https://www.facebook.com/112314198529780/

Kể chuyện tâm lý bằng cả tâm ý, Ho Chi Minh City (2025)

09/12/2023

Lời tri âm của Mỹ Tâm dành cho Hoàng. Hoàng vẫn ở đây theo dõi chị ngày hôm nay, phải không?

Hoàng bình yên nhé! ☺️

13/08/2023

❌Đòn roi, la mắng, và kiểm soát chưa bao giờ là phương pháp dạy con hiệu quả.

Tâm trạng và hành xử luôn ảnh hưởng lẫn nhau. Khi chúng ta cảm thấy tốt, sẽ dễ dàng lắng nghe và tiếp nhận lời khuyên, hành động cũng thường đúng hơn. Nhưng khi chúng ta bị bức bối, khó chịu, thì lỗi lầm thường xảy ra, và công việc cũng không còn hiệu quả.

Điều này cũng đúng trong việc nuôi dạy con trẻ. Ba mẹ không thể dạy trẻ nghe lời, cư xử đúng đắn bằng cách làm con cảm thấy nhỏ bé, tổn thương, không được tôn trọng.

🌟Đúng hơn, khi con cảm thấy tốt về chính mình, con sẽ cư xử tốt hơn.🌟

--
Hãy tưởng tượng mình là một đứa trẻ ở độ tuổi đến trường. Sau khi học ở trường về thì bạn cảm thấy mệt mỏi và bạn kể cho ba nghe rằng hôm qua bạn thức hơi khuya và sáng nay đi học rất mệt. Ba bạn sau khi nghe thì nói: “Sao học thì than mệt mà chơi game cả ngày thì có thấy con than thở gì đâu?” Bạn cố gắng giải thích với ba rằng bạn thật sự mệt, rằng người không có sức sống, đêm qua ngủ không ngon giấc, ba bạn cắt lời và nói: “Thôi thôi, không có mệt mỏi, viện cớ gì hết, ăn cơm nhanh rồi còn đi học thêm.”
--
Gia đình nào có con đang ở tuổi đến trường, ít nhiều đều đã từng trải qua mẩu đối thoại trên. Chưa nói đến việc người con có thật sự mệt hay không, điều này thật ra không quan trọng, nhưng phản ứng của phụ huynh trên sẽ dễ dàng biến mẩu đối thoại bình thường trở thành một cuộc tranh luận vô ích.
Việc phản ứng này không chỉ không giúp xây dựng mối quan hệ tốt với con mà còn gửi thông điệp rằng con không nên tin vào cảm xúc và cảm nhận của mình. 🤗

Ba mẹ không thể kiểm soát được con cả đời, cũng không thể ở bên con mọi lúc mọi nơi, nhưng lại không tập cho con tin vào cảm nhận, trực giác của mình, vậy những lúc cần, con lấy kinh nghiệm, sự tự tin từ đâu để đưa ra quyết định trong cuộc sống của chính mình? Đã có những đứa trẻ lớn lên với kí ức phải khóc rấm rứt trong tủ áo vì sợ bị phát hiện, lầm lì ở nhà nhưng lại vui vẻ hoạt bát ở bên ngoài xã hội, yêu quý ba mẹ nhưng chưa bao giờ dám nói hay thổ lộ. Đó là vì phần lớn chúng ta đều từng là những đứa trẻ lớn lên mà cảm xúc và suy nghĩ của chính mình không được thừa nhận. Nói ra không phải để ba mẹ trách rằng mình làm ba mẹ không tốt, cũng không phải để con cái đổ hết tất cả là tại ba mẹ. Ba mẹ, và ba mẹ của ba mẹ, đều lớn lên trong môi trường rất khác với thế hẹn ngày nay. Khi mỗi ngày mở mắt ra là chiến tranh, đạn lạc, ám ảnh bởi cái đói, cái nghèo, mấy ai có thời gian và tâm trạng để xem cảm xúc của mình và con cái mình thế nào. “Ngôn ngữ cảm thông” không phải là ngôn ngữ tự nhiên, thứ ngôn ngữ này cần được học tập, trau dồi, và mài dũa. 💕

Dù có thế nào, thì thực tế vẫn là mỗi con người là một cá thể khác nhau, có cảm xúc, suy nghĩ khác nhau. Không ai “sai” hay “đúng”, chỉ có khác quan điểm và cách cảm nhận. Ba mẹ chỉ có thể quản lí cảm xúc và tâm trạng của chính mình, ba mẹ không thể thay con cảm nhận xem tâm trạng của con đang ra sao. Chỉ khi nào trẻ tự cảm thấy đúng đắn và tin vào cảm nhận của mình, thì trẻ mới lớn khôn và cư xử đúng đắn. Một cách đơn giản để giúp trẻ học được cách cảm nhận và tin vào chính mình đó là chấp nhận cảm xúc của trẻ.

Quyển sách nổi tiếng “How to talk so that kids will listen and listen so that kids will talk” đã đưa ra 4 cách để ba mẹ tập và giúp đỡ con mình cách lắng nghe cảm xúc của con, và thể hiện rằng mình chấp nhận cảm xúc của con 🤝

1️⃣ Lắng nghe tập trung: Khi con muốn chia sẻ, hãy tập trung vào con và lắng nghe một cách chân thành.
2️⃣Phản hồi nhẹ nhàng: Sử dụng cách phản hồi như "À", "Ra vậy", "Vậy hả con" để cho con biết bạn đã nghe và quan tâm.
3️⃣Gọi tên cảm xúc: Khi con nói về cảm xúc, hãy gọi tên nó để giúp con nhận ra và hiểu rõ hơn về cảm xúc của mình.
4️⃣Ước những điều không tưởng: Thay vì đưa ra lời khuyên, hãy đóng vai người con và ước những điều con mong muốn. Điều này cho con thấy bạn hiểu và quan tâm đến mong muốn của mình.

Ba mẹ chì cần phản hồi như vậy, không cần khuyên răn, doạ nạt, thì con cái đã cảm thấy như ba mẹ thấu hiểu mình rồi ^^ Ba mẹ không thể thay thế cảm xúc của con, nhưng có thể giúp con học cách tự tin đối diện và thể hiện cảm xúc của mình. Gia đình vui vẻ, hoà thuận, con được lớn khôn trong môi trường tôn trọng và thấu hiểu là điều kiện cần thiết để con cái có thể phát triển mạnh mẽ và tự tin! 🌈💕

@ Hình ảnh và ý tưởng nội dung được lấy từ quyển sách How to talk so that kids will listen and listen so that kids will talk

13/07/2023

🌟Nếu con trẻ không nghe lời, đừng nhờ ai đó để "nói cho nó nghe"🌟
Một điều thường thấy trong công việc của mình là khi gặp và hỗ trợ ba mẹ trong quá trình nuôi dạy con, ba mẹ thường sẽ nói với mình về việc con không nghe lời. Với trẻ nhỏ tuổi, ba mẹ thường áp dụng các biện pháp để quản lí con mình, khiến con nghe lời bằng việc "làm con sợ". Với trẻ lớn tuổi hơn, đặc biệt là ở lứa tuổi vị thành niên, ba mẹ lại hay quản con bằng việc cấm cản, kiểm soát những việc con làm, bạn bè chơi cùng con, doạ tịch thu điện thoại, và ti tỉ biện pháp khác.
Một hướng đi trông có vẻ nhẹ nhàng hơn mà ba mẹ hay làm là nhờ người quen, người này người kia để nói cho con nghe khi thấy con có vẻ không nghe lời mình.
Tất cả những điều này, thật ra đơn thuần là bắt đầu từ tình yêu con, muốn bảo vệ con, muốn con vâng lời. Thật sự ít có ba mẹ nào một buổi sáng thức dậy lại suy nghĩ là: Hôm nay mình sẽ kiểm soát con mình và làm con mình buồn 😀 Qua quá trình làm việc với ba mẹ, cũng như sau bao nhiêu sự "nổi loạn, trỗi dậy" của mình thời còn niên thiếu thì mình mới đúc kết là tình yêu của ba mẹ thể hiện qua sự kiểm soát, nhưng con cái thì lại không cảm nhận được tình yêu ba mẹ bằng cách đó.
❓❓❓Vậy, nói mà con không nghe thì là do đâu và làm thế nào để thay đổi?
Với trẻ nhỏ tuổi, khi nói mà trẻ không nghe thì thường nguyên nhân ở việc trẻ chưa hình thành được suy nghĩ logic để biết tại sao mình phải nghe lời. Với bộ não còn đang phát triển của con, các em chỉ thật sự "nghe" được hướng dẫn của người lớn khi ba mẹ lặp đi lặp lại điều cần dạy, và cho con thấy "hậu quả tự nhiên" của việc không nghe lời là gì để con tự đúc kết bài học cho mình. Ý nghĩa của hậu quả tự nhiên, mình sẽ để ở cuối bài.
Với trẻ lớn tuổi hơn, thường nằm ở độ tuổi dậy thì, vị thành niên, sự "không nghe lời" diễn ra thường xuyên hơn, làm ba mẹ "đau đầu hơn". Nguyên nhân tự nhiên ở việc trẻ bắt đầu tách biệt bản thân ra khỏi ba mẹ, là một cá nhân riêng biệt, muốn tìm được sự kiểm soát cho cuộc sống của mình. Điều này thật ra lại là điều tốt, vì trong vài năm tới, chẳng phải ba mẹ cũng sẽ bắt đầu muốn con mình tự lập hơn, có sự nghiệp, và cuộc sống riêng sao?
Một điều ba mẹ cần nhìn nhận là để "con nghe lời", sự thay đổi phải bắt đầu từ phía của ba mẹ. Mức độ "hợp tác, nghe lời" của con phụ thuộc rất nhiều vào mức độ kết nối giữa ba mẹ và con cái. Nếu không có kết nối tốt lời nói của ba mẹ sẽ không có trọng lượng và ba mẹ sẽ chỉ có cách răng đe đe dọa và tăng cường sự kiểm soát khiến con càng xa lánh hơn và tạo ra vòng lặp tiêu cực.
Nghe có vẻ khó hiểu và lí thuyết, nhưng nó lại rất thực tế. Hãy tưởng tượng khi bạn đang làm việc giữa một người sếp luôn chỉ trích và kiểm soát mọi việc là một người sếp luôn tạo điều kiện để bạn học hỏi, dạy bảo nhẹ nhàng bạn sẽ nghe ai? Hoặc giữa một người bạn luôn thể hiện sự quan tâm và thấu hiểu bạn là một người bạn luôn chỉ trích bạn sẽ tâm sự với ai? Bạn có bao giờ ôm ấp ba mẹ mình khi đang bị ba mẹ la mắng hay bạn chỉ nói lời yêu thương khi không khí gia đình vui vẻ?
"Hậu quả tự nhiên", hay tiếng anh là "natural consequence" là kết quả, hậu quả của hành động, quyết định của người con mà không có sự can thiệp của ba mẹ.
🌟Ví dụ của hậu quả tự nhiên:
Cho trẻ nhỏ:
- Nếu con không ăn hết phần ăn trong bữa chính thì con không được ăn vặt. Nếu con muốn ăn vặt, con cần hoàn thành bữa ăn của mình.
- Nếu con chơi xong không dọn dẹp đồ chơi dù đã được nhắc nhở nhiều lần, con sẽ không được chơi món đồ đó cho tới khi con thể hiện được là con biết trân trọng đồ chơi của mình.
Cho trẻ lớn hơn, tuổi vị thành niên:
- Nếu con không về nhà trước giờ giới nghiêm đã được thảo luận từ đầu thì con sẽ không có giờ giới nghiêm nữa.
- Nếu con không dọn phòng hay giặt đồ, con sẽ không có đồ sạch để mặc và sẽ không tìm được đồ mình muốn dùng.
- Nếu con tiêu hết tiền ăn vặt nhưng lại muốn mua một món đồ mới, con phải chờ đến tuần sau để nhận được tiền ăn vặt.

Đó là những ví dụ về hậu quả tự nhiên những kết quả mà còn phải đối mặt mẹ không có sự can thiệp kiểm soát từ ba mẹ tuy nhiên hãy tránh việc áp dụng hậu quả không liên quan hoặc không thực tế.
🌟Ví dụ của dạy con không theo hậu quả tự nhiên:
Cho trẻ nhỏ:
- Con để đồ chơi lung tung thì con không được xem phim (việc đồ chơi bừa bãi không liên quan đến việc con xem phim)
- Con không làm bài tập về nhà thì con không được ăn tối.
Cho trẻ lớn hơn:
- Con muốn đi xem phim lúc nửa đêm, ba mẹ nói nếu con rời khỏi nhà thì con sẽ không được về nhà nữa (điều này cả con và ba mẹ đều biết là không khả thi, và không liên quan đến lí do con không nên đi xem phim buổi đêm là vì nguy hiểm và con phải đi học ngày hôm sau.)
🌱Việc tạo ra sự kết nối với con thông thường cần bắt đầu từ khi con còn rất nhỏ nhưng điều đó không có nghĩa là con đã lớn rồi thì mình không còn có thể kết nối được với con nữa. Một điều mọi người thường hay nói: “Con là phản chiếu của ba mẹ”, điều đó có nghĩa là khi ba mẹ thay đổi theo chiều hướng tích cực thì con cũng sẽ cảm nhận được điều đó và cũng sẽ thay đổi theo một chiều hướng tích cực hơn. Những bài viết tiếp theo mình sẽ chia sẻ nhiều hơn về chủ đề dạy con tích cực cũng như hiểu cách não một đứa trẻ vận hành để vai trò của ba mẹ để hình thành nên những tính cách tích cực cho con của mình.

ảnh: Onassis Foundation

24/06/2023

Điều cần thiết nhất để thoát khỏi mối quan hệ bạo hành là…thoát khỏi nó. Nhưng không phải ai cũng có điều kiện để rời đi một cách dễ dàng, điều thường thấy nhất khi bị bạo hành là tâm lí luôn lo lắng, sợ hãi, tinh thần không ổn định, hay có ràng buộc con cái, tài chính, khiến việc rời đi trở nên khó khăn hơn hết.

Một kế hoạch phòng vệ có chuẩn bị trước sẽ giúp bản thân bạn và con cái an toàn khi bạn gặp nguy hiểm, nó có thể bao gồm nơi trú thân, những thứ nên chuẩn bị đem theo nếu một lúc nào đó cần bỏ trốn. Kế hoạch này không chỉ áp dụng cho lúc bạn đang trong mối quan hệ độc hại, bạo hành mà còn ở lúc bạn vừa mới thoát khỏi mối quan hệ đó. Ở cuối bài mình có để một số thông tin về các số điện thoại liên lạc, các tổ chức có thể hỗ trợ ở Việt Nam và Canada.

1️⃣ Để ý nhận biết các dấu hiệu khi sắp xảy ra bạo hành:
- Trước và sau khi xảy ra bạo hành, kẻ bạo hành hay làm hoặc nói những gì?
- Những dấu hiệu khác cho thấy nguy cơ bạo hành gia tăng?
- Các chất kích thích có vai trò gì trong những cuộc bạo hành hay không?
2️⃣ Để ý nhũng thứ có thể khiến bạn bị thương:
- Trong nhà có vũ khí, những vật sắt bén, nặng, có thể sử dụng để tấn công không?
- Nơi an toàn nhất trong nhà là những nơi nào.
3️⃣ Những người hỗ trợ, có thể giúp bạn
- Trong gia đình, bạn bè, ai là người bạn cảm thấy an toàn để nhờ đến sự hỗ trợ?
- Những số điện thoại quan trọng bạn cần lưu là gì (số điện thoại cảnh sát, dân phòng, tổ chức bảo vệ phụ nữ)

🇻🇳Ở Việt Nam, bạn có thể gọi 111. Dưới đây cũng là đường link tổng hợp các thông tin liên lạc với các tổ chức bảo vệ người bị bạo hành ở 1 số thành phố lớn ở Việt Nam: https://luatminhkhue.vn/amp/phu-nu-bi-bao-hanh-gia-dinh-nen-lam-gi.aspx
🇨🇦Ở Canada:
Bạn có thể gọi cho cảnh sát theo số 911.
Sau đó, liên hệ với Women’s Shelter hoặc Men’s Shelter của khu vực bạn đang ở để làm hồ sơ intake. Kế đến, bạn hãy tìm luật sư bảo vệ cho mình, nếu không có luật sư sẵn, hãy điền hồ sơ online qua Legal Aid để được luật sư tư vấn miễn phí, hoặc với mức phí rất thấp để giúp đỡ bạn https://www.justice.gc.ca/eng/fund-fina/gov-gouv/aid-aide.html Mình sẽ chia sẻ thêm về các bước tiếp theo để ổn định cuộc sống cho người ở Canada

4️⃣ Quyết định nơi an toàn để bạn có thể ở cùng con cái của mình
Tìm hiểu xem gần đó có mái ấm tạm thời hay không, hỏi người thân, gia đình, tìm hiểu khách sạn để ở tạm thời. Lên kế hoạch xem phương tiện di chuyển sẽ là gì.
TUYỆT ĐỐI KHÔNG CHO ĐỐI TƯỢNG BẠO HÀNH BIẾT VỀ Ý ĐỊNH BỎ ĐI CỦA BẠN.
Nếu vì lí do nào đó mà bạn không thể bỏ nhà đi, chỗ an toàn nhất trong nhà bạn là ở đâu?
5️⃣ Lên kế hoạch trốn thoát khi bạo hành sắp xảy ra.
- Cửa, nơi có thể trốn thoát là ở đâu.
- Bạn sẽ đi đến đâu đầu tiên.
- Số điện thoại đầu tiên bạn sẽ gọi là gì.
- Quyết định và chuẩn bị những thứ mình sẽ cần mang theo khi trốn thoát. Đừng cố gắng ở lại vì còn đồ dùng cần lấy, sau này bạn có thể gọi cảnh sát, người có khả năng bảo vệ bạn, hộ tống bạn về nhà lấy đồ đạc.
- Nếu chưa gặp bạo hành ngay lập tức, hãy chuẩn bị giấy tờ tùy thân của mình và con cái, giấy tờ nhà đất, chìa khóa nhà, xe, thuốc, thử ngân hàng. Trong thời gian chuẩn bị, hãy cất tiền vào một nơi an toàn và tích trữ dần. Thay đổi số điện thoại, đổi mật khẩu email, điện thoại, liên hệ với toà án để lấy án lệnh bảo vệ (court order), dạy con cái cách liên hệ cảnh sát

Do mình có nhiều thông tin hơn ở Canada nên mình xin phép chia sẻ những bước tiếp theo để có thể ổn định cuộc sống, hy vọng có thể giúp bạn lên kế hoạch tốt hơn để bảo vệ mình.

📨EIA Employment Income Assistance:
Trong thời gian ổn định cuộc sống, EIA (Employment Income Assistance) sẽ cung cấp tiền nhà, điện nước và tiền sinh hoạt tối thiểu cho bạn, số tiền sẽ dựa vào số người ở trong nhà đó. Lưu ý, EIA chỉ hỗ trợ bạn khi bạn chứng minh là mình không có nhà. Nếu hiện đang ở nhà với partner thì không đủ điều kiện nhận hỗ trợ từ EIA. Cách để đủ điều kiện: 1. Liên hệ ở tại shelter, người thân trước và sau đó liên hệ EIA. 2. Dành dụm khoản tiền vừa đủ cho 1 tháng tiền nhà, thuê sẵn nhà hoặc khách sạn, nhà nghỉ để trú thân rồi sau đó liên hệ EIA.

🛖Shelter - mái ấm:
Có nhiều mái ấm, nhà tạm trú khẩn cấp cho phép bạn và con cái ở trong mái ấm từ 30 ngày đến tối đa 1 năm. Bạn hãy liên hệ Legal Aid để nhờ tư vấn giúp đỡ.

🏘️Child and Family Services (CFS) - tổ chức bảo vệ trẻ em và gia đình:
Bạn có thể liên hệ tổ chức và nói mình cần giúp đỡ. Sau quá trình intake (tiếp nhận đơn), nhân viên xã hội (social worker) sẽ liên lạc với bạn và giúp bạn tái thiết lập cuộc sống. Nhân viên xã hội cũng có thể giúp bạn điền đơn tìm nhà xã hội, liên hệ với các tổ chức tham vấn, tư vấn counselling, therapy), và họ có thể giúp đỡ bạn với bất cứ điều gì, trừ tư vấn về luật.

👩‍⚖️No Contact Order - NCO:
Đây là án lệnh bạn có thể đến đồn cảnh sát hoặc toà án địa phương để yêu cầu đối phương không được tiếp xúc, liên lạc với bạn. Tìm hiểu thêm thông tin tại đây: https://www.justice.gc.ca/eng/cj-jp/victims-victimes/factsheets-fiches/orders-ordonnances.html

Mình đã và đang giúp đỡ nhiều thân chủ lên kế hoạch thoát khỏi mối quan hệ bạo hành, và tái thiết lập cuộc sống. Nếu bạn, hoặc người thân cần giúp đỡ, hãy nhắn tin cho mình qua page. Thông tin của bạn sẽ luôn được bảo mật và không chia sẻ cho bất cứ ai.
Be safe!

17/06/2023

Mấy hôm nay mình đang hơi bận giúp đỡ một người chuẩn bị cho việc li dị người bạn đời của mình vì bạo hành. Mình đã làm việc với người này gần 2 năm trời, ý định li dị luôn ở đó, nhưng mãi đến tận bây giờ mới thật sự có sự quyết tâm và ý muốn chuẩn bị. Trong quá trình tiếp xúc với thân chủ này, cũng như một số thân chủ từng có giai đoạn sống chung với kẻ bạo hành, mình thấy điều khó khăn và thử thách nhất để rời bỏ kẻ bạo hành mình là đối diện với chính mình, và hiểu “cách thức” những kẻ bạo hành này thao túng, dẫn dắt tâm lý mình thế nào.

Dưới đây là những mấu chốt cần hiểu để có thể thoát khỏi mối quan hệ không lành mạnh cho bản thân mình và các con (nếu có con), và quan trọng hơn hết là nhận diện xem mình có đang ở trong mối quan hệ bạo hành hay không.

💭 Hiểu về chu kì bạo hành (Cycle of abuse): Những kẻ bạo hành hiểu rất rõ cách thao túng tâm lí, khiến người trong cuộc có những lúc rất uất hận, đau khổ, nhưng cũng có lúc hạnh phúc tột cùng và thấy mình như ông hoàng, nữ hoàng của người kia, cho mình hy vọng rằng mình hạnh phúc, người kia sẽ thay đổi, mình sẽ thay đổi được họ, và mối quan hệ của mình vẫn rất tốt. Chu kì bạo hành gồm 3 giai đoạn luân phiên:

1️⃣ Tăng căng thẳng/Escalation
Đối tác bạo hành trải qua những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi gia tăng, từ đó tạo điều kiện cho sự tấn công. Sự đổ lỗi cho căng thẳng này được đưa ra đối với đối tác bị bạo hành. Giai đoạn này bắt đầu với những sự cố nhỏ hơn và gia tăng đến sự bùng nổ. Ví dụ dễ thấy như mặc dù mình không làm gì sai nhưng luôn cảm thấy có lỗi, hoặc cảm thấy mình nhỏ bé, bất an về bản thân và mối quan hệ.
2️⃣Bùng nổ/ Explosion:
Hành vi hung hăng của đối tác bạo hành gia tăng đến mức xảy ra một cơn giận dữ hoặc một sự bùng nổ. Một số sự cố bùng nổ đầu tiên có thể tương đối nhỏ; tuy nhiên, sự bạo hành tăng cường về tần suất, thời gian và tính nghiêm trọng theo thời gian. Đây là phần ngắn nhất của chu kỳ. Thông thường, nó xảy ra trong không gian riêng tư. Lưu ý rằng hành vi hung hăng không phải lúc nào cũng ở mặt thể chất, mà có thể nằm ở tinh thần (mắng nhiếc, chửi bới, bắt lỗi, làm mình cảm thấy nhỏ bé, cảm thấy như mình luôn mắc lỗi, và dẫn đến áp lực, căng thẳng đến mức không dám làm, không dám nói, không dám bộc lộ cảm xúc vì sợ sẽ sai phạm và đối tác sẽ rời bỏ mình)
3️⃣Tuần trăng mật (Honeymoon):
Cả hai biện minh hoặc coi nhẹ tính nghiêm trọng của sự cố bùng nổ. Đối tác bạo hành trở nên thụ động, thay vì hung hăng; họ có thể đưa ra lời hứa, xin lỗi và hành động yêu thương có chủ đích và không thật lòng. Giai đoạn này trở nên ngắn hơn và có thể biến mất theo thời gian, nhưng luôn diễn ra vào thời điểm mình như muốn từ bỏ mối quan hệ, nhằm giữ chân mình lại trong mối quan hệ độc hại này.

💭 Những cách thức thường thấy, cũng là những dạng bạo hành khác nhau, khiến việc rời bỏ đối tác thật khó khăn:

⛔️Bạo hành thể chất: Đánh đập, sử dụng vũ khí, bạo lực, khóa cửa không cho đối tác thoát thân, có hành động mang tính đe dọa.

⛔️Bạo hành cảm xúc: Định hướng cảm xúc của mình, dạy mình cách cảm nhận theo hướng họ áp đặt là đúng, thể hiện các cảm xúc trái ngược khiến mình bối rối, hoang mang (yêu ghét lẫn lộn), đe dọa sẽ tự tử nếu mình rời bỏ họ, thay đổi tính khí nhanh chóng.

⛔️Bạo hành lời nói: Chửi mắng, lớn tiếng, la hét, đổ lỗi, hạ nhục đối tác bằng lời nói.

⛔️Bạo lực tâm lý: Im lặng khi có mâu thuẫn và làm đối phương bức bối (silent treatment), thao túng tâm lí bằng “mind games”, luôn nhắc về chuyện cũ, khiến mình trở nên ngu ngốc trước những người xung quanh, nói rằng mình “điên, không bình thường”, đe doạ và sau đó nói là họ chỉ đùa thôi.

⛔️Bạo lực trí tuệ: Lấy trí tuệ, kiến thức của họ để làm mình cảm thấy ngu ngốc, bắt lỗi mình liên tục khiến mình cảm thấy thua kém và dần dà nghĩ rằng đối phương có quyền lực hơn trong mối quan hệ vì họ hiểu biết hơn.

⛔️Bạo lực xã hội: Khiến mình cắt đứt liên lạc, mất tương tác với người thân, làm nhục mình trước mặt người khác, kiểm soát những người mình “được phép” xã giao, điều này hay thường thấy vì như vậy sẽ dễ kiểm soát hơn cũng như khiến người xung quanh khó hỗ trợ mình khi mình cần.

⛔️Bạo lực tình dục: Ép buộc quan hệ, đe dọa sẽ tung ảnh của mình lên mạng, chỉ trích cách ăn mặc của mình rằng quá gợi cảm, hở hang (slut shaming)

⛔️Bạo lực tài chính: Kiểm soát tiền bạc, khiến mình không thể rời đi vì phụ thuộc tài chính từ họ, lấy tiền/ trộm tiền, hoặc đặt áp lực tài chính vào mình để mình không thể rời đi.

⛔️ Sử dụng con cái để đe dọa.

Trong bài viết sau, mình sẽ chia sẻ một số cách để nhận diện kẻ bạo hành và lập kế hoạch thoát khỏi mối quan hệ độc hại này. Thoát khỏi kẻ bạo hành là một chặng đường dài, nhưng đằng sau chặng đường chông g*i đó là một cuộc đời của riêng bạn, không ai có quyền tước đoạt và kiểm soát ☺️

@ Tài liệu được dịch và lấy nguồn từ nơi mình làm, tổ chức bảo vệ trẻ em và gia đình ở tỉnh bang Manitoba, Canada.

10/06/2023

📣📣📣 CẨM NANG: CÁCH HỖ TRỢ MÌNH KHI MÌNH MẤT CÂN BẰNG 📣📣📣

🌟 Khi mất cân bằng trong cuộc sống, chúng ta thường trải qua những trạng thái không ổn định và cảm thấy mệt mỏi. Để giúp mình trở lại trạng thái cân bằng, chúng ta cần sự hỗ trợ và đồng cảm từ những người xung quanh. Nhưng việc mở lời, hoặc nghĩ đến “giải pháp” khi đang không ổn định đôi khi lại là việc rất khó, vì những lúc đó, mình còn chưa chắc mình nhớ, và biết được là mình cần gì, nói chi đến những người xung quanh.

=> Vậy nên, khi mình còn đang trong trạng thái tương đối ổn định, hãy lập ra một “cẩm nang” hướng dẫn chính mình và những người thân xung quanh cách để tiếp cận mình một cách an toàn.

Khi làm việc với những đối tượng hay cảm thấy chông chênh, bất ổn, điều mình thấy được là đôi khi việc mất cân bằng chỉ xảy ra trong tích tắc vì những thứ nhỏ xíu cũng có thể châm ngòi (trigger) những cơn trầm cảm (depression), lo âu (anxiety), hoảng loạn (panic attack), hay nhiều khó khăn tâm lí khác. Và những đợt sóng tâm lí này đôi khi có thể xuất hiện hàng ngày, hàng tuần, cũng có khi vài tháng một lần với các tần suất khác nhau, khiến việc lấy lại cân bằng tưởng như đơn giản nhưng lại rất phức tạp.
Sau thời gian làm việc, mình dần áp dụng “cẩm nang” cho đa phần trường hợp để giúp họ “phòng ngừa và chuẩn bị” trước khi những đợt sóng tâm lí này ập đến, để những người làm vai trò hỗ trợ như mình, gia đình, người thân của họ, và bản thân họ có một phương pháp hiệu quả hơn khi giúp đỡ họ trong giai đoạn này.

Dưới đây là những câu hỏi, nội dung gợi ý để bạn có thể tự thiết kế cẩm nang phù hợp cho mình. Cuối bài, mình cũng sẽ chia sẻ file word có template sẵn phiên bản tiếng Việt và tiếng Anh để bạn tham khảo hoặc dùng nếu cần 😄

1️⃣ Khi mất cân bằng trong cuộc sống, các biểu hiện về thể chất, tinh thần, cảm xúc, tâm linh, và xã hội của mình thay đổi ra sao? (Tham khảo bài viết trước về các định nghĩa trên nhen)
Ví dụ:
Chán ăn, mất ngủ, người mệt mỏi - thể chất.
Hạn chế tiếp xúc với mọi người, hay khóc, cáu gắt, nghĩ tiêu cực - tinh thần, cảm xúc.

2️⃣ Những điều mình muốn, và không muốn người xung quanh nói, tiếp cận mình trong lúc đó là gì?

Ví dụ:
✅ Những lời có ích: Chỉ ra những dấu hiệu khiến họ nghĩ rằng chúng ta đang không ổn, hỏi xem chúng ta đang cần gì để hỗ trợ, hỏi xem chúng ta có muốn kể câu chuyện của mình hay không.

❌ Những lời không có ích: Hỏi rằng mình có ổn không (vì chúng ta thường sẽ nói là ổn), hỏi rằng chúng ta có chắc là mình ổn không (vì mình có thể mất niềm tin vào cảm xúc của bản thân và cảm thấy khó chịu).

3️⃣ Những người có thể giúp mình lấy lại cân bằng:
Nên lập danh sách kèm theo những lí do vì sao họ lại nằm trong danh sách này. Có những người mình luôn cảm thấy thoải mái khi ở cạnh dù họ không thật sự biết cách giúp mình, có những người mình tìm đến để được lắng nghe, có người lại cho mình lời khuyên, có người giúp mình thấy đồng cảm…
Nếu được, mình xin gợi ý chia làm 2 nhóm: Nhóm người bạn có được trong cuộc sống cá nhân (như gia đình, bạn bè( và nhóm người có chuyên môn cao (như life coach, bác sĩ, chuyên viên tư vấn, tổng đài hotline).

4️⃣ Chuẩn bị những gì trước khi cơn sóng tâm lí (a mental episode) xảy ra.
- Khi mất cân bằng, những thứ tối thiểu mình có thể làm là gì?
- Khi mất cân bằng, những thứ mình thấy rất khó khăn để làm là gì?
=> Trước khi mất cân bằng, mình có thể chuẩn bị trước những gì để những việc khó khăn đó sẽ ít khó khăn hơn.
Ví dụ:
- Chuẩn bị care bag (túi cá nhân) bao gồm tất cả những thứ chúng ta yêu thích, có ích cho tâm trạng như nhật kí, sách, quần áo thoải mái, 1-2 món fidget (đồ chơi tâm trạng) và để ở góc phòng để mang theo khi bạn đang không ổn nhưng buộc phải đi ra ngoài.
- Chuẩn bị những món ăn đóng hộp, dễ ăn, dễ nấu, hay làm sẵn những khẩu phần ăn và đông lạnh nó nếu lúc quá căng thẳng và mất cân bằng, bạn không có động lực để nấu nướng dọn dẹp.
- Viết sẵn danh sách những điều nhỏ bạn có thể làm mà bạn biết sẽ làm tâm trạng mình tốt hơn.

🌈 Hãy nhớ rằng, việc chuẩn bị trước càng nhiều, chúng ta sẽ càng dễ dàng vượt qua những thời điểm khó khăn và trở lại cân bằng. Mình mong là bài viết này sẽ giúp ích cho ai đó, hay những người thân yêu của họ để tạo sự nhận diện về tầm quan trọng của việc giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống! 🤗💕

💬 Link template Tiếng Việt (trang đầu là ví dụ mẫu, trang 2 là template trống):
https://bit.ly/camnangtiengviet
💬 Link template Tiếng Anh (trang đầu là ví dụ mẫu, trang 2 là template trống):
https://bit.ly/camnang-tienganh

03/06/2023

Sức khỏe toàn diện
“Có hơn 34,000 loại cảm xúc, bạn kể tên được bao nhiêu cảm xúc trong con số 34,000 này?”
“Bạn có đang thực hành để cải thiện sức khoẻ tâm linh mà không biết rằng bạn đã thực hành nó rồi?”
“Đâu là số tiền hợp lí để chi tiêu bảo vệ sức khỏe?”
“Những cơn đau đầu, chướng bụng, khó tiêu đôi khi là phản ứng của cơ thể khi tâm trạng căng thẳng. Stress để lại hậu quả đến cơ thể và hệ miễn dịch nhiều hơn là việc “căng thẳng.”
———————————————————
Ở bài viết trước, mình có giới thiệu qua về các nhóm sức khỏe để có được sức khỏe toàn diện, bài viết này của mình sẽ như một checklist với những gợi ý vừa mới vừa cũ để bạn có thể tầm soát xem sức khỏe của mình đang thế nào, và có thể cải thiện thêm ra sao. Mình chọn lọc những gợi ý đơn giản, ít tốn kém và tương đối hiệu quả để có thể áp dụng được trong cuộc sống hàng ngày.

Sức khoẻ thể chất:
1. Tập thể dục, đi bộ, hoặc thực hiện những hoạt động thể chất mà trong đó mình sử dụng những nhóm cơ khác nhau của cơ thể và thực hiện những bài tập liên quan đến nhịp tim.
2. Có một chế độ ăn cân đối, giàu dinh dưỡng, hạn chế các món ăn không rõ nguồn gốc, được chế biến sẵn. Hiểu được cách kết hợp các loại thức ăn khác nhau để tránh tình trạng insulin tăng cao đột ngột.
3. Ngủ đủ giấc, đúng giờ. Không làm các hoạt động đòi hỏi “não” ít nhất 1 tiếng trước khi ngủ. Trừ khi bạn phải làm ca đêm, cố gắng đừng thức khuya và nghĩ rằng ngủ bù sẽ ổn.
4. Xét nghiệm y tế định kỳ, ít nhất 1-2 lần trong 1 năm. Hiểu được cơ bản các chỉ số xét nghiệm hoặc được bác sĩ tư vấn, giải thích lí do đằng sau các chỉ số sức khoẻ.
5. Ghi chú biểu hiện sức khoẻ của bản thân như dạng nhật kí, điều này sẽ giúp ích khi bạn gặp bác sĩ và miêu tả được chính xác vấn đề của cơ thể hơn.
6. Đưa các hoạt động liên quan đến chăm sóc sức khỏe vào lịch trình hàng ngày, hàng tháng. Lịch trình của mình hàng ngày thường gồm 5-6 tiếng yoga/ tuần, 2-3 tiếng tập gym và 2-3 tiếng đi bộ/ tuần. Mình cũng đặt lịch khám sức khỏe, khám răng, châm cứu, vv trong thời khóa biểu mỗi ngày và xem như đó là một cuộc hẹn quan trọng để nhắc mình là mình đang dành thời gian cho bản thân.
7. Theo tìm hiểu của bản thân, số tiền tối thiểu cần thiết để chi tiêu cho lĩnh vực sức khoẻ thể chất là ít nhất 3% thu nhập. Thu nhập chưa cao không có nghĩa là mình chưa có điều kiện chăm sóc sức khoẻ. Ăn chế độ ăn lành mạnh đủ các nhóm dinh dưỡng, ngủ đủ giấc, đi bộ 30’ mỗi ngày là những điều mà vẫn tương đối khả thi và ít tốn kém để bảo vệ sức khoẻ thể chất.

Sức khoẻ tinh thần:
1. Xây dựng lịch trình sinh hoạt với những hoạt động giúp giảm căng thẳng. Nếu cuộc sống bạn tương đối khá bận rộn thì hãy dành vài phút, đến vài giờ để tạo cho mình những khoảng lặng giúp cân bằng trạng thái và cảm xúc của cơ thể. Với những bạn đang trị liệu các vấn đề về bệnh tinh thần, 100% người tư vấn cũng sẽ tư vấn rằng bạn nên có một lịch trình lặp lại và thống nhất (consistent) vì điều khiến tinh thần bị ảnh hưởng thường là khi cơ thể, bộ não không biết trước hay kiểm soát được ngày của bạn sẽ diễn ra như thế nào. Có được lịch trình cụ thể cũng là cách để bạn cảm thấy mình đang kiểm soát được cuộc sống của mình hơn.
2. Tìm hiểu dấu hiệu cơ thể báo cho bạn rằng bạn đang căng thẳng, ghi chú lại những dấu hiệu đó.
3. Dành thời gian cho sở thích cá nhân, hãy thử tìm lại những thú vui mà bạn muốn làm, muốn học, chỉ vì bạn thích mà không phải vì nó liên quan đến sự thăng tiến trong công việc.
4. Nếu có gia đình, hoặc sống trong không gian ít có sự riêng tư, hãy chủ động tạo ra không gian riêng tư cho mình nếu có thể, dù chỉ là 5-10’. Trước buổi họp hay vào làm, hãy vào một căn phòng trống, nhà vệ sinh 🙂 để hít thở và nghe một bản nhạc yêu thích. Nếu đi ô tô, hãy ngồi thư giãn trong ô tô trước khi bước vào căn nhà và người bạn đời và những đứa trẻ. Nếu ngồi xe bus hay các phương tiện công cộng, hãy nhắm mắt hít thở và nghỉ ngơi.
5. Quản lí stress và tìm ra nguyên nhân khiến mình bị stress cũng như lập ra kế hoạch giúp đỡ bản thân khi bị stress. Với bản thân mình, stress thường đến từ nỗi lo trong công việc, và việc hay suy diễn. Cách mình quản lí stress là không nghe điện thoại, check email liên quan đến công việc sau giờ làm, tập nhận biết đâu là sự thật và đâu là suy diễn trong suy nghĩ của mình và nhắc bản thân là mình chỉ tin những gì là thật (facts.)
6. Khi quá căng thẳng, hãy tắm, rửa mặt, ngâm mặt và ngâm mình bằng nước lạnh! Mình mới học được điều này thường xuyên khi mình có thời gian gặp khó khăn về việc lo âu (anxiety), mình tìm hiểu và học được là nước lạnh có tác dụng đến hệ thần kinh, giải tỏa căng thẳng ngay tức thời và giúp mình tỉnh táo. Hãy tham khảo thêm các hình thức “ice bathing” mà rất nhiều người đang áp dụng thời gian gần đây để cải thiện sức khỏe tâm lí của mình.
7. Hãy ngủ đủ giấc và đúng giờ. Mình từng học và làm một bài luận về giấc ngủ và học được là rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra lợi ích của việc ngủ đúng giờ, đủ giấc đến việc trị liệu tâm lí, giải tỏa căng thẳng. Nếu bạn không có điều kiện đi trị liệu, việc đơn giản bạn có thể làm chính là ngủ đúng giờ và ăn uống đầy đủ dinh dưỡng. Nếu bạn gặp khó khăn trong việc ngủ và ăn uống, đó là lúc bạn nên gặp bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời.
8. Nếu bạn hay bị đau ở nhiều nơi, chướng bụng, khó tiêu, dù bạn ăn uống và sinh hoạt điều độ, hãy tìm hiểu xem bạn sức khỏe tinh thần của bạn đang thế nào. Dưới đây là 1 ví dụ của việc stress ảnh hưởng đến cơ thể thế nào: https://www.camh.ca/en/health-info/mental-illness-and-addiction-index/stress #:~:text=When%20stress%20becomes%20overwhelming%20and,complaints%20such%20as%20muscle%20tension.

Sức khoẻ tâm linh:
Tôn giáo không phải là con đường duy nhất để cải thiện sức khoẻ tâm linh. Nếu ví sức khoẻ tâm linh là một cây dù thì tôn giáo chỉ là một góc nhỏ mà cây dù bao phủ, tôn giáo chỉ là một trong những hướng đi giúp ta cải thiện sức khoẻ tâm linh. Nếu bạn có một hoạt động, công việc, một nơi nào khiến bạn cảm thấy mình được định hướng, tìm được một triết ly sống, lối sống cho bản thân, thì rất có thể bạn đang “vô thức” thực hành lối sống tâm linh mà mình chưa biết 🙂
1. Thực hành yoga, thiền, cầu nguyện để tìm ý nghĩa về cuộc sống và tâm thức của bản thân.
2. Kết nối với thiên nhiên, các hoạt động ngoài trời.
3. Tìm hiểu và thực hành các triết lý sống mà mình có thể “cảm” được, tin tưởng được.
4. Tìm về yếu tố văn hoá, dân tộc. Mình cảm thấy được sức khỏe tâm linh của mình được cải thiện rõ rệt khi mình nấu món Việt, mặc áo dài truyền thống vào các ngày lễ, Tết. Dù mình không đi chùa nhưng những điều nhỏ này cũng giúp mình rất nhiều khi sinh sống xa cộng đồng người Việt ở nước ngoài.

Sức khoẻ xã hội: Ngay cả khi bạn là người không thích tiếp xúc với xã hội, thì việc duy trì ở mức cân bằng các mối quan hệ xã hội vẫn rất quan trọng. Bạn có thể chọn các phương pháp, hoạt động vừa phải, không đòi hỏi giao tiếp quá nhiều nếu cơ thể và thể trạng của bạn không cho phép.
1. Tham gia, tổ chức các hoạt động xã hội, cộng đồng.
2. Tìm một vấn đề xã hội bạn quan tâm và góp phần thực hiện, cải thiện vấn đề xã hội đó.
3. Tìm một hoạt động, công việc có ý nghĩa, khiến bạn cảm nhận được mình đang “cho đi” như đóng góp từ thiện, nhận nuôi chó, mèo bị bỏ rơi.
4. Duy trì các mối quan hệ với những người bạn yêu thương và quan tâm.

Sức khoẻ cảm xúc: Mỗi ngày con người chúng ta trải qua nhiều trạng thái cảm xúc khác nhau, vậy bạn nghĩ có bao nhiêu từ để diễn đạt cảm xúc của con người? Thực tế, có hơn 34,000 từ dùng để diễn đạt cảm xúc, nhưng đa phần chúng ta hay gộp chung những cảm xúc khác nhau này vào các nhóm chung chung như vui, buồn, hạnh phúc, tức giận. Việc học thêm các từ vựng chỉ cảm xúc, gọi tên được nó và sử dụng nó chĩnh xác để diễn đạt cảm xúc của mình là một trong những phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả mà các nhà tham vấn, trị liệu hay tư vấn. Hiểu một cách đơn giản thì điều này giống như một bước để hiểu và quản lí cảm xúc của mình tốt hơn.
1. Ghi chú lại những nhóm cảm xúc chính của mình hàng ngày, có thể thực hành trong 2 tuần đến 1 tháng. Sau đó thống kê lại những cảm xúc chính mà bạn hay trải qua trong cuộc sống hàng ngày và chiêm nghiệm tại sao mình lại hay có những cảm xúc này. Nếu bạn đang đi tham vấn, trị liệu tâm lí, việc thống kê lại những cảm xúc thường gặp cũng giúp bạn trao đổi chính xác và chi tiết hơn trong buổi tham vấn. Hãy tham khảo Emotional Wheel (bánh xe cảm xúc) để tìm hiểu nhóm cảm xúc của riêng bạn nhé.
2. Kết hợp với nhận biết những thay đổi của thể trạng (physical), tìm ra được những dấu hiệu cho thấy bạn cần nghỉ ngơi, tìm lại sự kiểm soát cho tinh thần và cảm xúc. Rất ít ai có thể từ trạng thái bình thường mà chuyển sang tức giận hoặc buồn bã một cách đột ngột, nếu để ý, có thể bạn sẽ nhận ra biến chuyển trong tâm trạng của mình. Với mình, biểu hiện của việc bắt đầu escalate (thay đổi cảm xúc) là việc cảm thấy hơi thở nặng nề, gồng vai và cơ mặt bắt đầu căng lên. Khi nhận ra được những thay đổi này, mình sẽ kiểm soát từng biểu hiện để kiểm soát cảm xúc như hít thở sâu, xoay vai, giãn cơ mặt.
3. Tham gia các hoạt động giúp giải tỏa stress và kích thích sự sản xuất endorphin - hormone tạo cảm giác hạnh phúc và thư giãn.
4. Tìm cách để giải tỏa cảm xúc nếu bạn bắt đầu cảm thấy “tê liệt, chai sạn” cảm xúc, hoặc không biểu hiện được cảm xúc dù mình muốn. Các cách đơn giản như xem một bộ phim khiến bạn có thể cười, khóc, tập xem cảm xúc của mình trước gương và thực hành nhiều biểu cảm khác nhau để cơ mặt làm quen được lại cảm giác khi thực hiện những cảm xúc khác nhau.
5. Nhận biết các cảm xúc khác nhau của mình và chấp nhận các tầng cảm xúc đó. Cũng như cảm xúc đau khổ khi mất đi một ai đó, bạn cần kiên nhẫn với bản thân, cho phép mình cảm nhận hết sự đau khổ đó thì bạn mới thật sự bước tiếp được, khi bạn trốn tránh cảm xúc của mình bằng việc quên nó đi, tìm cách khiến mình bận rộn để không nghĩ về nó, cảm xúc đó vẫn ở đó, không mất đi, và sẽ có một ngày mới cảm xúc đó sẽ tìm đến bạn vào một lúc không ngờ nhất và sẽ rất khó để vượt qua.

Thông tin thêm về bánh xe cảm xúc mình sẽ để ở đây: https://positivepsychology.com/emotion-wheel/

Mình biết rằng khi tâm trạng của mình không ổn, việc đơn giản như ăn uống, ngủ nghỉ cũng đã khó khăn, nói chi đến việc đạt đến sức khỏe toàn diện. Bài viết sau, mình sẽ chia sẻ một chủ đề liên quan đến việc đánh giá tình trạng của bản thân và cách để giao tiếp an toàn tình trạng của bản thân cho người thân của bạn. Mình áp dụng cheat sheet này cho hầu hết các thân chủ mình hỗ trợ, mình gọi nó là “How-to-help-me manual” (Cẩm nang để bạn giúp đỡ mình khi mình không ổn)

Lưu ý: Những chia sẻ của mình chỉ mang tính chất tham khảo, từ kinh nghiệm của bản thân mình. Nếu bạn có vấn đề, lo ngại về sức khỏe, hãy liên hệ với bác sĩ.

Kể chuyện tâm lý bằng cả tâm ý

09/12/2023

13/08/2023

13/07/2023

24/06/2023

17/06/2023

10/06/2023

03/06/2023

Address

Website

Alerts

Shortcuts

Share

Category