23/06/2025
TỰ KỶ THOÁI TRIỂN: KHI NHỮNG KỸ NĂNG CỦA CON BỖNG DƯNG BIẾN MẤT - CHA MẸ CẦN HIỂU VÀ LÀM GÌ?
Hành trình làm cha mẹ có lẽ không có nỗi đau nào lớn hơn việc chứng kiến đứa con bé bỏng của mình, vốn đang bập bẹ nói, đang biết chỉ tay, biết cười đáp lại, bỗng một ngày dần khép mình lại trong im lặng. Những kỹ năng con đã có dường như "bốc hơi". Đó chính là trải nghiệm đau lòng của TỰ KỶ THOÁI TRIỂN /Thoái lui (Regressive Autism).
Nếu bạn đang ở trong hành trình này, xin hãy biết rằng bạn không đơn độc, và những gì bạn đang cảm thấy là hoàn toàn có thật.
✅ Những dấu hiệu cốt lõi của TỰ KỶ THOÁI TRIỂN:
🫥 Mất mát về ngôn ngữ: Con từng nói được vài từ đơn, bập bẹ gọi "ba", "mẹ", nhưng giờ thì không.
🫥 Mất mát về giao tiếp phi lời: Con từng biết chỉ tay vào thứ mình muốn, vẫy tay tạm biệt, nhìn vào mắt bạn, nhưng giờ những hành động này đã biến mất.
🫥 Mất mát về tương tác xã hội: Con từng vui vẻ chơi ú òa, nhưng giờ lại thích ở một mình, không đáp lại khi được gọi tên.
🫥Sự xuất hiện của các hành vi lặp lại: Cùng lúc đó, con bắt đầu có những hành vi mới như vỗ tay, xoay tròn, chỉ chơi một món đồ chơi theo một cách duy nhất.
1️⃣ Bản chất của vấn đề: TỰ KỶ THOÁI TRIỂN là gì?
Đây là điểm khác biệt quan trọng nhất mà cha mẹ cần hiểu.
✅ Không phải con chưa từng có, mà là con đã mất đi: Khác với tự kỷ điển hình (khi các dấu hiệu đã có từ rất sớm), Tự kỷ Thoái triển xảy ra ở một đứa trẻ có vẻ đang phát triển hoàn toàn bình thường. Sau đó, thường là vào khoảng 19 tháng tuổi, một sự "thụt lùi" đột ngột xảy ra. Con mất đi những kỹ năng mà con đã dày công xây dựng.
✅ Nguyên nhân là gì? Có phải lỗi của cha mẹ không?
Nguyên nhân là sự kết hợp phức tạp giữa Yếu tố Di truyền (Genetic) và Yếu tố Môi trường (Environmental).
Hãy hiểu đơn giản thế này: Một số trẻ sinh ra đã có một "sự nhạy cảm" hoặc "tính dễ bị tổn thương" về mặt thần kinh do gen quy định. Một "tác nhân" nào đó từ môi trường (có thể là một trận ốm nặng, một stress sinh lý, hoặc các yếu tố phức tạp khác mà khoa học vẫn đang nghiên cứu) đã "kích hoạt" sự nhạy cảm đó, dẫn đến quá trình phát triển não bộ bị gián đoạn và gây ra sự thoái triển.
Điều quan trọng nhất: ĐÓ KHÔNG PHẢI LÀ LỖI CỦA BẠN. Cha mẹ không làm gì sai để gây ra điều này.
🌱 Nói cách khác: TỰ KỶ THOÁI TRIỂN giống như một chương trình phần mềm đang chạy tốt thì gặp phải một lỗi hệ thống nghiêm trọng, khiến nó bị treo và mất đi một phần dữ liệu đã lưu.
2️⃣ Phân loại và Ý nghĩa: Nhìn sâu hơn vào sự mất mát
Sự thoái triển này không chỉ là một sự kiện đơn lẻ, nó ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh.
2.1. Sự sụp đổ của Giao tiếp:
Có đến 77% trẻ mất ngôn ngữ nói cũng đồng thời mất đi các kỹ năng giao tiếp phi lời. Điều này có nghĩa là, con không chỉ không nói được, mà còn mất đi cả những công cụ cơ bản nhất để kết nối với thế giới: ánh mắt, cử chỉ chỉ tay, nụ cười xã giao. Thế giới của con bỗng trở nên cô lập hơn bao giờ hết.
2.2. Sự trỗi dậy của các Hành vi Lặp lại:
Khi các kênh giao tiếp và tương tác với thế giới bên ngoài bị "đóng sập", trẻ quay vào trong và tìm kiếm sự kiểm soát, sự đoán định được từ chính cơ thể mình. Các hành vi như vỗ tay, lắc người, sắp xếp đồ chơi... trở thành những "mỏ neo" giúp con cảm thấy an toàn trong một thế giới nội tâm và ngoại giới đầy hỗn loạn.
3️⃣ Làm thế nào để hỗ trợ con? Hành động ngay!
Khi đối mặt với sự thoái triển, thời gian là vàng. "Chờ xem sao" không phải là một lựa chọn.
3.1. Hành động ngay lập tức - Tìm kiếm Chẩn đoán:
✅ Ngay khi bạn nhận thấy những dấu hiệu mất kỹ năng đầu tiên, hãy liên hệ với bác sĩ nhi khoa phát triển, các trung tâm chẩn đoán uy tín. Đừng để bất kỳ ai gạt đi lo lắng của bạn bằng câu nói "Mỗi đứa trẻ phát triển một khác". Sự thoái triển là một "cờ đỏ" y khoa cần được quan tâm ngay.
3.2. Loại trừ các vấn đề Y khoa khác:
✅ Cần kiểm tra thính lực để chắc chắn con không bị mất thính giác. Cần làm điện não đồ để loại trừ các dạng động kinh thầm lặng (như hội chứng Landau-Kleffner) cũng có thể gây mất ngôn ngữ.
3.3. Bắt đầu lại từ nơi con đang đứng:
✅ Chấp nhận rằng điểm xuất phát bây giờ đã khác. Thay vì cố gắng "đòi lại" những từ con đã mất, hãy tập trung xây dựng lại nền tảng giao tiếp từ đầu: qua ánh mắt, qua trò chơi, qua những tương tác phi lời. Hãy gặp con ở thế giới của con.
3.4. Trở thành người đồng hành, không phải người huấn luyện:
✅ Con cần sự kết nối và cảm giác an toàn hơn bao giờ hết. Hãy dành thời gian chơi cùng con, theo sự dẫn dắt của con, dù trò chơi đó có vẻ lặp đi lặp lại. Sự hiện diện bình tĩnh và yêu thương của bạn chính là liều thuốc chữa lành mạnh mẽ nhất.
📝 XIN ĐỪNG NẢN LÒNG:
Hành trình của bạn bắt đầu bằng nỗi đau của sự mất mát, và điều đó hoàn toàn chính đáng. Hãy cho phép mình được buồn, được tiếc nuối. Nhưng xin đừng dừng lại ở đó. Sự thoái triển không phải là điểm kết thúc, mà là một điểm khởi đầu mới cho một hành trình khác. Con vẫn là đứa con bé bỏng của bạn, vẫn cần tình yêu và sự dẫn dắt của bạn. Với can thiệp sớm, chiến lược đúng đắn và tình yêu thương vô điều kiện, bạn hoàn toàn có thể giúp con xây dựng lại những cây cầu kết nối với thế giới.
