25/10/2025
MẸ CÓ THỂ TRUYỀN BỆNH GÌ CHO CON QUA NHAU THAI?
📌 Khi lá chắn bảo vệ không còn tuyệt đối
Trong thai kỳ, nhau thai là cầu nối sống còn giữa mẹ và con. Nhờ đó, con nhận được oxy, dưỡng chất và kháng thể để lớn lên từng ngày. Thông thường, hàng rào tế bào của nhau thai hoạt động như một tấm khiên sinh học, giúp chặn lại phần lớn vi khuẩn và virus trong máu mẹ.
Tuy nhiên, một số tác nhân gây bệnh lại thông minh và nguy hiểm hơn. Chúng có thể vượt qua lớp tế bào bảo vệ, đi vào máu thai nhi và gây ra nhiễm trùng bẩm sinh, tức là con bị nhiễm bệnh ngay từ trong bụng mẹ.
Tùy loại virus, vi khuẩn hay ký sinh trùng, hậu quả có thể từ nhẹ (như sinh nhẹ cân, vàng da, thiếu máu) đến nặng (như dị tật, tổn thương não, thậm chí nặng nề hơn).
📌 Nhóm bệnh có thể lây từ mẹ sang con
Những bệnh có khả năng lây qua nhau thai được các bác sĩ gọi là nhóm TORCH – viết tắt của các tác nhân điển hình có thể gây dị tật hoặc ảnh hưởng thần kinh cho thai.
T – Toxoplasma gondii (ký sinh trùng mèo):
Nguồn lây chủ yếu là thịt tái, rau sống hoặc phân mèo. Nếu mẹ nhiễm trong thai kỳ, ký sinh trùng có thể tấn công hệ thần kinh của thai, gây não úng thủy, vôi hóa não hoặc mù bẩm sinh. Vì vậy, mẹ bầu nên tránh ăn thịt chưa chín kỹ và không tự dọn phân mèo trong suốt thai kỳ.
O – Others (giang mai, thủy đậu, parvovirus B19...):
Giang mai là bệnh lây qua đường tình dục, có thể khiến con thiếu máu, gan lách to, biến dạng xương hoặc tử vong trong bụng mẹ.
Thủy đậu (varicella) nếu xảy ra trong 3 tháng đầu có thể gây sẹo da, dị tật chi, tổn thương não và mắt.
Parvovirus B19 có thể làm giảm sản xuất hồng cầu, dẫn đến thiếu máu nặng và phù thai (hydrops) – một tình trạng rất nguy hiểm.
R – Rubella (sởi Đức):
Nếu mẹ mắc bệnh trong 3 tháng đầu, virus có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của thai. Trẻ sinh ra có thể mắc hội chứng rubella bẩm sinh với các tổn thương như tim bẩm sinh, điếc, đục thủy tinh thể, chậm phát triển trí tuệ.
Vaccine rubella là biện pháp phòng ngừa hiệu quả, nhưng cần tiêm ít nhất 1 tháng trước khi mang thai.
C – Cytomegalovirus (CMV):
Đây là virus phổ biến nhất gây điếc bẩm sinh và tổn thương não thai nhi. Mẹ có thể nhiễm khi tiếp xúc với nước bọt hoặc nước tiểu của trẻ nhỏ mà không rửa tay kỹ. CMV có thể khiến con chậm nói, chậm đi, co giật, vôi hóa não, vì vậy giữ vệ sinh tay và không dùng chung đồ ăn uống là rất quan trọng.
H – Herpes simplex virus (HSV):
Virus Herpes hiếm khi lây qua nhau thai, nhưng có thể lây trong khi sinh nếu mẹ có vết loét sinh dục. Khi nhiễm, trẻ có thể bị viêm não, tổn thương da hoặc gan nặng. Nếu mẹ từng bị Herpes, cần thông báo cho bác sĩ để được hướng dẫn sinh an toàn.
📌 HIV và viêm gan B: hai bệnh có thể kiểm soát
HIV:
Virus HIV có thể truyền cho con qua nhau thai, khi sinh hoặc khi bú mẹ. Tuy nhiên, nhờ thuốc kháng virus (ARV), việc kiểm soát bệnh trong thai kỳ giúp giảm nguy cơ lây cho con xuống dưới 1%. Mẹ nhiễm HIV hoàn toàn vẫn có thể sinh con khỏe mạnh nếu được theo dõi và điều trị sớm, đúng phác đồ.
Viêm gan B (HBV):
Virus có thể đi qua nhau thai, đặc biệt khi mẹ có tải lượng virus cao trong máu. Nhưng chỉ cần tiêm vaccine và huyết thanh kháng HBV (HBIG) cho bé trong 12 giờ đầu sau sinh, khả năng bảo vệ đạt 95–98%. Mẹ mắc viêm gan B nên được bác sĩ đánh giá để xem có cần điều trị thuốc trong thai kỳ hay không.
🦠 4. Zika virus: mối nguy ít gặp nhưng đáng lưu ý
Virus Zika có thể tấn công hệ thần kinh thai nhi, gây teo não, đầu nhỏ và rối loạn phát triển vận động, ngôn ngữ. Nếu mẹ nhiễm trong 3 tháng đầu, nguy cơ dị tật não càng cao.
Hiện chưa có vaccine hay thuốc điều trị đặc hiệu, nên cách tốt nhất là phòng muỗi đốt và tránh đi đến vùng có dịch trong thời gian mang thai.
💡 5. Khi nào mẹ nên đi khám ngay?
Hãy chú ý nếu trong thai kỳ mẹ có:
- Sốt, phát ban, nổi hạch, đau khớp, đau đầu hoặc mệt mỏi kéo dài.
- Thai máy yếu, bụng nhỏ hơn so với tuổi thai.
- Siêu âm phát hiện bất thường ở não, gan, tim hoặc có dịch quanh thai.
Khi đó, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm TORCH, HIV, viêm gan, giang mai hoặc CMV để tìm nguyên nhân và theo dõi kỹ hơn.
📌 Phòng ngừa là cách bảo vệ con đơn giản nhất
Phòng bệnh vẫn là biện pháp an toàn và hiệu quả nhất:
✅ Tiêm phòng trước khi mang thai: Rubella, thủy đậu, viêm gan B.
✅ Ăn chín, uống sôi, rửa tay kỹ, tránh tiếp xúc với phân mèo hoặc thịt tái.
✅ Khám thai định kỳ và làm xét nghiệm sàng lọc theo khuyến cáo.
✅ Giữ vệ sinh cá nhân, quan hệ tình dục an toàn, không dùng chung vật dụng cá nhân.
✅ Nếu mẹ mắc bệnh mạn tính như HIV, HBV, CMV..., cần điều trị phối hợp giữa bác sĩ sản và bác sĩ truyền nhiễm.
📌 Kết luận
Nhau thai là cầu nối của sự sống, nhưng cũng có thể trở thành con đường lây bệnh nếu mẹ không được chăm sóc đúng cách.
Bảo vệ con không chỉ là uống vitamin hay siêu âm đều đặn, mà còn là giữ cơ thể mẹ khỏe mạnh, phòng ngừa nhiễm khuẩn và kiểm soát bệnh mạn tính.
Một thai kỳ an toàn bắt đầu từ sức khỏe của mẹ, vì mỗi giọt máu mẹ truyền sang con là sự sống, cũng có thể là mầm bệnh.
Giữ cho dòng máu ấy trong lành, chính là món quà đầu tiên mẹ dành cho con. 🌷
