kém hoạt bát dẽ bị táo bón và ngược lại. Vận động thường xuyên rất quan trọng, giúp thức ăn di chuyển dọc theo ruột. Việc sử dụng các cơ ở lưng, bụng và đùi giúp ích cho hoạt động của ruột.
2. Uống nhiều nước
Uống nhiều nước giúp tăng lượng chất lỏng trong phân, khiến phân mềm hơn và dễ tống ra ngoài. Với trẻ bú dặm sữa từ bò, có thể cho trẻ uống thêm nước, nhất là ở môi trường nóng hay khi trẻ sốt.
3. Tăng cường chất xơ:
+ Trong sữa mẹ có GOS và nhiều yêu tố tự nhiên khác có tác dụng ngừa táo bón (Nhờ cơ chế tiết sữa chủ yếu là bán huy bào, các động vật cho sữa khác chỉ có Dê có đặc điểm này)
+ Với trẻ đã ăn dặm: Cố gắng cho trẻ ăn chế độ ăn cân đối, giàu chất xơ, nhiều rau củ quả. Chất xơ giúp làm tăng khối lượng phân, khiến chúng mềm hơn và dễ tống ra ngoài.
4. Tập thói quen đi tiêu đều đặn cho trẻ: Khuyến khích, có thể cha mẹ vào WC cùng với trẻ, với trẻ nhỏ nên xi đúng giờ và có thể kích thích viền hậu môn bên ngoài bằng nước ấm và xoa nhẹ bằng ngón tay có chất trơn (Baby oil, mật ong,…) để tạo phản xạ đẩy phân ra ngoài
5. Cho bé bú đủ, ăn đủ và đa dạng theo nhu cầu và thích hợp với hệ tiêu hóa non yếu ở từng lứa tuổi. Điều này nói thì dễ nhưng rất cần sự hiểu biệt, kiên nhẫn, quan tâm của cha mẹ ông bà.
Giải quyết táo bón:
1. Trong đa số các trường hợp, cha mẹ có thể tự giải quyết, nhất là ở các bé cục phân dài, chỉ bị cứng ở một cục rất to đầu tiên: Tập thói quen đi tiêu đều đặn cho trẻ như đã nới ở phần trên.
2. Việc bổ sung nhiều chất xơ từ những loại thực phẩm hàng ngày có thể cải thiện triệu chứng táo bón cho trẻ. Tuy nhiên ở những trẻ đang táo nặng mà bổ sung chất xơ vội vã vào khẩu phần ăn có thể làm táo nặng hơn, nên bổ sung từ từ kèm theo các biện pháp khác.
- Các loại trái cây như đu đủ chín, chuối chín cực kỳ hiệu quả trong việc chữa táo bón. Cha mẹ bé nên cho trẻ ăn những loại hoa quả đó hàng ngày để có kết quả
- Nước ép bắp cải cũng được coi là một biện pháp khắc phục tại nhà đơn giản mà hiệu quả khi trẻ bị táo bón. Lấy một nửa cốc nước ép bắp cải và cho trẻ uống 2 lần/ ngày để điều trị táo bón.
- Buổi sáng thức dậy khi chưa ăn gì hoặc trước khi đi ngủ, cho trẻ uống một cốc nước cam, hay nước táo cũng rất hữu ích.
- Uống hỗn hợp nước nóng với vài giọt chanh cùng một ít muối vào buổi sáng sớm cũng là một cách tuyệt vời để loại trừ táo bón. Biện pháp này cho kết quả điều trị táo bón khá nhanh chóng.
- Cho bé kết thân với các loại rau xanh có vị ngọt mát, nhiều chất xơ trong chế độ ăn uống hàng ngày có tác dụng nhuận tràng và điều trị táo bón rất tốt.
3. Vơi những táo bón nặng cần can thiệp bằng thụt tháo hay thuốc: Thực hiện với sự hướng dẫn cụ thể của bác sỹ điều trị, không tự ý tùy tiện tránh tai biến cho trẻ.
Nên đưa trẻ đi khám nếu táo bón dai dẳng, đi ngoài ra máu, trẻ mệt mỏi chán ăn, bụng chướng, đau bụng hoặc thấy bé bị căng thẳng với việc đi tiêu.
- Ngay khi sinh xong, bé bị bụng chướng, táo bón và không đi vệ sinh được cũng cần được thăm khám ngay.
Ps: Bs Hoàng Anh
