11/10/2021
Viêm đại tràng: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị hiệu quả
1. VIÊM ĐẠI TRÀNG LÀ GÌ?
Đại tràng là bộ phận quan trọng của đường ruột, còn được gọi là ruột già, là nơi hấp thụ nước, muối khoáng từ thức ăn, đồng thời chuyển đổi bã thức ăn thành phân, bài tiết qua trực tràng. Chính vì vậy, nơi đây thường chứa nhiều vi sinh vật phát triển và gây bệnh.
Viêm đại tràng là tình trạng viêm nhiễm gây tổn thương khu trú hoặc lan toả ở niêm mạc đại tràng với nhiều mức độ khác nhau. Trường hợp nhẹ, người bệnh xuất hiện các vết viêm gây đau đớn. Giai đoạn nặng có thể xuất hiện các ổ loét, xuất huyết, hay có thể là những ổ áp xe ở đại tràng.
2. NGUYÊN NHÂN VIÊM ĐẠI TRÀNG
Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là do nhiễm khuẩn đường tiêu hóa khi sử dụng các loại thực phẩm hoặc đồ uống không đảm bảo vệ sinh, lạm dụng thuốc tây…
2.1. Nhiễm khuẩn đường ruột
Đường ruột bị nhiễm khuẩn do ăn phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, thức ăn chưa được nấu chín hay do nguồn nước uống bị ô nhiễm.
Các loại vi khuẩn (E. coli, Salmonella, Shigella), virus Rota, lỵ amip, sán và một số loại nấm xâm nhập vào cơ thể, giải phóng độc tố gây viêm nhiễm, tổn thương niêm mạc đại tràng.
2.2. Bệnh Crohn
Bệnh Crohnn có tính chất khu trú tổn thương trên từng đoạn, từng vùng của đại tràng.
Bệnh thường diễn biến chậm và để lại biến chứng nguy hiểm như: tắc ruột, thủng ruột, xuất huyết tiêu hóa…
2.3. Bệnh lao
Một số trường hợp bị bệnh lao phổi, lao thực quản… có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người khác.
Các vi khuẩn lao đi vào đường ruột sẽ gây viêm nhiễm. Nếu không điều trị kịp thời thì có thể gây tắc ruột và trở thành mạn tính rất khó điều trị triệt để.
Lúc này, hại khuẩn phát triển mạnh gây tổn thương đại tràng. Đặc biệt, nếu sử dụng kháng sinh dài ngày ở trẻ em và người già thì có thể khiến vi khuẩn nhờn thuốc, kháng kháng sinh, chức năng đại tràng ngày càng yếu đi và dễ bị viêm nhiễm.
2.5. Các nguyên nhân khác
Ngoài ra, người bệnh có thể mắc phải viêm đại tràng nếu gặp phải những vấn đề như sau:
• Táo bón kéo dài: Táo bón kéo dài kèm theo các hiện tượng như đi ngoài ra máu, bụng đau âm ỉ là yếu tố tác động khiến bạn mắc bệnh Viên đại tràng.
• Một số bệnh lý về đường ruột: Các bệnh lý như: thiếu máu cục bộ đại tràng, viêm ruột… cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh.
• Nhiễm độc: bệnh cũng có thể xuất hiện khi người bệnh bị nhiễm độc asen, chì, thủy ngân, thuốc diệt cỏ…
• Căng thẳng, stress: Những người thường xuyên chịu áp lực công việc, lo lắng, stress kéo dài, ăn uống thất thường…
3. TRIỆU CHỨNG
Bệnh chia thành 2 thể: cấp tính và mạn tính, mỗi thể có những triệu chứng và dấu hiệu riêng biệt.
3.1 Viêm đại tràng cấp tính
Các triệu chứng ở giai đoạn cấp tính thường khởi phát đột ngột, dễ nhận biết như:
3.1.1. Đau bụng
Đây là một trong những dấu hiệu viêm đại tràng biểu hiện đặc trưng nhất. Cơn đau có thể quặn thắt bụng dưới hoặc đau dọc theo khung đại tràng, có khi gây cứng bụng, đầy hơi, căng tức bụng…
3.1.2. Tiêu chảy
Người bị đại tràng cấp thường xuyên đi cầu nhiều lần trong ngày, thậm chí cả chục lần. Phân nát hoặc toàn nước, có thể lẫn máu. Đi xong không cảm thấy thoải mái mà vẫn muốn đi tiếp.
Triệu chứng này càng rõ ràng sau khi người bệnh ăn đồ lạ, đồ sống, tái; thực phẩm cay, nóng, hải sản…
3.1.3. Chán ăn
Người bệnh luôn trong tình trạng mệt mỏi, ăn không ngon miệng, trí nhớ suy giảm, không muốn làm việc cũng như vui chơi, đôi khi còn sốt nhẹ.
Ngoài những dấu hiệu viêm đại tràng cấp tính nêu trên, tùy thuộc vào nguyên nhân mà người bệnh có thể xuất hiện thêm các triệu chứng đặc trưng khác.
Biểu hiện Cụ thể:
• Viêm đại tràng do lỵ amip: Đau quặn từng cơn dọc theo khung đại tràng, nhất là vùng đại tràng Sigma. Cảm giác mót rặn phải đi đại tiện ngay nhưng đi rất ít, phân lẫn với chất nhầy, mủ, máu thẫm.
• Viêm đại tràng cấp do lỵ Shigella: Có thể đi ngoài phân lỏng, đau rát hậu môn. Trường hợp nặng có các biểu hiện đau quặn bụng, đi ngoài ra máu và một số dấu hiệu nhiễm trùng như: sốt cao, mệt mỏi, hốc hác, rối loạn nước, điện giải.
Viêm đại tràng cấp tính rất dễ tái phát, nếu không điều trị dứt điểm thì bệnh sẽ trở thành mạn tính, nguy hiểm hơn là gây trụy tim, áp xe gan.
3.2. Viêm đại tràng mạn tính
Các dấu hiệu của trong giai đoạn mạn tính thường khởi phát chậm và tiến triển dai dẳng:
3.2.1. Đau bụng kéo dài
Người bệnh thường bị đau dọc theo khung đại tràng và hai hố chậu. Có thể đau quặn nhiều lần hoặc âm ỉ, cảm giác dễ chịu sau khi đi tiêu.
3.2.2. Đại tiện bất thường
Người bệnh thường đi ngoài nhiều lần (4 – 5 lần/ngày, thậm chí nhiều hơn), có thể táo bón hoặc tiêu chảy. Phân rất đa dạng: lỏng nát, không thành khuôn, có mùi hôi tanh và kèm chất nhầy, máu.
Có những bệnh nhân vừa bị táo bón xen kẽ với tiêu chảy, cảm giác không thoải mái sau khi đi đại tiện.
3.2.3. Cơ thể suy nhược, mệt mỏi
Đại tràng mạn tính ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng nên người bệnh có biểu hiện mệt mỏi, chán ăn, người gầy sút, hốc hác, hay cáu gắt…
• Khi thực hiện xét nghiệm phân sẽ tìm thấy hồng cầu, tế bào biểu mô ruột, ký sinh trùng, nấm, lỵ amip…
• Khi nội soi đại trực tràng thường thấy các vết viêm loét được phủ lớp nhầy trắng, ổ áp xe nhỏ, vết sẹo xen kẽ các tổn thương đang hoạt động ở thành niêm mạc.
4. BIẾN CHỨNG NGUY HIỂM CỦA VIÊM ĐẠI TRÀNG
Bệnh viêm đại tràng nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như sau:
4.1. Xuất huyết (chảy máu) đại tràng
Biến chứng viêm đại tràng chảy máu xảy ra khi lớp niêm mạc đại tràng bị viêm nhiễm nghiêm trọng.
Nó là hệ quả do lớp nhung trong đại tràng bị trơ trụi sau những đợt sử dụng kháng sinh hoặc do người bệnh sử dụng các chất kích thích như rượu bia, ăn uống không đảm bảo vệ sinh.
4.2. Thủng đại tràng
Tình trạng này xuất hiện sau nhiều đợt điều trị kháng sinh, lợi khuẩn trong đường ruột bị tiêu diệt, lớp lông nhung trở nên trơ trọi khiến vết loét ăn sâu, bào mỏng thành đại tràng, lâu ngày sẽ dẫn đến thủng đại tràng. Nếu không được cấp cứu kịp thời, biến chứng này có thể nguy hiểm tính mạng.
4.3. Giãn đại tràng cấp tính
Theo các bác sĩ chuyên khoa, khi bị giãn, chức năng tiêu hóa của đại tràng bị suy giảm trầm trọng, dẫn đến loét và thủng đại tràng gấp nhiều lần.
Lúc này, người bệnh thường có biểu hiện: đau bụng, chướng bụng, có thể hôn mê. Khả năng tử vong cao.
4.4. Ung thư đại tràng
Ung thư đại tràng là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh viêm đại tràng. Theo thống kê của Bộ Y tế năm 2015, 20% người mắc bệnh viêm đại tràng chuyển biến sang ung thư. Còn theo thống kê của WHO, thế giới mỗi năm ghi nhận khoảng 11 triệu ca mắc mới và gần 7 triệu người tử vong do ung thư đại tràng
Với các trường hợp viêm đại tràng ở trẻ em nếu không được điều trị kịp thời sẽ khiến trẻ bị rối loạn tiêu hoá, tắc ruột, suy dinh dưỡng và ảnh hưởng tới nhiều cơ quan khác.
Vì vậy, người mắc bệnh nên có phương pháp điều trị và theo dõi bệnh, từ đó có thể phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh ung thư.
5. ĐỐI TƯỢNG CÓ NGUY CƠ MẮC BỆNH
Dựa vào các nguyên nhân gây bệnh, những nhóm đối tượng sau đây sẽ có nguy cơ mắc viêm đại tràng cao hơn người bình thường.
5.1. Người có chế độ ăn uống thiếu khoa học
Những người thường xuyên hút thuốc lá, uống rượu bia, sử dụng thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, thức ăn chưa được nấu chín kĩ, nguồn nước bị ô nhiễm… làm tổn thương niêm mạc, dẫn đến viêm loét đại tràng.
5.2. Người lạm dụng thuốc tây
Nhất là những người sử dụng kháng sinh trong thời gian dài có thể tiêu diệt vi khuẩn có lợi gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, làm tổn thương niêm mạc đại tràng.
5.3. Người thuyên xuyên căng thẳng, stress
Chịu áp lực công việc, căng thẳng, stress kéo dài… sẽ phải đối mặt với nguy cơ mắc bệnh nhiều hơn. Ngoài ra những người mắc bệnh lao, bệnh crohn nếu phải chịu stress nhiều sẽ tăng nguy cơ bị bệnh cao hơn người bình thường.
5.4. Mắc các bệnh lý về đường ruột
Những người có hệ đường ruột yếu, bị tiêu chảy, táo bón kéo dài hoặc thiếu máu cục bộ, viêm ruột… cũng có khả năng cao bị viêm đại tràng.
6. CHẨN ĐOÁN
Khi có biểu hiện nghi ngờ là triệu chứng của bệnh viêm đại tràng, bạn nên đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám, xác định nguyên nhân và giải pháp điều trị.
Một số kỹ thuật dùng để chẩn đoán bệnh như sau:
6.1. Nội soi đại trực tràng
Quá trình tiến hành kỹ thuật nội soi, bác sĩ có thể tiến hành sinh thiết mẩu tế bào làm xét nghiệm, chẩn đoán ổ viêm loét có chứa tế bào lạ hay ung thư hay không.
Trường hợp cơ sở y tế chưa triển khai kỹ thuật nội soi, bác sĩ sẽ tiến hành chụp X-quang đại trực tràng để chẩn đoán bệnh.
6.2. Xét nghiệm phân
Các tế bào bạch cầu trong phân có thể xác định được bệnh viêm đại tràng. Một mẩu phân cũng có thể giúp loại trừ rối loạn khác, ví dụ như: nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng.
6.3. Xét nghiệm máu
Bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm máu để kiểm tra thiếu máu hoặc kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng.
6.4. Soi đại tràng sigma linh hoạt
Bác sĩ sử dụng một ống mảnh, linh hoạt để kiểm tra trực tràng, đại tràng sigma – đoạn cuối của đại tràng. Nếu có biểu hiện viêm, bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm thay vì nội soi toàn bộ đại tràng.
6.5. Chụp CT
Chụp CT cũng là phương pháp chẩn đoán viêm đại tràng. Bác sĩ sẽ tiến hành chụp ở bụng hoặc xương chậu nếu bác sĩ nghi ngờ có biến chứng của viêm loét đại tràng.
7. PHÂN BIỆT VIÊM ĐẠI TRÀNG VÀ VIÊM ĐẠI TRÀNG CO THẮT (HỘI CHỨNG RUỘT KÍCH THÍCH)
Đây là 2 bệnh tiêu hoá rất dễ bị nhầm lẫn với nhau bởi các triệu chứng bệnh có phần giống nhau. Tuy nhiên, thực tế hai bệnh này hoàn toàn khác nhau, người bệnh cần phân biệt rõ mình mắc bệnh gì để có phương án điều trị thích hợp.
Để biết mình gặp phải bệnh gì, người bệnh có thể căn cứ vào một số yếu tố như sau:
YẾU TỐ VIÊM ĐẠI TRÀNG VIÊM ĐẠI TRÀNG CO THẮT
Nội soi đại tràng Xuất hiện ổ viêm loét, xung huyết bên trong. Đại tràng bình thường, không có tổn thương.
Đau bụng Đau âm ỉ, thường cố định một chỗ ở hố chậu trái hoặc phải. Đau quặn, dữ dội, đôi khi âm ỉ, có thể sờ thấy cục rắn ở vị trí đau.
Đi ngoài Đi ngoài nhiều, phân nát không thành khuôn. Có lẫn nhầy máu. Phân không lẫn máu. Phân nhỏ dẹt, cứ ăn xong là muốn đi ngoài ngay.
Chướng bụng, đầy hơi Ít gây khó chịu cho người bệnh, mức độ vừa phải. Gây khó chịu nghiêm trọng cho người bệnh, chỉ khi đi ngoài mới cảm thấy dễ chịu.
Ảnh hưởng thần kinh Ít tác động đến. Người bệnh cảm thấy căng thẳng, stress, lo âu,…
Triệu chứng khác Các triệu chứng chủ yếu ở hệ tiêu hoá. Không chỉ ở hệ tiêu hoá, người bệnh có thể cảm thấy đau đầu, hồi hộp, mất ngủ, tim đập nhanh,…
8. PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ
Người bệnh viêm đại tràng, kể cả trường hợp mạn tính hoàn toàn có thể chữa khỏi được bệnh nếu phát hiện sớm và có phác đồ điều trị hợp lý. Ngược lại, nếu tình trạng viêm loét tồn tại quá lâu, các tổn thương ngày càng lan rộng nhưng không thể tự làm lành được, sẽ gây khó khăn trong việc điều trị.
Tuỳ theo nguyên nhân, tình trạng bệnh, sẽ có những phương pháp điều trị phù hợp như sau:
8.1. Điều trị nội khoa
Nguyên tắc chung trong điều trị nội khoa là sử dụng thuốc tây để giảm triệu chứng kết hợp với duy trì một chế độ sinh hoạt khoa học. Bạn có thể tham khảo một số loại thuốc sau đây:
• Nhóm giảm đau, chống viêm, chống co thắt, điều hòa nhu động ruột.
• Các loại thuốc diệt khuẩn, nấm, ký sinh trùng đường ruột.
• Nhóm cầm tiêu chảy, chống loạn khuẩn.
• Nhóm thuốc giảm đầy hơi, chướng bụng…
Tuyệt đối tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ người bệnh tuyệt đối không được tự ý tăng liều nếu thấy triệu chứng chưa thuyên giảm.
8.2. Điều trị ngoại khoa
Khi bệnh đại tràng chuyển biến theo chiều hướng nghiêm trọng, hoặc xuất hiện các biến chứng nguy hiểm, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện một số phương pháp điều trị ngoại khoa. Trong đó, phương pháp phổ biến được áp dụng là tiến hành phẫu thuật cắt bỏ phần đại tràng bị viêm. Tuy nhiên, thực hiện cách này có thể để lại di chứng sức khỏe cũng như ảnh hưởng tới tâm lý của người bệnh.
9. HỖ TRỢ GIẢM TRIỆU CHỨNG VIÊM ĐẠI TRÀNG
Viêm đại tràng là bệnh lý không tự khỏi và chưa có thuốc để điều trị dứt điểm. Việc sử dụng thuốc Tây mặc dù giúp bệnh nhân giảm nhanh các triệu chứng nhưng về lâu dài có thể gây nên những tác dụng phụ không mong muốn. Đặc biệt với những trường hợp có bệnh lý nền hoặc sức đề kháng kém. Do đó, để cải thiện các triệu chứng, người bệnh nên lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc thảo mộc để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
