10/04/2025
🌱 “Trường mầm non hay trung tâm can thiệp – đâu là nơi phù hợp cho trẻ khuyết tật?”
(Một vài phân tích từ khoa học và thực tiễn)
* Hiện nay, nhiều phụ huynh có con rối loạn phổ tự kỷ (ASD), tăng động giảm chú ý (ADHD), chậm phát triển ngôn ngữ… có xu hướng đưa trẻ vào học các lớp mầm non hòa nhập ngay từ sớm. Mong muốn chính đáng này xuất phát từ ước vọng con sẽ hòa nhập tốt với cộng đồng, bắt nhịp cuộc sống bình thường như bao trẻ em khác.
❗Tuy nhiên, điều gì đang bị bỏ lỡ?
🔎 1. Lớp mầm non hòa nhập có thật sự “hòa nhập”?
Các lớp mầm non thông thường tại Việt Nam hiện nay thường có sĩ số từ 25–35 trẻ/lớp, với chỉ 1–2 giáo viên phụ trách. Trong môi trường như vậy:
✔️ Giáo viên khó có điều kiện cá nhân hóa hoạt động cho trẻ đặc biệt
✔️ Không đủ thời gian và chuyên môn để can thiệp hành vi, ngôn ngữ, kỹ năng xã hội chuyên biệt
✔️ Trẻ rất dễ bị “lọt thỏm” giữa lớp, không được hỗ trợ đúng lúc → dẫn đến gia tăng hành vi không phù hợp, thậm chí tụt lùi kỹ năng
📚 Nghiên cứu của Stahmer et al. (2015) cho thấy:
“Trẻ tự kỷ tham gia lớp học thông thường mà không có hỗ trợ chuyên sâu sẽ có tiến bộ thấp hơn đáng kể về ngôn ngữ và kỹ năng xã hội so với trẻ được can thiệp chuyên biệt.”
🧩 2. Trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập – nơi “đầu tư nền móng” cho phát triển
Tại các trung tâm chuyên biệt:
✨ Trẻ được đánh giá đầu vào bài bản
✨ Có kế hoạch can thiệp cá nhân hóa (IEP) rõ ràng
✨ Tỷ lệ giáo viên – học sinh thấp (1:1, 1:2 hoặc 1:4)
✨ Có đội ngũ chuyên môn (ngôn ngữ trị liệu, tâm lý, vận động…) đồng hành
Điều quan trọng hơn cả:
👉 Các hoạt động được thiết kế theo mức phát triển của trẻ, không ép buộc trẻ phải “hòa nhập” theo một chuẩn có sẵn.
👉 Trẻ được xây nền kỹ năng cốt lõi như chú ý, bắt chước, hiểu lời, điều tiết cảm xúc… trước khi tham gia vào môi trường đông.
📚 Một nghiên cứu tổng quan của Zwaigenbaum et al. (2015) khẳng định:
“Can thiệp sớm, chuyên sâu và có cấu trúc trong 2–5 năm đầu đời là yếu tố quyết định sự phát triển lâu dài của trẻ ASD.”
💰 3. Vấn đề chi phí – đầu tư hay tiêu tốn?
Một số phụ huynh chia sẻ rằng: “Cho con học trung tâm chuyên biệt tốn kém quá, chi bằng học mầm non rồi kèm thêm giờ can thiệp 1:1 bên ngoài.”
Tuy nhiên, sự thật là:
▶️ Khi tính tổng chi phí học mầm non + 1–2 giờ can thiệp cá nhân/ngày, thì mức chi có thể bằng, thậm chí cao hơn học tại trung tâm chuyên biệt – nơi trẻ được can thiệp toàn diện cả ngày.
💡 Trích dẫn từ tổ chức Autism Speaks:
“Các chương trình bán thời gian kết hợp can thiệp tại nhà thường không mang lại hiệu quả tối ưu như các chương trình toàn thời gian, có cấu trúc và được thực hiện bởi chuyên gia.”
Đáng tiếc, có không ít trường hợp phụ huynh có đủ tài chính nhưng chưa thấy được tầm quan trọng của việc đầu tư đúng thời điểm. Thay vì đầu tư mạnh vào 2–5 năm đầu đời – giai đoạn "cửa sổ vàng" phát triển não bộ, họ lại trì hoãn, dẫn đến mất cơ hội quý giá để giúp con tiến bộ.
⚠️ 4. Lo lắng "bắt chước trẻ khác" – quan ngại không cần thiết nếu có quản lý lớp đúng cách:
Một số cha mẹ ngần ngại môi trường trung tâm chuyên biệt vì sợ con mình bắt chước hành vi tiêu cực của trẻ khác. Tuy nhiên, điều này không hoàn toàn chính xác.
▶️ Ở các trung tâm chất lượng, nhóm trẻ sẽ được phân loại trình độ, chia lớp phù hợp, kèm giáo án cá nhân hóa, tránh tình trạng trẻ học chung nhưng "không có gì giống nhau".
▶️ Hành vi chưa phù hợp sẽ được xử lý bởi giáo viên chuyên môn, có chiến lược điều chỉnh rõ ràng.
📚 Nghiên cứu của Strain & Bovey (2011) đã chỉ ra:
“Trẻ em có xu hướng bắt chước hành vi được củng cố tích cực, không nhất thiết học theo hành vi tiêu cực nếu môi trường lớp học được kiểm soát tốt.”
🌈 5. Can thiệp sớm – bước đệm vững vàng cho hòa nhập
✅ Không phủ nhận vai trò của trường mầm non, nhưng mầm non chỉ thật sự phát huy hiệu quả khi trẻ đã có nền kỹ năng tối thiểu: hiểu lời, làm theo hướng dẫn, tự điều chỉnh hành vi.
✅ Nếu trẻ chưa có các kỹ năng nền đó, việc đưa vào môi trường đông ngay sẽ dễ gây quá tải cảm giác, thất bại giao tiếp, tăng hành vi tiêu cực.
➡ Vậy nên, can thiệp chuyên biệt không phải là để "cách ly" trẻ – mà để "bồi dưỡng sức mạnh" trước khi ra biển lớn.
🧡 Đầu tư đúng thời điểm là trao cho con một tương lai phát triển lành mạnh.
Trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập không phải là nơi “cản trở việc hòa nhập” – mà là bệ phóng cho hòa nhập bền vững.
Send a message to learn more