12/09/2024
PHỤ NỮ - TRĂM BỆNH TỪ UẤT MÀ RA
Theo Kinh dịch thì Đàn ông thuộc quẻ Càn Kim, còn Phụ nữ thuộc quẻ Khôn thổ. Quẻ Càn tượng trưng cho bầu trời thanh cao rộng lớn, cho nghị lực và sự bền bỉ, cho nên tính người đàn ông sinh ra phải rộng lượng, vị tha và khoáng đạt.
Quẻ Khôn liên quan đến người mẹ, tượng trưng cho sự bổ sung, toàn vẹn cho quẻ Càn. Theo Kinh Dịch, Khôn liên quan đến hành Thổ, tượng trưng cho “đất”, cho sự nhẫn chịu nhu mềm, nuôi dưỡng vạn vật, trù phú và sinh sôi. Nên tính tình người phụ nữ sinh ra phải nhu thuận, mềm mại ôn hòa mới có thể dễ dàng làm trọn thiên chức của người mẹ, người vợ chăm sóc gia đình.
Thế nên người xưa mới có câu: “ Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm” là vì vậy.
Ngày nay không chỉ riêng đàn ông hay phụ nữ nhiều áp lực, ai cũng đảm nhiệm rất nhiều vai trò trong gia đình và xã hội, nhưng tại sao phụ nữ thường mắc các bệnh do uất nhiều hơn?
Phụ nữ nếu thiếu đi sự nhu hòa thì rất dễ dẫn đến uất giận, khi tình chí uất ức sẽ làm khí cơ uất trệ, rồi lần lượt đến thấp, đờm, nhiệt, huyết bị uất theo. Khí uất sẽ làm thương âm, bắt đầu là thương khí, rồi đến thương huyết và cuối cùng thành thương lao.
Biểu hiện thường thấy: trong lòng u uất, bế tắc không lối thoát, tính tình thay đổi, hay cáu gắt, giận hờn, cạnh sườn trướng đau, trong họng như bị vướng nghẽn cục gì, mà không thể khạc nhổ ra được, hay đau đầu, kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, ăn uống hay bị đầy bụng, đau dạ dày, khí huyết ứ trệ tạo điều kiện dễ hình thành khối u trong cơ thể…vô vàn bệnh tật có thể sinh ra từ đây.
Để điều trị chứng uất, điều quan trọng là người bệnh phải tự giải thoát điều uất ức, nỗi phiền muộn của mình là chính. Đối với chứng bệnh này thường bắt thấy mạch Can huyền tế, tế do âm huyết thiếu, huyền do Can khí trệ. Can thích điều đạt mà ghét sự uất ức. Cổ nhân viết: “ Khí huyết xung hòa thì bách bệnh không sinh, một khi uất ức thì bách bệnh sinh ra từ đây”.
Can thể là âm, dụng là dương – tức là Can tàng huyết mà lại có thể sơ tiết điều đạt. Tính chất này quyết định đến việc dùng thuốc sao cho “Thuận kì tính, dưỡng kì chân” của tạng Can. Muốn bổ Can thường dùng thuốc có vị chua, nhu nhuận, lại dùng các thuốc vị cay tán, thăng phát giúp sơ tiết Can khí, tán uất trệ.
Ta có thể thấy rõ đạo lý này trong bài thuốc kinh điển: Tiêu Dao Tán:
Sài hồ + Bạc hà vị cay tán, tính thăng phát, thuận theo tính thích sơ tiết điều đạt của tạng Can. Lại có:
Đương quy vị cay ngọt, tính nhu nhuận có thể dưỡng Can huyết
Thược dược vị chua giúp dưỡng thể của Can, liễm Can âm.
Sự phối hợp “thuận kì tính, dưỡng kì chân” giúp ích cho việc điều trị vô vàn thứ bệnh của tạng Can thời đại ngày nay, đặc biệt là các bệnh từ “uất” mà ra.
St
