03/09/2024
**Dị Ứng Da:**
Thời gian gần đây có rất nhiều người bị dị ứng da không rõ nguyên nhân đến khám và điều trị tại phòng khám. Dưới đây là trường hợp điển hình:
*** Bệnh nhân nữ 56 tuổi đến khám với triệu chứng toàn thân mẩn ngứa.**
-** Khám** 2/9/2024
1. * Bệnh Sử:**
- **Tiền sử bệnh:** Bệnh xuất hiện 3 tháng nay
- **Triệu chứng hiện tại:** Tự nhiên bệnh nhân thấy xuất hiện triệu chứng nổi ban và ngứa. Triệu chứng ngứa xuất hiện vào đầu giờ chiều, sau đó tăng dần lên về đêm làm bệnh nhân không ngủ được, sau đó triệu chứng ngứa giảm dần vào sáng hôm sau và quay lại vào đầu giờ chiều.
- **Thói quen sử dụng thuốc:** Bệnh nhân không dùng bất kỳ loại thuốc, mỹ phẩm và hoá chất gì.
- Bệnh nhân đã điều trị: Tại bệnh viện bạch mai bằng thuốc uống, điều trị tại bệnh viện da liễu trung ương bằng thuốc uống, thuốc bôi ngoài da triệu chứng có giảm sau đó lại tái phát năng lên khi dừng thuốc.
2. **Khám Lâm Sàng:**
- **Quan sát tổn thương da:** Da toàn thân nổi ban dị ứng nhỏ màu đỏ.
3. Điều trị: Thuốc đông y+ Châm cứu.
***Theo dõi sự tiến triển của bệnh***.
** Khái niệm, nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị**
A. THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI.
# # # 1. **Khái Niệm:**
- **Dị ứng da** là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch đối với các chất kích thích từ môi trường, dẫn đến các biểu hiện trên da như ngứa, mẩn đỏ, sưng, phát ban, hoặc thậm chí là nổi mụn nước. Tình trạng này có thể xảy ra ngay lập tức sau khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng hoặc xuất hiện sau một thời gian.
# # # 2. **Nguyên Nhân:**
- **Dị nguyên môi trường:** Phấn hoa, bụi nhà, lông thú, nấm mốc.
- **Dị ứng thực phẩm:** Các loại thực phẩm như hải sản, đậu phộng, trứng, sữa có thể gây dị ứng da.
- **Thuốc:** Một số thuốc kháng sinh, aspirin, và thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) có thể gây dị ứng da.
- **Sản phẩm chăm sóc da và mỹ phẩm:** Kem dưỡng da, sữa rửa mặt, nước hoa, và một số hóa chất trong mỹ phẩm.
- **Côn trùng cắn:** Cắn của côn trùng như muỗi, kiến đỏ, hoặc ong.
- **Yếu tố vật lý:** Nhiệt độ cao hoặc thấp, ánh sáng mặt trời, áp lực hoặc ma sát lên da.
- **Chất tẩy rửa và hóa chất:** Xà phòng, bột giặt, chất tẩy rửa mạnh, cao su, hoặc latex.
- **Di truyền:** Một số người có xu hướng dễ bị dị ứng do di truyền từ gia đình.
# # # 3. **Chẩn Đoán:**
- **Khám lâm sàng:** Kiểm tra các triệu chứng trên da và hỏi về tiền sử bệnh, thói quen sinh hoạt, chế độ ăn uống, và các sản phẩm chăm sóc da đang sử dụng.
- **Test da (Patch test):** Áp dụng một lượng nhỏ dị nguyên lên da và theo dõi phản ứng để xác định nguyên nhân dị ứng.
- **Xét nghiệm máu:** Để kiểm tra mức độ kháng thể IgE, giúp xác định dị ứng.
- **Loại trừ các nguyên nhân khác:** Để chắc chắn rằng các triệu chứng không phải do một bệnh lý khác, chẳng hạn như viêm da tiếp xúc kích ứng, nhiễm trùng, hoặc bệnh lý tự miễn.
# # # 4. **Điều Trị:**
- **Tránh tiếp xúc với dị nguyên:** Cách tốt nhất để điều trị dị ứng da là tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng đã được xác định.
- **Thuốc kháng histamine:** Được sử dụng để giảm ngứa và các triệu chứng dị ứng. Các loại thuốc như loratadine, cetirizine, hoặc diphenhydramine thường được sử dụng.
- **Kem và thuốc bôi ngoài da:** Các loại kem có chứa corticosteroid hoặc thuốc kháng viêm có thể giúp giảm viêm và ngứa.
- **Thuốc corticosteroid uống:** Sử dụng trong các trường hợp nặng, nhưng cần thận trọng vì có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng nếu dùng lâu dài.
- **Thuốc ức chế miễn dịch:** Được chỉ định trong trường hợp dị ứng da nghiêm trọng, khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.
- **Dưỡng ẩm da:** Sử dụng các sản phẩm dưỡng ẩm không chứa hương liệu hoặc chất gây kích ứng giúp da mềm mại và giảm nguy cơ bùng phát dị ứng.
- **Liệu pháp miễn dịch (Immunotherapy):** Được sử dụng trong trường hợp dị ứng nghiêm trọng hoặc mãn tính, giúp giảm dần độ nhạy cảm của cơ thể với dị nguyên.
B. THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN
**Dị Ứng Da Theo Y Học Cổ Truyền (YHCT):**
# # # 1. **Khái Niệm:**
Dị ứng da có thể thuộc phạm vi các chứng bệnh như "phong chẩn khối" (nổi mề đay), "ẩn chẩn" (ngứa ngoài da), "ngoại cảm phong nhiệt" hoặc "thấp chẩn" (phát ban do ẩm thấp).
# # # 2. **Bệnh Danh:**
- **Phong chẩn khối (Nổi mề đay):** Liên quan đến yếu tố phong (gió) và nhiệt (nóng), khi phong nhiệt hoặc phong hàn xâm nhập vào cơ thể, gây ra các triệu chứng nổi mẩn đỏ, ngứa.
- **Ẩn chẩn:** Là tình trạng ngứa, thường không có tổn thương rõ rệt trên da, liên quan đến phong, nhiệt hoặc thấp.
- **Thấp chẩn:** Phát ban do ảnh hưởng của thấp tà (yếu tố ẩm), thường thấy ở vùng da ẩm ướt, có mụn nước hoặc dịch tiết.
# # # 3. **Chẩn Đoán Theo YHCT:**
Các yếu tố chính thường được xem xét bao gồm:
- **Phong:** Đặc trưng bởi các triệu chứng di chuyển nhanh chóng, xuất hiện đột ngột, thay đổi vị trí, thường liên quan đến ngứa.
- **Nhiệt:** Biểu hiện qua tình trạng da đỏ, nóng rát, có thể kèm theo sốt, khát nước, tiểu tiện ít.
- **Thấp:** Thường gây ra các triệu chứng nặng nề, phù nề, mụn nước, có cảm giác nặng nề ở vùng da bị ảnh hưởng.
- **Huyết nhiệt:** Khi nhiệt tích tụ trong huyết, làm tổn thương mạch máu dưới da, gây ra các triệu chứng mẩn đỏ, nóng, ngứa.
# # # 4. **Điều Trị Theo YHCT:**
Điều trị dị ứng da trong YHCT tập trung cân bằng âm dương, loại bỏ tà khí (như phong, nhiệt, thấp) và điều hòa khí huyết.
# # # # **Dùng thuốc thảo dược:**
- **Phong nhiệt phạm biểu:** Sử dụng các bài thuốc thanh nhiệt, giải độc, tán phong. Ví dụ: **Ngân hoa giải độc thang** (Kim ngân hoa, Liên kiều, Cát căn, Cam thảo).
- **Phong hàn phạm biểu:** Sử dụng các bài thuốc tán phong, tán hàn, ôn trung. Ví dụ: **Ma hoàng thang** (Ma hoàng, Quế chi, Hạnh nhân, Cam thảo).
- **Thấp nhiệt:** Sử dụng các bài thuốc thanh nhiệt, lợi thấp. Ví dụ: **Long đởm tả can thang** (Long đởm thảo, Hoàng cầm, Chi tử, Sài hồ).
- **Huyết nhiệt:** Sử dụng các bài thuốc thanh nhiệt lương huyết, giải độc. Ví dụ: **Tứ vật đào hồng thang** (Sinh địa, Đương quy, Bạch thược, Xuyên khung, Đào nhân, Hồng hoa).
# # # # **Châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt:**
- **Châm cứu:** Được áp dụng để điều hòa khí huyết, tán phong, giải biểu, thông kinh lạc. Các huyệt thường được sử dụng như Phong trì, Khúc trì, Túc tam lý, Hợp cốc.
- **Xoa bóp, bấm huyệt:** Giúp kích thích tuần hoàn máu, giảm ngứa và làm dịu các triệu chứng.
# # # # **Dưỡng sinh:**
- **Thay đổi chế độ ăn uống:** Tránh các thực phẩm gây kích thích, như đồ cay nóng, rượu bia, hải sản. Tăng cường các loại thực phẩm mát, như rau xanh, hoa quả tươi.
- **Duy trì cân bằng tinh thần:** Tránh stress, mệt mỏi, giữ tinh thần thoải mái để giảm nguy cơ phát sinh hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng dị ứng.
