10/03/2025
Tắc tia sữa - Góc nhìn đông y
Về cơ bản, tình trạng tắc tia sữa theo Tây Y hay Đông Y đều có góc nhìn giống nhau. Nếu không được xử lý đúng cách và kịp thời, tình trạng này sẽ dẫn đến viêm tuyến vú hoặc áp xe bầu vú, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và tăng nguy cơ phải cho trẻ bú sữa ngoài.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc Trung tâm Sức khoẻ phụ nữ và Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Tổng quan về tình trạng tắc tia sữa
Một vấn đề phổ biến mà các bà mẹ có thể gặp phải sau sinh là tình trạng tắc tia sữa (viêm tuyến vú). Theo nghiên cứu, có khoảng 20-30% các bà mẹ gặp phải tình trạng này trong giai đoạn cho con bú. Tuy nhiên, mức độ và tần suất của tắc tia sữa sẽ khác nhau, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cách thức cho con bú, tư thế cho con bú, lượng sữa được sản xuất và cơ địa của mỗi người.
Nhũ ung là tên gọi của tắc tia sữa trong y học cổ truyền. Triệu chứng của căn bệnh này thường bao gồm cảm giác đau hoặc khó chịu ở vú như sưng, nóng, đỏ hoặc viêm tuyến vú. Nếu không chữa trị kịp thời, tình trạng này sẽ dẫn đến nhiễm trùng và gây ra vấn đề cho việc sản xuất sữa.
Tắc tia sữa là một tình trạng phổ biến sau sinh mà mà mẹ bầu có thể gặp phải.
Tắc tia sữa là một tình trạng phổ biến sau sinh mà mà mẹ bầu có thể gặp phải.
2. Nguyên nhân tắc tia sữa trong đông y
2.1. Khí uất
Chu Đan Khê chỉ ra rằng vú gắn liền với kinh dương minh, còn núm vú thì thuộc kinh quyết âm. Nếu một người mẹ không biết cách điều dưỡng hoặc rơi vào tình trạng tức giận, căng thẳng, buồn bã hay ức chế thì khí sẽ không lưu thông dẫn đến tình trạng không thể đẩy sữa ra ngoài, khiến sữa bị ứ lại.
2.2. Ẩm thực
Khi cho con bú, việc để lộ vú ra ngoài cùng với việc cơ thể ra mồ hôi do ăn đồ nóng nhiệt sẽ dẫn đến nguy cơ nhiễm ngoại tà, gây ra tình trạng sưng vú. Khi bị ngoại tà xâm nhập, khí huyết sẽ bị ứ trệ làm cản trở sự thông suốt của khí dẫn đến hiện tượng tắc sữa.
2.3. Tư thế cho con bú
Tắc tia sữa cũng có thể xảy ra do việc cho con bú không đúng tư thế dẫn đến tắc nghẽn các dòng mạch vú.
3. Chẩn đoán tắc tia sữa theo đông y
3.1. Giai đoạn khí huyết uất:
Người bệnh sẽ xuất hiện triệu chứng đau nhẹ ở vú, sưng vú cùng với cảm giác nóng, đỏ và khó chịu trong giai đoạn này. Thông thường, các triệu chứng này xuất hiện từ 1-2 ngày sau khi sinh.
3.2. Giai đoạn khí huyết nhiều:
Triệu chứng tắc tia sữa sẽ trở nên trầm trọng hơn ở giai đoạn này bao gồm đau vú, sưng tấy nhiều và cảm giác nóng đỏ. Người bệnh có thể sẽ cảm thấy khó chịu và mệt mỏi. Tình trạng này thường phát sinh sau khi người bệnh đã cho con bú trong vài ngày liên tục.
3.3. Giai đoạn khí huyết tắc nghẽn:
Triệu chứng tắc tia sữa ở giai đoạn này sẽ trở nên rất nghiêm trọng bao gồm đau nhức vú dữ dội, sưng to và mất cảm giác. Da vùng vú có thể bị sưng và xuất hiện vết đỏ. Người bệnh cảm thấy khó chịu và khó ngủ. Tình trạng này thường kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.
4. Điều trị tắc tia sữa theo đông y
4.1. Điều trị không dùng thuốc
Để điều trị, các phương pháp không dùng thuốc tập trung vào việc cải thiện lưu thông khí huyết, cụ thể:
Xoa bóp vú: Thực hiện xoa bóp vú và khu vực xung quanh vú một cách nhẹ nhàng, tránh dùng lực mạnh làm tổn thương các mô.
Nhiệt trị liệu: Liệu pháp nhiệt cũng rất hiệu quả; người mẹ có thể chườm túi ấm hoặc khăn ấm lên vùng vú bị sưng, đau, căng tức trong khoảng 10-15 phút và lặp lại từ 2-3 lần sẽ giúp mang lại kết quả tốt nhất.
Ngoài ra, mẹ hãy đảm bảo cho bé bú đúng tư thế.
4.2. Một số bài thuốc đông y điều trị bệnh
Phụ nữ sau sinh có thể tham khảo các bài thuốc thanh nhiệt, giải độc, hoạt huyết và tiêu thũng như Hoàng liên giải độc thang gia các vị bồ công anh, kim ngân hoa, tùy theo triệu chứng và tình trạng viêm tuyến vú.
Ngoài ra, mẹ cũng có thể bổ sung một số loại thuốc nam như lá đinh lăng, dây kim ngân… vào trong ăn uống, điều này cũng mang lại hiệu quả điều trị tốt.
Tuy nhiên, việc thăm khám và tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên môn về y học cổ truyền trước khi áp dụng các bài thuốc đông y để thông tắc tia sữa là rất cần thiết.
Trước khi sử dụng bài thuốc đông y trị tắc tia sữa, mẹ nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Trước khi sử dụng bài thuốc đông y trị tắc tia sữa, mẹ nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Nhìn chung, khi phát hiện những dấu hiệu tắc tia sữa, mẹ cần thực hiện các biện pháp can thiệp kịp thời và hiệu quả, từ đó giúp ngăn ngừa tình trạng viêm tuyến vú hoặc áp xe vú ảnh hưởng tới sức khỏe của cả mẹ và bé. Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ phương pháp nào dù là đông y hay tây y, mẹ cần tham khảo ý kiến của bác sĩ và tuyệt đối không tự ý điều trị.
