08/07/2025
🔖🔖🔖 RÒ ĐỘNG TĨNH MẠCH MÀNG CỨNG XOANG NGANG - SIGMOID CÓ HẸP TẮC XOANG TĨNH MẠCH: NHẬN DIỆN HÌNH ẢNH & CHIẾN LƯỢC CAN THIỆP DỰA TRÊN DSA
☘ Rò động tĩnh mạch màng cứng (RĐTMMC) là một loại dị dạng mạch máu nội sọ phổ biến thứ hai sau dị dạng động - tĩnh mạch (AVM), chiếm khoảng 10% các trường hợp dị dạng mạch máu nội sọ. Trong đó, các rò liên quan đến hệ thống xoang ngang và xoang sigma được ghi nhận là có tần suất cao chỉ sau vùng xoang hang.
🌺 Tại Việt Nam, một tỷ lệ không nhỏ các ca bệnh rò tại vị trí này có liên quan đến tình trạng hẹp tắc mạn tính xoang tĩnh mạch, nhất là xoang ngang - sigma, dẫn đến tăng áp tĩnh mạch nội sọ và hình thành các rò động mạch màng cứng phức tạp.
🌸 Các biểu hiện lâm sàng của nhóm bệnh lý này thường khá điển hình: 85,1% bệnh nhân có cảm giác ù tai một bên, 74,4% bị đau đầu, hơn một nửa có biểu hiện chóng mặt, và gần ¼ trường hợp có dấu hiệu tổn thương dây thần kinh sọ (23,4%). Tuy nhiên, vẫn có một nhóm không nhỏ bệnh nhân không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, điều này làm tăng nguy cơ bỏ sót chẩn đoán sớm nếu không có hình ảnh học phù hợp. Trong các trường hợp này, chụp mạch máu xóa nền (DSA) đóng vai trò chủ đạo trong phát hiện tổn thương, phân loại và xác định chiến lược can thiệp nội mạch.
🌼 Nghiên cứu của nhóm tác giả tại Bệnh viện Chợ Rẫy trên 47 trường hợp RĐTMMC xoang ngang - sigma có kèm hẹp tắc xoang tĩnh mạch cho thấy: 55,3% trường hợp có tắc hoàn toàn xoang sigma một bên, 25,5% có tắc hai bên, 19,1% có hẹp không tắc hoàn toàn. Đáng chú ý, trong nhóm RĐTMMC có nguy cơ cao (Cognard IIb, III), tỷ lệ gặp xoang sigma bị hẹp/tắc là rất cao, cho thấy mối liên quan rõ rệt giữa bất thường xoang tĩnh mạch và mức độ nặng của rò. Về nguồn cấp máu, nhánh màng não giữa là hệ mạch nuôi phổ biến nhất (85,1%), tiếp đến là động mạch chẩm (72,3%). Việc xác định chính xác mạch nuôi đóng vai trò quyết định trong việc lựa chọn đường tiếp cận can thiệp, loại dụng cụ sử dụng (Onyx, coil, bóng...) và tiên lượng kết quả điều trị.
🍁 Trong bối cảnh bệnh lý phức tạp, đa nguồn nuôi, hình ảnh học có giá trị tối ưu không chỉ trong chẩn đoán mà còn định hướng chiến lược can thiệp. Kỹ thuật DSA tái tạo 3D/4D đặc biệt hữu ích để làm rõ mối liên quan giải phẫu giữa các mạch nuôi - xoang tĩnh mạch, từ đó tránh nguy cơ biến chứng sau thủ thuật.
📌 Chúng tôi xin gửi đến quý đồng nghiệp bài báo: “ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH RÒ ĐỘNG TĨNH MẠCH MÀNG CỨNG CÓ HẸP TẮC XOANG NGANG – SIGMOID TRÊN CHỤP MẠCH MÁU XÓA NỀN” đã vinh dự được đăng trong số tháng 6/2025 của Tạp chí Điện Quang và Y Học Hạt Nhân Việt Nam.
👜 Tài liệu tham khảo:
1. Baharvandhat, H., Ooi, Y. C., Kim, W. J., Mowla, A., C**n, A. L., & Colby, G. P. (2019). Updates in the management of cranial dural arteriovenous fistula. Stroke and Vascular Neurology, 5(1), 50–58.
2. Bradley Gross et al. (2022). Cerebral cranial dural arteriovenous fistula. Stroke and Vascular Neurology, 2(4).
3. Erik Lindgren (2021). Cranial dural arteriovenous fistula in cerebral venous thrombosis. Journal of European Academy of Neurology.
4. Xu, K., Yang, X., Li, C., & Yu, J. (2018). Current status of endovascular treatment for dural arteriovenous fistula of the transverse-sigmoid sinus: A literature review. International Journal of Medical Sciences, 15(14), 1600–1610.
5. Miller, T. R., Giacon, L., Kole, M. J., Chen, R., Jindal, G., & Gandhi, D. (2018). Onyx embolization with the Apollo detachable tip microcatheter: A single-center experience. Interventional Neuroradiology: Journal of Peritherapeutic Neuroradiology, Surgical Procedures and Related Neurosciences, 24(3), 339–344.
6. Nguyễn Tất Thiện, Vũ Đăng Lưu, Phạm Minh Thông, Trần Anh Tuấn, Lê Hoàng Kiên, Nguyễn Quang Anh, Nguyễn Thị Thu Trang, Nguyễn Hữu An, Trần Cường (2020). Đánh giá kết quả điều trị rò động tĩnh mạch màng cứng nội sọ ngoài vùng xoang hang bằng can thiệp nội mạch có sử dụng bóng chẹn bảo vệ. Tạp chí Điện quang Việt Nam, 41, 4–10.
7. Nguyễn Huỳnh Nhật Tuấn, Lê Văn Khoa và cs (2024). Đặc điểm hình ảnh rò động tĩnh mạch màng cứng nội sọ có hẹp tắc xoang ngang - sigmoid trên chụp mạch máu xóa nền. Kỷ yếu Hội Chẩn đoán hình ảnh y học Thành phố Hồ Chí Minh.
8. Nguyễn Huỳnh Nhật Tuấn, Lê Văn Khoa và cs (2018). Can thiệp nội mạch điều trị rò động tĩnh mạch màng cứng xoang hang. Tạp chí Điện quang Việt Nam.
________________________________________
📩 Liên hệ: Khoa Chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện Chợ Rẫy
🏥 Địa chỉ: 201B Nguyễn Chí Thanh, Phường 12, Quận 5, TP. Hồ Chí Minh
☎ Điện thoại: (84-028) 3855 4137 – (84-028) 3855 4138
X Quang can thiệp - Khoa CĐHA BV Chợ Rẫy