26/04/2024
- đây là lòng bàn tay của bé gái 2 tuổi uống khoảng 2000-2500 ml sữa tươi mỗi ngày. Bé nhập viện khi chỉ số HGB của bé chỉ còn 4 g/dL (bình thường là 11-13) và ferritin < 1.
- thực lòng mà nói thì đây là tình trạng quá quen thuộc với bác sĩ nhi khoa, bởi vì tình trạng hiện nay lạm dụng sữa tươi nuôi con nít rất nhiều. Khi tiếp xúc với mình thì mẹ 1 cái điện thoại, con 1 cái điện thoại, nói chuyện với bác sĩ nhưng không tập trung, hời hợt, nói nghĩ rằng con nít nên trắng trẻo chứ không biết con nhợt nhạt. Rồi mình hỏi ăn uống như thế nào thì mẹ nói rằng gửi bé cho bà ngoại nên không rõ (?!).
- cái này thực sự rất phổ biến ở Việt Nam hiện nay. Nhiều cha mẹ vì công việc nên phải để con cho ông bà chăm hoặc gửi nhà trẻ, nhưng thực sự hãy để ý đến con một chút. Bởi lẽ một đứa bé 2 tuổi uống 5-7 hộp sữa mỗi ngày thì làm sao mà ăn?
- khi mình tư vấn rằng bé cần giảm sữa xuống 2 hộp/ngày và ăn uống nhiều hơn thì mẹ hỏi mình “rồi uống 2 hộp sữa mà không ăn nó có xỉu không bác sĩ?!”. Mình mất gần 10 phút để giải thích rằng giờ bé lạm dụng sữa rất nhiều, nên cần thời gian điều chỉnh, cần cắt giảm lượng sữa, cần tập trung cho con ăn uống đa dạng. Một đứa trẻ phát triển toàn diện là đứa trẻ ăn uống tốt, vận động tốt chứ không ai nuôi một đứa trẻ bằng sữa cả đời cả. Nhưng người mẹ lại tiếp tục cầm điện thoại nhắn tin với ai đó và có vẻ rất bận. Và bản thân mình hiểu rằng điều trị thiếu máu cho bé này rất khó và nguy cơ sẽ thất bại rất cao.
- bác chia sẻ điều này hy vọng mẹ đang có con trong nhóm tuổi 6-24 tháng tuổi hay bé đang lạm dụng sữa tươi biết để điều chỉnh lại.
AI LÀ NGƯỜI DỄ THIẾU MÁU THIẾU SẮT?
- thứ nhất là nhóm trẻ từ sau 6 tháng tuổi, và đặc biệt nếu bú mẹ hoàn toàn thì nguy cơ còn cao hơn vì sữa mẹ rất ít sắt. Lúc 6 tháng ăn dặm bố mẹ xin hãy lưu ý cho bé ăn uống đa dạng, giàu sắt… và có thể bắt đầu bổ sung sắt nếu cảm thấy chế độ ăn của con không đủ sắt.(CDC và WHO khuyên từ 4th có thể bổ sung liều 1mg/kg/ngày)
- thứ hai là nhóm trẻ sinh non trước 36 tuần tuổi hoặc cân nặng lúc sinh dưới 2500r đều được bác sĩ sơ sinh bổ sung sắt từ lúc mới sinh. Những bé này có nguy cơ thiếu sắt rất cao do ra đời sớm, lượng sắt trong cơ thể ít nên sẽ dùng hết sắt và thiếu sắt
- mẹ thiếu máu thiếu sắt trong thai kỳ là một trong những nguyên nhân phổ biến gây thiếu máu thiếu sắt ở trẻ. Vì vậy, bản thân người phụ nữ khi có ý định mang thai cần chuẩn bị một cơ thể khỏe mạnh, đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung sắt và các vi chất cần thiết. Ngoài các mũi tầm soát, cũng cần làm xét nghiệm để đánh giá tình trạng sức khỏe trước khi mang thai.
- phụ nữ trong thời gian mang bầu, bổ sung theo chỉ định của bác sĩ theo định kỳ khám thai hàng tháng. Thường là 27 mg sắt/ngày
- giai đoạn sau sinh mẹ vẫn tiếp tục bổ sung cho bản thân lượng sắt khoảng 18 mg/ngày trong ít nhất 12 tháng, dù có cho con bú hay không để hồi phục lại lượng máu mất, chứ không phải uống sắt cho con.
- trẻ uống sữa công thức thì ít có nguy cơ thiếu sắt vì hiện nay sắt trong sct rất cao và đủ
BỔ SUNG ĐẾN KHI NÀO?
- ở các mốc khám tổng quát 6 tháng, 12 tháng tuổi bác sĩ sẽ quyết định cho con tiếp tục hay dừng dựa vào chế độ ăn của con có khoa học đa dạng không và dựa vào các chỉ số máu của bé.
LIỀU SINH LÝ CÓ CẦN XÉT NGHIỆM?
- KHÔNG CẦN THIẾT. nhiều bố mẹ đang hiểu sai. Nhu cầu sinh lý là 1mg/kg/ngày từ thực phẩm ăn uống và thuốc sắt. Thực tế, một số nơi khuyến cáo 1mg/kg/ngày cho bé uống cũng không sao vì nó nằm trong ngưỡng cho phép 1-2 mg/kg/ngày. Và không cần xét nghiệm.
- nhưng bổ sung sắt liều cao thì PHẢI XÉT NGHIỆM và có chỉ định từ bác sĩ. Một số mẹ gửi công thức máu cho team Vì Con và các bạn chắc chắn con thiếu máu thiếu sắt rồi mới tính liều sắt dựa trên cân nặng của con
THỜI ĐIỂM BỔ SUNG SẮT TỐT NHẤT?
- nguyên tắc là uống khi đói, trước hoặc sau ăn 30-60 phút đều được, có thể uống kèm Vitamin C để tăng hấp thụ do vitamin C tạo môi trường acid giúp vận chuyển sắt qua niêm mạc tốt hơn. Nhưng nếu bé bị kích ứng dạ dày, nôn khi uống sắt thì uống khi no cũng được, đương nhiên hiệu quả ít hơn.
-nếu bé đang bổ sung các chất khác thì nên cách nhau ít nhất 1 giờ.
- lưu ý quan trọng rằng "Khi bé đang SỐT + NHIỄM TRÙNG thì KHÔNG dùng sắt, vì SẮT là nguồn “thức ăn” cho VI KHU ̉N phát triển mạnh hơn nhanh hơn". Chỉ bổ sung khi bé đã hết sốt. Bố mẹ lưu ý điều này nhé!
THIẾU MEN G6PD CÓ BỔ SUNG SẮT ĐƯỢC KHÔNG?
-câu trả lời là ĐƯỢC mẹ nha. Thiếu men G6PD không chống chỉ định trong bổ sung sắt.
UỐNG SẮT BỊ TÁO VÀ ĐI PH N ĐEN
- tình trạng dễ gặp ở những bé đang dùng sắt. Mẹ có thể giảm 50% liều và kết hợp cho bé uống cùng vitamin C, ăn nhiều trái cây, rau xanh và uống nhiều nước.
LOẠI SẮT NÀO DỄ UỐNG?
- đặc tính của sắt là KHÓ uống, do có vị tanh. Mẹ có thể chọn các loại có thêm vị đào, trái cây…đễ bé dễ hợp tác hơn. Nếu bé nôn trớ thì có thể pha loãng để tập cho bé dần. Chuẩn bị tâm lý thoải mái để bé vượt qua áp lực “uống thuốc”.
ĐỐI VỚI BÉ NÀY THÌ BÁC SẼ
(1) bổ sung sắt liều cao cho bé trong 3-6 tháng
(2) xổ giun
(3) bổ sung vitamin C trong giai đoạn bổ sung sắt
(4) cắt giảm sữa dưới 500ml/ngày dù là bú mẹ, sữa tươi hay sữa công thức
(5) áp dụng kỷ luật bàn ăn cho bé
chia sẻ để bố mẹ lưu lại và áp dụng cho con.
Cre: Bác sĩ Nguyễn Thanh Sang
