11/05/2023
VỀ BỆNH PHÂN TRẮNG Ở TÔM.
1.Nguyên nhân:
- Thời tiết bất thường, nắng nóng kéo dài, mưa liên tục hoặc xen nắng nóng lẫn các cơn mưa lớn; nuôi tôm mật độ cao, oxy không đủ đáp ứng cho tôm; độ kềm trong ao nuôi ≤ 80 mg/l, pH ≥ 8,5, tảo trong ao phát triển gây hoa nước…
- Vi khuẩn gây bệnh cho tôm chủ yếu bởi Vibrio harveyi (chiếm tỷ lệ cao nhất: 85%), tiếp theo là V. vulnificus (80%), V. fluvialis (44%) và V. parahaemolyticus (28%).
- Do trùng 2 roi Gregarine, ký sinh trùng (KST) khu trú trong nếp gấp của ruột, tạo bào tử, phát triển, hút chất dinh dưỡng từ ruột, dạ dày tôm, để phát triển thành thể dinh dưỡng.
- Các loại tảo độc như tảo lam, tảo giáp, tảo mắt có trong ao gây ra.
- Thức ăn bảo quản không đúng cách, gây mốc làm phát sinh nhiều độc tố nấm mốc (mycotoxin).
2. Dấu hiệu nhận biết:
- Khi bị phân trắng, tôm thường nổi lên mặt nước, bơi lờ đờ, dạt gần bờ, kéo đàn bơi lòng vòng dọc bờ, ngang ao, búng nhảy. Quan sát tôm thấy xuất hiện điểm đỏ gốc râu, phần đầu ngực, thân, phần phụ khi nhiễm Vibrio.
- Tôm bị bệnh phân trắng thường giảm hoặc bỏ ăn, thời gian canh vó kéo dài. Cơ thể tôm phát triển không cân đối, mềm vỏ, ốp thân, thịt không đầy vỏ, lột xác dính vỏ, thân nhợt nhạt, vỏ sẩn sùi, thô ráp. Xuất hiện phân trong vó có màu trắng, trắng đục, vàng đục, phân nhão, dễ nát, dễ rã. Cuối góc ao phân trắng nổi trên mặt nước, gom tụ nhiều, sau quạt nước xuất hiện nhiều phân trắng nổi.
-Tôm bị nhiễm ký sinh trùng, thường có đường ruột zic zac. Đốt cuối có dấu hiệu sưng to, màu đục hạt gạo. Kết hợp các tác nhân cơ hội cộng gộp, tấn công liên tiếp, dẫn đến ruột tôm hư hại. Tôm tiết dịch tiêu hoá kém, dẫn đến sự lên men thức ăn trong ruột, trong quá trình tiêu hoá, dẫn đến phân trắng, hoại tử gan tuỵ. Kết hợp với điều kiện thuận lợi, vi khuẩn thuộc nhóm Vibrio cơ hội tấn công, làm cho gan tuỵ sưng, giảm khả năng tiết dịch tiêu hoá, gây teo hoặc nhũn gan tuỵ. Khi ruột hư hại, dẫn tới quá trình lên men thối, gan nhạt màu. Gan mất chức năng tiêu hoá, hấp thụ, khả năng dự trữ dinh dưỡng cũng như khả năng miễn dịch giảm. Dịch trong ruột tôm có màu trắng, vàng nâu, dần chuyển sang giai đoạn phân trắng.
- Ruột tôm mờ, ruột không đầy thức ăn, thức ăn trong ruột lẫn dịch lỏng, dịch di chuyển qua lại khi dùng tay bóp nhẹ thân tôm, đôi khi ruột trống, không có thức ăn. Tôm yếu, nhấc vó khỏi mặt nước ít búng nhảy, tôm phân đàn, rớt đáy số lượng tăng dần khi tỷ lệ tôm bị phân trắng tăng cao.
3. Phòng bệnh phân trắng:
- Kiểm soát Vibrio trong ao bằng cách luôn duy trì nồng độ thấp các chất hữu cơ, là nguồn dinh dưỡng cho Vibrio phát triển như: Quản lý lượng thức ăn ăn đúng nhu cầu và theo nhiệt độ nước, xi phông loại bỏ chất thải, duy trì mật độ tảo, sử dụng vi sinh phân hủy các chất hữu cơ đáy ao và nước;
- Cho ăn lượng thức ăn theo nhiệt độ nước: Khi nhiệt độ nước tăng cao > 320C, tôm thường ăn nhiều hơn nhưng thời gian thức ăn đi qua hệ thống tiêu hóa rất ngắn làm tăng lượng chất thải trong ao. Nhiệt độ cao cũng làm vi khuẩn phát triển nhanh hơn. Do vậy, khi nhiệt độ nước tăng cao, không tăng lượng thức ăn theo cách kiểm tra nhá thông thường;
- Bổ sung đầy đủ các chất tăng cường sức khỏe của tôm như vitamin và khoáng chất thiết yếu;
- Bảo quản tốt và kiểm tra hạn dùng của thức ăn, độ ẩm, nấm mốc;
- Kiểm soát tốt các loài tảo độc, độ kiềm trong ao;
- Luôn duy trì cân bằng hệ vi khuẩn có lợi trong ao bằng việc bổ sung thường xuyên vi sinh và duy trì hàm lượng oxy lớn hơn 5 ppm.
4. Điều trị:
- Khi điều trị phân trắng, bà con ngưng không cho cho tôm ăn 1-2 ngày. Thay 30 – 50% nước (nếu tôm còn khoẻ), tiến hành diệt khuẩn, diệt tảo độc trong ao nuôi bằng BKC, Iodine, H2O2, KMnO4. Chọn loại hoá chất phù hợp tình trạng ao nuôi, liều dùng tuỳ thuộc sức khoẻ tôm.
- Hỗ trợ thêm bón vôi cải thiện môi trường, bón Yucca kết hợp Zeolite và oxy hạt, hạn chế khí độc, bón chế phẩm sinh học gây lại hệ vi sinh có lợi trong ao. Dùng CaCO3, CaMg(CO3)2, NaHCO3 tăng kềm. Giữ ổn định pH bằng phèn nhôm Al2(SO4)3.14H2O, liều 5 kg phèn nhôm/1.000m3 nước.
- Điều trị phân trắng bằng thảo dược, bà con dùng lá trầu không, hạt cau, trâm bầu, trà xanh, đọt ổi, vỏ măng cụt, tinh tỏi... Xay nhuyễn các loại thảo dược, nấu thành nước hoặc gel…kết hợp Berberine, Carbomango, trộn vào thức ăn, liều lượng 10 – 20 ml/kg thức ăn (dạng nước), hoặc 5 – 10 g/kg thức ăn (dạng gel). Cho tôm ăn 5 ngày liên tục, mỗi ngày 3 – 4 lần ăn.
- Xổ ký sinh trùng cho tôm.
- Dùng các loại Kháng sinh như: Oxytetracycline, Amoxicillin , Cefotaxime...để điều trị. Lưu ý chỉ dùng loại kháng sinh được xác định đề điều trị với đúng chuẩn vi khuẩn, đúng tình trạng bệnh, dùng đúng liều và đúng thời gian điều trị để đạt hiệu quả và tránh tình trạng nhờn thuốc.