31/05/2025
RỐI LOẠN ÁM ẢNH CƯỠNG CHẾ (OCD)
1. Khái niệm:
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (rối loạn ám ảnh cưỡng bức, OCD) là một bệnh lý thần kinh liên quan đến suy nghĩ và hành vi của người bệnh, đặc trưng bởi những suy nghĩ ám ảnh và hành vi lặp đi lặp lại không thể kiểm soát để giảm bớt căng thẳng hay lo âu.
- Về lâu dài, OCD sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh cũng như mọi người xung quanh.
2. Nguyên nhân:
- Di truyền: (Mặc dù các nhà khoa học chưa tìm được một gen cụ thể nào có thể gây ra OCD) Theo nghiên cứu, một người có nguy cơ mắc OCD cao hơn nếu trong gia đình có người mắc OCD, nhất là khi người thân đó mắc OCD ở thời thơ ấu hoặc niên thiếu
- Sinh học:
+ Bất thường sinh hóa thần kinh: bất thường chuyển hóa CSTC ở vùng vỏ não, thùy trán còn thể hiện ở thay đổi thụ thể serotonergic, dopamiergic.
+ Sự thay đổi của não hoặc cơ thể, sự thiếu hụt Serotonin trong não bộ; trẻ em bị nhiễm liên cầu khuẩn tán huyết beta, liên cầu nhóm A dễ mắc bệnh hơn những đứa trẻ khác
- Các nguyên nhân khác:
• Sự thay đổi hormone (ở phụ nữ chu sinh hoặc sắp có kinh)
• Căng thẳng, chấn thương tâm lý
• Thực hiện hành vi nào đó trong thời gian dài và hình thành thói quen.
3. Triệu chứng:
Gồm ám ảnh, cưỡng bức, hoặc cả hai:
- Triệu chứng Ám ảnh: Nỗi ám ảnh là những suy nghĩ, thôi thúc hoặc hình ảnh tinh thần không mong muốn xâm phạm vào tâm trí và lặp đi lặp lại khiến cá nhân lo lắng. Những nỗi ám ảnh phổ biến bao gồm:
• Sợ vi trùng hoặc ô nhiễm (sợ bẩn)
• Sợ quên, mất hoặc thất lạc một điều gì đó
• Sợ mất kiểm soát hành vi của mình
• Suy nghĩ hung hăng đối với người khác hoặc chính mình
• Những suy nghĩ không mong muốn, bị xã hội lên án, cấm kỵ liên quan đến vấn đề tình dục, tôn giáo hoặc những tổn hại,....
• Mong muốn có những thứ đối xứng hoặc theo một thứ tự hoàn hảo nào đó.
- Triệu chứng cưỡng chế: Cưỡng chế là những hành vi lặp đi lặp lại mà một người cảm thấy phải thực hiện, thường là để đáp lại nỗi ám ảnh. Sự cưỡng chế phổ biến như:
• Làm sạch hoặc rửa tay quá nhiều lần (Có bàn tay thô ráp, nứt, sử dụng quá nhiều thời gian trong phòng tắm..)
• Sắp xếp đồ vật một cách cụ thể, chính xác
• Liên tục kiểm tra mọi thứ, như cửa đã khóa chưa, lò nướng đã tắt chưa,…
• Bắt buộc phải đếm mọi thứ
• Cầu nguyện hoặc lặp lại lời nói trong đầu.
Không phải tất cả những suy nghĩ lặp đi lặp lại trong đầu là ám ảnh, cũng không phải tất cả những hành vi, thói quen lặp đi lặp lại là cưỡng chế. Bên cạnh những điều trên, người mắc OCD thường có những dấu hiệu đặc trưng kèm theo như:
• Không thể kiểm soát nỗi ám ảnh hoặc những thôi thúc ép buộc, ngay cả khi họ biết rằng chúng quá mức.
• Dành hơn 1 giờ mỗi ngày cho những nỗi ám ảnh hoặc sự cưỡng chế.
• Họ không muốn và không hứng thú trước những sự cưỡng chế đó, nhưng chúng khiến họ cảm thấy nhẹ nhõm hơn, bớt lo lắng hơn.
• Trải qua những vấn đề nghiêm trọng trong cuộc sống hàng ngày do những suy nghĩ hoặc hành vi ám ảnh, cưỡng chế gây nên.
• Nhiều người lớn mắc OCD nhận ra những hành vi cưỡng chế của họ là không có ý nghĩa và để tránh các tình huống gây ra triệu chứng, họ có thể tìm đến rượu hoặc ma túy. Tuy nhiên, trẻ em có thể không nhận ra rằng hành vi của mình là khác thường và lo sợ điều gì đó khủng khiếp sẽ xảy ra nếu chúng không thực hiện một số “nghi lễ” nhất định. Cha mẹ hoặc giáo viên cần quan tâm để nhận ra các triệu chứng OCD ở trẻ em
4. Biện pháp phòng ngừa:
- Tuy OCD là một bệnh lý mãn tính nhưng bạn có thể phòng ngừa các triệu chứng OCD hoặc cải thiện các triệu chứng bằng cách:
• Tìm hiểu về OCD: việc hiểu về OCD tiếp thêm động lực cho người bệnh tuân thủ đúng các nguyên tắc điều trị bệnh OCD.
• Tham gia các nhóm hỗ trợ sức khỏe tinh thần: tiếp xúc với những người mắc OCD khác giúp họ mạnh mẽ và tiếp nhận được nhiều kinh nghiệm để đối phó và sống chung với OCD.
• Bắt đầu các thói quen lành mạnh: những thói quen lành mạnh như tập thể dục, thiền giúp họ có được sức khỏe tinh thần và thể chất tốt hơn để chống lại các triệu chứng OCD.
• Quản lý stress: giúp người bệnh giảm bớt căng thẳng trong cuộc sống cũng như do bệnh OCD mang lại.
• Tiếp tục duy trì các hoạt động thường ngày: cố gắng sinh hoạt bình thường các hoạt động cần thiết và duy trì chúng giúp cuộc sống của người mắc OCD không bị cản trở.
5. Định hướng can thiệp:
• Tâm lý trị liệu
• Sử dụng thuốc
• Chương trình điều trị toàn diện nội trú và ngoại trú để nhấn mạnh các quy tắc trị liệu ERP, liệu pháp kích thích từ trường xuyên sọ (TMS), kích thích não sâu (DBS).
_______________
Desgin : Thanh Thư
Content : Ban chuyên môn
________________
Nếu 1 ngày bạn thấy mệt mỏi, hãy liên hệ cho FPC nhé!
Chủ nhiệm CLB -Nhã Nhi 0376296802
FPC - CLB Nhà Tâm Lý Tương Lai
Email: Futurepsychologistsclub@gmail.com
