09/10/2025
Đau nhức xương khớp là một triệu chứng phổ biến, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi, hoặc người thường xuyên lao động nặng, ngồi nhiều, ít vận động. Theo Đông y (y học cổ truyền), nguyên nhân và cách điều trị đau nhức xương khớp khác với Tây y — chú trọng cân bằng âm dương, khí huyết, và loại trừ phong – hàn – thấp – nhiệt ra khỏi cơ thể.
Dưới đây là tổng quan chi tiết:
🌿 I. Nguyên nhân đau nhức xương khớp theo Đông y
Đông y gọi chứng này là “Tý chứng” (chứng tắc nghẽn).
Nguyên nhân chính gồm:
1. Phong – Hàn – Thấp xâm nhập:
Khi cơ thể suy yếu, khí huyết kém lưu thông, các tà khí từ môi trường (phong, hàn, thấp, nhiệt) xâm nhập vào kinh lạc, gây đau nhức, co cứng, sưng đỏ.
2. Khí huyết ứ trệ, can thận hư yếu:
Can chủ cân (gân), Thận chủ cốt (xương) — khi can thận suy yếu, xương khớp không được nuôi dưỡng.
Người cao tuổi, hoặc bệnh lâu ngày → đau mỏi, yếu khớp, lưng gối đau, tê bì tay chân.
3. Chấn thương, lao động quá sức, ít vận động → ứ trệ khí huyết, làm đau khớp.
💢 II. Phân loại thường gặp
Thể bệnh (Đông y) Đặc điểm triệu chứng Hướng điều trị
Phong tý (gió) Đau di chuyển, lúc đau chỗ này, lúc chỗ khác Khu phong, thông kinh hoạt lạc
Hàn tý (lạnh) Đau tăng khi trời lạnh, sờ vào lạnh, cứng khớp Tán hàn, ôn kinh, hoạt huyết
Thấp tý (ẩm) Nặng nề, sưng, cảm giác trì trệ Trừ thấp, kiện tỳ, hoạt lạc
Nhiệt tý (nhiệt độc) Khớp sưng đỏ, nóng, đau nhức dữ dội Thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm
Can thận hư tý Đau âm ỉ, mỏi gối, lưng, yếu cơ xương Bổ can thận, mạnh gân cốt
🍵 III. Một số bài thuốc Đông y thường dùng. Tham khảo.
1. Độc hoạt tang ký sinh thang
Dành cho thể phong hàn thấp tý hoặc can thận hư yếu.
Thành phần chính: Độc hoạt, Tang ký sinh, Phòng phong, Quế chi, Tần giao, Tế tân, Ngưu tất, Đỗ trọng, Đương quy, Bạch thược, Thục địa, Nhân sâm, Cam thảo.
Tác dụng: Khu phong trừ thấp, bổ can thận, mạnh gân cốt, giảm đau.
2. Quyên tý thang
Dùng cho thể phong hàn thấp.
Thành phần: Khương hoạt, Tần giao, Phòng phong, Cam thảo, Xuyên khung, Đương quy, Bạch thược.
Công dụng: Giảm đau khớp, thông kinh, hoạt huyết.
3. Bổ can thận, mạnh gân cốt
Thuốc: Ngưu tất, Đỗ trọng, Kỷ tử, Tang ký sinh, Thục địa, Ba kích, Xuyên khung.
Dùng cho người mãn tính, đau lâu, mỏi lưng gối.
🧘♀️ IV. Hỗ trợ điều trị không dùng thuốc
1. Xoa bóp, bấm huyệt: Giúp lưu thông khí huyết, giảm đau.
2. Châm cứu: Hiệu quả tốt trong các trường hợp viêm khớp, thoái hóa khớp.
3. Chườm nóng – ngâm chân thảo dược: Tăng tuần hoàn, giảm đau nhức.
4. Dinh dưỡng & lối sống:
Ăn ấm, tránh lạnh ẩm, hạn chế đồ sống lạnh.
Tập nhẹ: khí công, yoga, thái cực quyền.
Giữ tinh thần thư thái — khí uất dễ làm đau tăng.
⚠️ V. Lưu ý
Đông y cần chẩn mạch và kê đơn cá nhân hóa, không nên tự ý dùng thuốc thang.
Nếu đau cấp tính, sưng đỏ, sốt, hoặc biến dạng khớp, cần khám bác sĩ chuyên khoa xương khớp để loại trừ viêm khớp dạng thấp, gout, thoái hóa nặng.