16/07/2025
𝐕𝐨̀𝐧𝐠 𝐗𝐨𝐚́𝐲 𝐎𝐯𝐞𝐫𝐭𝐡𝐢𝐧𝐤𝐢𝐧𝐠: "𝐂𝐚̆𝐧 𝐁𝐞̣̂𝐧𝐡" 𝐓𝐡𝐚̂̀𝐦 𝐋𝐚̣̆𝐧𝐠 𝐂𝐮̉𝐚 𝐍𝐠𝐮̛𝐨̛̀𝐢 𝐓𝐫𝐞̉ 😰
Trong nhịp sống hiện đại đầy áp lực và biến động, một "căn bệnh" tâm lý không mới nhưng ngày càng phổ biến đang âm thầm bào mòn sức khỏe tinh thần của thế hệ trẻ: Overthinking - hay suy nghĩ quá nhiều. Đây không đơn thuần là sự trầm tư, sâu sắc mà là một vòng xoáy của những dòng suy nghĩ tiêu cực, lặp đi lặp lại, khiến người trẻ mắc kẹt trong chính tâm trí của mình, dẫn đến lo âu, căng thẳng và tê liệt khả năng hành động.
Overthinking, về bản chất, là tình trạng phân tích, dằn vặt và lo lắng quá mức về một vấn đề, dù là chuyện đã qua hay chưa tới. Người trẻ mắc phải hội chứng này thường xuyên "nhai lại" những sai lầm trong quá khứ, tự trách móc bản thân, hoặc vẽ ra vô số kịch bản tồi tệ cho tương lai. Họ gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định, dù là những lựa chọn nhỏ nhặt nhất, bởi nỗi sợ hãi mắc sai lầm và bị phán xét.
Nhận diện "kẻ thù" thầm lặng
Những biểu hiện của overthinking rất đa dạng nhưng có thể nhận biết qua các dấu hiệu phổ biến sau:
Không thể ngừng suy nghĩ: Dòng suy nghĩ cứ luẩn quẩn trong đầu, đặc biệt là vào ban đêm, gây ra tình trạng mất ngủ, mệt mỏi.
Liên tục phân tích quá khứ: Dằn vặt về những gì đã nói hoặc đã làm, ước rằng mình có thể quay lại để thay đổi.
Lo lắng thái quá về tương lai: Luôn tưởng tượng đến những tình huống xấu nhất có thể xảy ra, dù khả năng thực tế rất thấp.
Khó khăn trong việc đưa ra quyết định: Phân tích quá nhiều các khả năng, ưu nhược điểm đến mức bị "tê liệt" và không thể quyết định.
Tìm kiếm ý nghĩa sâu xa trong mọi thứ: Cố gắng "đọc vị" suy nghĩ của người khác qua những hành động, lời nói nhỏ nhặt, thường theo hướng tiêu cực.
Mệt mỏi về tinh thần và thể chất: Suy nghĩ quá nhiều tiêu tốn năng lượng, dẫn đến cảm giác kiệt sức, đau đầu, và các vấn đề sức khỏe khác.
Vì sao người trẻ dễ rơi vào vòng xoáy overthinking?
Thế hệ trẻ ngày nay phải đối mặt với nhiều áp lực vô hình và hữu hình, tạo điều kiện cho overthinking phát triển:
Áp lực từ mạng xã hội: Việc liên tục tiếp xúc với những hình ảnh thành công, hoàn hảo của người khác trên mạng xã hội dễ dẫn đến sự so sánh, tự ti và cảm giác mình "chậm chân" hơn bạn bè đồng trang lứa. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng có tới 70% người trẻ "overthinking" vì lo ngại bị người khác đánh giá.
Áp lực "phải thành công": Những kỳ vọng từ gia đình, xã hội về một con đường sự nghiệp xán lạn, một cuộc sống ổn định khiến người trẻ luôn cảm thấy gánh nặng và lo sợ thất bại.
Sự bất định của tương lai: Trong một thế giới biến đổi không ngừng, những lo lắng về công việc, tài chính, các mối quan hệ... trở thành mảnh đất màu mỡ cho những suy nghĩ tiêu cực nảy mầm.
Chủ nghĩa hoàn hảo: Nhiều người trẻ đặt ra cho mình những tiêu chuẩn quá cao và không cho phép bản thân mắc sai lầm, điều này vô tình tạo áp lực và khiến họ dằn vặt khi mọi việc không như ý.
Hậu quả khôn lường của overthinking
Overthinking không chỉ là một thói quen xấu mà còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng:
Sức khỏe tâm thần suy giảm: Đây là nguyên nhân và cũng là triệu chứng cốt lõi của nhiều rối loạn tâm lý như rối loạn lo âu lan tỏa (GAD), trầm cảm và rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD).
Ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất: Căng thẳng kéo dài do overthinking có thể dẫn đến mất ngủ, rối loạn ăn uống, đau đầu, các vấn đề về tim mạch và hệ tiêu hóa.
Trì hoãn và giảm hiệu suất: Việc bị mắc kẹt trong suy nghĩ khiến người trẻ khó tập trung vào công việc, học tập và không thể đưa ra hành động cần thiết, dẫn đến sự trì trệ.
Phá vỡ các mối quan hệ: Việc suy diễn, nghi ngờ và đòi hỏi sự trấn an liên tục có thể gây ra căng thẳng và xung đột trong các mối quan hệ với gia đình, bạn bè và người yêu.
Làm thế nào để thoát khỏi vòng xoáy?
Vượt qua overthinking là một hành trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và nỗ lực. Dưới đây là một số phương pháp hữu ích mà các chuyên gia tâm lý khuyến nghị:
Nhận thức và gọi tên vấn đề: Bước đầu tiên và quan trọng nhất là nhận ra rằng mình đang suy nghĩ quá nhiều. Hãy học cách quan sát dòng suy nghĩ của mình mà không phán xét.
Thách thức những suy nghĩ tiêu cực: Khi một suy nghĩ tiêu cực xuất hiện, hãy tự hỏi: "Suy nghĩ này có dựa trên sự thật không?", "Khả năng xấu nhất có thực sự xảy ra không?", "Mình có thể nhìn nhận tình huống này theo một cách khác không?".
Thực hành chánh niệm (Mindfulness): Các hoạt động như thiền, yoga, hay đơn giản là tập trung vào hơi thở có thể giúp bạn đưa tâm trí trở về với hiện tại, thay vì lún sâu vào quá khứ hay tương lai.
Viết ra giấy: "Xả" những suy nghĩ trong đầu ra một cuốn sổ. Việc này giúp bộ não ngừng việc lặp lại chúng và cho bạn một cái nhìn khách quan hơn về vấn đề.
Thiết lập "thời gian lo lắng": Dành ra khoảng 15-20 phút mỗi ngày để cho phép bản thân được "overthinking". Khi hết thời gian, hãy quyết tâm gác lại những lo lắng đó và chuyển sang hoạt động khác.
Hành động nhỏ: Thay vì bị tê liệt bởi suy nghĩ, hãy chia nhỏ vấn đề và bắt đầu bằng một hành động nhỏ nhất có thể. Sự tiến bộ, dù nhỏ, cũng sẽ giúp bạn lấy lại cảm giác kiểm soát.
Chăm sóc bản thân: Duy trì một lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống cân bằng, ngủ đủ giấc và tập thể dục đều đặn. Sức khỏe thể chất tốt là nền tảng vững chắc cho một tinh thần minh mẫn.
Tìm kiếm sự giúp đỡ: Đừng ngần ngại chia sẻ với bạn bè, người thân tin cậy hoặc tìm đến các chuyên gia tâm lý. Việc được lắng nghe và có được những lời khuyên chuyên môn là vô cùng cần thiết.
Overthinking không phải là một khiếm khuyết trong tính cách, mà là một tín hiệu cho thấy bạn đang quan tâm đến cuộc đời mình. Tuy nhiên, đừng để nó chiếm lấy không gian sống và ngăn cản bạn thực sự "sống". Bằng cách nhận diện, đối mặt và áp dụng những chiến lược phù hợp, người trẻ hoàn toàn có thể thoát khỏi vòng xoáy suy nghĩ tiêu cực, tìm lại sự bình yên trong tâm trí và tự tin bước về phía trước.