23/09/2025
1. THỐNG KÊ VỀ ADHD
Hiện nay, theo cẩm nang chẩn đoán và thống kê rối loạn tâm thần ( DSM-5) cho thấy rối loạn tăng động giảm chú ý ảnh hưởng đến 3-5% trẻ trong lứa tuổi học đường.
Trên thế giới có tới 6,8% người trưởng thành có các triệu chứng của rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).
Năm 2021-2022, có 10,4% trẻ tại Mỹ mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).
2. ADHD LÀ GÌ ?
Theo Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ định nghĩa trong DSM -V, rối loạn tăng động giảm chú ý thường có 3 triệu chứng điển hình: Không chú ý - Bốc đồng - Tăng động và phân loại rối loạn tăng động giảm chú thành 3 dạng điển hình:
- Thiếu chú ý:
- ADHD hiếu động - bốc đồng
- Kết hợp hai dạng trên
📌 Một số biểu hiện của trẻ thiếu tập trung:
- Khó tập trung vào các chi tiết
- Khó tập trung và khó hoàn thành một nhiệm vụ nào đó
- Khó khăn trong việc lắng nghe và trò chuyện trực tiếp
- Khó khăn và không thể hoàn thành bài tập về nhà, việc nhà hoặc nhiệm vụ tại nơi làm việc theo chỉ dẫn
- Khó khăn trong việc sắp xếp các nhiệm vụ và hoạt động
- Thường làm mất đồ dùng, mất đồ dùng học tập
- Thường dễ mất tập trung chú ý
- Thường hay quên đồ, quên các hoạt động thường ngày
📌 Một số biểu hiện của Tăng động - Bốc đồng:
- Tay chân bồn chồn, không chịu ngồi yên, ngồi xiêu vẹo trên ghế
- Thường ra khỏi chỗ ngồi trong lớp
- Thường chạy quanh và leo trèo quá mức
- Thường khó khăn khi chơi hoặc tương tác thường ngày
- Thường trong trạng thái liên tục di chuyển hoặc như thể “gắn động cơ”
- Nói nhiều quá mức
- Buột miệng trả lời trước khi câu hỏi kết thúc
- Gặp khó khăn khi chờ đến lượt
- Chen ngang hoặc làm gián đoạn người khác
4. NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN TÌNH TRẠNG ADHD
Hơn 50% khả năng con có mắc tăng động giảm chú ý nếu ba mẹ mắc hội chứng tăng động giảm chú ý.
Nguy cơ trẻ mắc tăng động giảm chú ý sẽ cao gấp 5-7 lần nếu trẻ có anh chị em ruột mắc ADHD.
Nguyên nhân chính xác gây nên tình trạng rối loạn tăng động giảm chú ý hiện nay chưa được rõ ràng, tuy nhiên, có một số yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng rối loạn tăng động giảm chú ý như:
- Cấu trúc não bộ bất thường: đặc biệt ở các vùng như thùy trán, vỏ não trước trán và hạch nền.
- Nguyên nhân sinh học như trước khi sinh tiếp xúc với khói thuốc lá, hóa chất, kim loại nặng, nghiện ma túy, chất kích thích, rượu.
- Biến chứng trong thai kỳ và sinh đẻ.
- Biến chứng và bệnh lý sau sinh.
5. TRẺ ADHD CÓ NHỮNG KHÓ KHĂN NÀO?
Trẻ rối loạn tăng động giảm chú ý gặp rất nhiều khó khăn trong giao tiếp và sinh hoạt đời sống, thông thường, trẻ ADHD thường gặp những thiếu hụt và khó khăn như:
- Khả năng chú ý và cảnh giác kém
- Bốc đồng và khó kiểm soát hành vi và cảm xúc
- Tăng động, có những hành động khó kiểm soát
- Hành vi không tuân thủ nguyên tcas
- Không hoàn thành nhiệm vụ hoặc khó khăn trong thực hiện nhiệm vụ
- Chức năng điều hành kém
Vậy, chức năng điều hành là gì? Khi chúng ta cần thiết lập kế hoạch và chỉ đạo, thực hiện các hoạt động của cơ thể và não bộ thì cần đến quá trình nhận thức của hệ tâm lý - thần kinh. Những kỹ năng này cho phép chúng ta sắp xếp hành vi của mình theo thời gian và bỏ qua những yêu cầu trước mắt để đạt được mục tiêu dài hạn hơn (Dawson & Guare, 2004, trang 1). Chức năng điều hành cho phép quản lý cảm xúc và theo dõi suy nghĩ một cách hiệu quả. Trẻ có vấn đề ở một lĩnh vực chức năng điều hành cụ thể sẽ bị thiếu hụt lĩnh vực kỹ năng đó.
Khi suy giảm chức năng điều hành sẽ dẫn đến một số thiếu hụt ở trẻ rối loạn tăng động giảm chú ý như:
hoạt: Trẻ thường gặp những vấn đề về không phân biệt được sự ưu tiên và khả năng tổ chức thực hiện các hoạt động thường ngày kém hoặc không có khả năng tổ chức thực hiện các hoạt động thường ngày.
tập trung: Trẻ thường khó khăn trong tập trung chú ý với các biểu hiện như trì hoãn nhiệm vụ, thiếu động lực để bắt đầu, không chú ý, giảm tập trung.
lực: Khả năng duy trì nỗ lực cho một tình huống hoặc nhiệm vụ bất chấp sự mất tập trung, mệt mỏi và buồn chán với các biểu hiện là khó tập trung, dễ bỏ cuộc, ít hứng thú và mơ mộng.
xúc: Là khả năng quản lý cảm xúc để đạt được mục tiêu, hoàn thành nhiệm vụ hoặc kiểm soát hành vi: trẻ thường có những biểu hiện như dễ buồn chán, không kiểm soát cảm xúc, kỹ năng xã hội kém và thường chán nản.
năng ghi nhớ: Khả năng ghi nhớ thông tin trong khi thực hiện các nhiệm vụ phức tạp, trẻ ADHD thường dễ buồn chán, không có khả năng gợi nhớ, không thể hoàn thành nhiệm vụ.
động: Trẻ thường có những khó khăn như gây ra các vấn đề, bốc đồng, khả năng kiểm soát bản thân kém.
Tại sao con lại có những hành động này?
- Con có những nhận thức khác nhau về các tình huống khác nhau trong cuộc sống.
- Thiếu tổ chức.
- Các con thường đóng vai người xấu.
- Các con không biết cách thể hiện nhu cầu của con muốn làm gì nên con sẽ xuất hiện các hành động như vậy.
- Không gian lớp học có nhiều thức sao lãng.
- Cảm thấy bị hiểu lầm, bị bỏ rơi.
- Đói
- Cảm thấy quá tải với nhiệm vụ được giao.
- Cảm thấy bị chỉ trích.
- Mắc kẹt trong “chu kỳ nạn nhân”.
6. NHỮNG ĐIỀU NHÀ GIÁO DỤC CẦN GHI NHỚ
#1: Những khuyết điểm đáng lo ngại nhất của trẻ tăng động giảm chú ý không phải là chỉ số IQ thấp mà là do sự không ổn định của quá trình kiểm soát chi phối các ứng dụng hàng ngày với môi trường.
#2: Trẻ ADHD không kém thông minh hay lười biếng. Chúng là những đứa trẻ thông minh cần sự giúp đỡ của chúng ta để có được những chiến lược phù hợp để thành công.
#3: Duy trì việc ghi lại nhật ký quan sát những hành vi và tình huống liên quan của trẻ. Hãy nhớ bao gồm cả các ý tưởng và phương pháp can thiệp đã được sử dụng và hiệu quả của chúng.
#4: Thông báo cho phụ huynh về những lo ngại về hành vi và thảo luận về hành vi ở nhà.
Lưu ý: Chẩn đoán và xác định ADHD cần được thực hiện thông qua đánh giá y tế từ bác sĩ chuyên khoa, nhà tâm lý học bên ngoài hệ thống trường học! Công việc của giáo viên là quan sát trẻ và tìm ra những biện pháp can thiệp phù hợp giúp đứa trẻ đó thành công!
#5: Yêu cầu nghiên cứu hoặc có những buổi thảo luận với phụ huynh, gia đình và nhà trị liệu về các hành vi trong lớp học. Điều này có thể giúp ích cho chẩn đoán của bác sĩ và lộ trình, hiệu quả can thiệp với học sinh.
#6: Nếu cần thiết, thực hiện một số thang đánh giá cho giáo viên và phụ huynh.
Phân loại những quy trình các bước đánh giá rối loạn tăng động giảm chú ý với từng độ tuổi: Trẻ em mẫu giáo - Trẻ vị thành niên - Người lớn.
7. NHỮNG PHƯƠNG PHÁP CAN THIỆP DÀNH CHO TRẺ ADHD
Có rất nhiều các phương pháp can thiệp giáo dục dành cho trẻ rối loạn tăng động giảm chú ý, tiêu biểu:
- Liệu pháp thể dục
- Các chương trình giáo dục: Giảm chức năng điều hành - Can thiệp trong lớp học.
- Củng cố hành vi phù hợp.
- Quản lý chế độ ăn.
- Lựa chọn về thuốc
Nguồn: Thắp đèn xanh
