29/04/2025
CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG CHO BỆNH NHÂN XẠ TRỊ UNG THƯ TRỰC TRÀNG: NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN ĐỂ HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ VÀ PHỤC HỒI
1. Giới thiệu về ung thư trực tràng và xạ trị
Ung thư trực tràng là một trong những bệnh lý ung thư phổ biến, ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Xạ trị là một phương pháp điều trị chính trong việc điều trị ung thư trực tràng, đặc biệt đối với các bệnh nhân có khối u khu trú hoặc sau phẫu thuật. Tuy nhiên, xạ trị có thể gây ra nhiều tác dụng phụ như mệt mỏi, đau nhức, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy hoặc táo bón. Chính vì vậy, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ bệnh nhân giảm thiểu các tác dụng phụ và cải thiện chất lượng cuộc sống trong suốt quá trình điều trị.
2. Nguyên tắc chế độ ăn uống cho bệnh nhân xạ trị ung thư trực tràng
2.1. Đảm bảo cung cấp đầy đủ dinh dưỡng
🔹Chất đạm (Protein): Protein là thành phần quan trọng trong việc duy trì và phục hồi tế bào cơ thể, đặc biệt là sau khi trải qua xạ trị. Các nguồn protein chất lượng như thịt nạc, cá, trứng, đậu, và các loại hạt nên được bổ sung trong bữa ăn. Protein giúp cơ thể phục hồi tổn thương và duy trì chức năng miễn dịch, từ đó làm giảm nguy cơ nhiễm trùng.
🔹Chất béo lành mạnh: Các loại chất béo từ dầu olive, dầu cá, quả bơ, hạt chia, hạt lanh rất cần thiết trong chế độ ăn của bệnh nhân. Chất béo giúp cơ thể hấp thu các vitamin A, D, E, K tan trong mỡ, đồng thời cung cấp năng lượng dồi dào.
🔹Carbohydrates (Carbohydrates): Những thực phẩm giàu carbohydrate như ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, khoai lang, và các loại đậu sẽ cung cấp năng lượng cho cơ thể. Bệnh nhân cần tránh các thực phẩm chế biến sẵn vì chúng có thể chứa nhiều đường tinh luyện và thiếu chất dinh dưỡng.
2.2. Thực phẩm dễ tiêu hóa và dễ ăn
Xạ trị có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, gây ra các vấn đề như buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, hoặc thay đổi cảm giác thèm ăn. Vì vậy, việc chọn các thực phẩm dễ tiêu hóa và dễ ăn là rất quan trọng. Một số thực phẩm thích hợp bao gồm:
🔹Các món hầm, cháo, súp: Những món ăn này dễ tiêu hóa, cung cấp đủ dinh dưỡng mà không gây áp lực lên hệ tiêu hóa. Bệnh nhân có thể bổ sung các nguyên liệu như thịt nạc, rau củ, và các loại gia vị nhẹ nhàng. Cháo hạt sen, cháo gà, cháo mộc nhĩ là những món ăn dễ tiêu hóa và bổ dưỡng.
🔹Thực phẩm hấp: Những món ăn này dễ dàng giữ được dưỡng chất mà không tạo ra các chất béo không lành mạnh, đồng thời ít kích thích dạ dày.
🔹Gia vị tốt cho tiêu hóa: Gừng, hành lá, tỏi có tác dụng làm ấm dạ dày, kích thích tiêu hóa, giảm nôn mửa và hỗ trợ việc hấp thu thức ăn tốt hơn.
🔹Rau củ mềm, trái cây tươi: Các loại rau xanh mềm như cải bó xôi, bí đao, đậu xanh và trái cây tươi như táo, chuối có thể dễ dàng tiêu hóa và cung cấp đủ vitamin, khoáng chất cho cơ thể.
2.3. Tăng cường chất xơ và vitamin
🔹Chất xơ có vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động của ruột và giảm tình trạng táo bón, đặc biệt là khi bệnh nhân sử dụng thuốc hoặc xạ trị. Các thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và đậu sẽ giúp tăng cường sức khỏe tiêu hóa. Tuy nhiên, khi bị tiêu chảy cần hạn chế thực phẩm giàu chất xơ không hòa tan này.
🔹Chất xơ hòa tan: Các thực phẩm như bột yến mạch, táo, và chuối có tác dụng hỗ trợ hệ tiêu hóa, giảm tiêu chảy và ngừa táo bón, một tác dụng phụ của xạ trị.
🔹Vitamin và khoáng chất: Các loại rau lá xanh đậm (như rau diếp, rau mùi) và trái cây như cam, quýt, dâu tây giàu vitamin C có thể giúp tăng cường miễn dịch và phục hồi tế bào. Vitamin A từ cà rốt, khoai lang, và vitamin E từ các loại hạt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tế bào và hỗ trợ làn da, giúp giảm tác dụng phụ của xạ trị lên da.
2.4. Duy trì đủ nước cho cơ thể
Xạ trị có thể gây ra tình trạng khô miệng và mất nước, điều này khiến bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi và khó chịu. Vì vậy, việc cung cấp đủ nước là rất cần thiết. Bệnh nhân nên uống đủ nước trong suốt cả ngày, bao gồm nước lọc, nước trái cây tươi (không đường), nước dừa, và các loại trà thảo mộc nhẹ nhàng như trà gừng, hoa cúc.
2.5. Tránh thực phẩm gây kích ứng hoặc khó tiêu hóa
🔹Tránh thực phẩm quá cay, chua, và nhiều gia vị: Những thực phẩm này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng kích ứng dạ dày và gây viêm loét. Điều này đặc biệt quan trọng đối với bệnh nhân đang xạ trị ung thư trực tràng.
🔹Tránh thực phẩm nhiều dầu mỡ và chế biến sẵn: Những thực phẩm này có thể gây khó tiêu, đầy bụng và làm nặng thêm các vấn đề tiêu hóa, đồng thời làm tăng tình trạng mệt mỏi.
🔹Thực phẩm lạnh: Các thực phẩm hoặc đồ uống lạnh có thể làm tổn thương dạ dày và làm giảm hiệu quả tiêu hóa.
🔹Thực phẩm chứa caffeine và rượu: Caffeine và rượu có thể kích thích hệ tiêu hóa và làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày.
🔹Đồ ăn chứa đường nhiều tinh luyện: Đồ ăn ngọt chứa đường tinh luyện có thể làm tăng lượng đường trong máu và làm giảm khả năng phục hồi của cơ thể.
3. Kết luận
Chế độ ăn uống cho bệnh nhân xạ trị ung thư trực tràng cần phải được điều chỉnh sao cho phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng và tình trạng sức khỏe của từng bệnh nhân. Chế độ ăn uống phải đủ năng lượng, dễ tiêu hóa và giúp giảm thiểu tác dụng phụ của xạ trị, giúp cơ thể duy trì được sức khỏe, nâng cao khả năng phục hồi. và chất lượng sống trong suốt quá trình điều trị.
— — — — — — — — — —
🏫 Phòng khám Ung bướu Chơn Tâm
☎️ 0981 263 167 – 0983 865 233
📧 chontamclinic@gmail.com
Địa chỉ: 27 Chơn Tâm 9, Liên Chiểu, Đà Nẵng