22/09/2021
I. Viêm gan C là gì?
Theo TTND Lê Văn Điềm - Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, viêm gan là một bệnh lý được đặc trưng bởi sự hiện diện của các tế bào gan bị viêm. Trong đó, các nguyên nhân có thể khiến tế bào gan bị viêm, tổn thương và chết trên diện rộng bao gồm: vi rút gây viêm gan (A, B, C…), vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm, các hóa chất độc hại từ bia rượu, thực phẩm nhiễm độc, thuốc lá, môi trường ô nhiễm, thuốc điều trị bệnh và các yếu tố tự miễn.
Viêm gan C là một trong những căn bệnh có mức độ tử vong cao do bệnh diễn tiến âm thầm đến khi phát hiện đã chuyển sang mãn tính và để lại hậu quả nặng nề là những bệnh gan nguy hiểm, có mức độ tử vong cao như xơ gan, ung thư gan, tuy vậy, bệnh viêm gan C vẫn còn ít được quan tâm.
II. Nguyên nhân gây bệnh viêm gan C
Nguyên nhân gây bệnh viêm gan C là do Hepatitis C virus (HCV) gây nên. HCV là một loại virus RNA mạch đơn, xâm nhập thẳng vào cơ thể qua đường máu rồi tấn gan. Tại đây, chúng sinh sôi nảy nở làm cho gan sưng phồng, đồng thời giết chết các tế bào gan, hủy hoại gan.
III. Triệu chứng của bệnh viêm gan C
Virus viêm gan C sau khi xâm nhập vào cơ thể, chúng có thời gian ủ bệnh khá dài khoảng 7-8 tuần, sau đó mới bắt đầu thời kỳ khởi phát bệnh. Nhưng đa số các trường hợp viêm gan C cấp tính thường ít có triệu chứng đặc hiệu nên dễ bị nhầm lẫn với các triệu chứng của cảm cúm thông thường như người mệt mỏi; đau nhức cơ; chán ăn, ăn không ngon miệng, buồn nôn; nhức đầu; người nóng sốt; rối loạn tiêu hóa; đau bụng; nước tiểu sẫm màu; có hiện tượng vàng da, vàng mắt.
Các triệu chứng này thường ở thể nhẹ nên người bệnh rất dễ bỏ qua. Có một một số ít trường hợp người bị viêm gan C sẽ tự khỏi mà không cần hỗ trợ cải thiện bất kỳ loại thuốc nào, số còn lại sẽ phát triển thành bệnh viêm gan C mãn tính (nghĩa là sau 6 tháng cơ thể không đào thải được HCV ra ngoài). Nhưng, có một điều đáng nói là người mắc bệnh viêm gan C mãn tính thường cũng không có các triệu chứng đặc hiệu cho đến khi bệnh tiến triển nặng sang xơ gan, ung thư gan.
IV. Các con đường lây truyền của viêm gan C
Như các loại viêm gan virus khác, nhiều người vẫn đang thắc mắc bệnh viêm gan C có lây không? Lây qua đường nào? Bệnh viêm gan C không lây truyền qua đường tiếp xúc thông thường như nói chuyện, dùng chung bát đũa, ly tách, khăn mặt… mà bệnh lây truyền từ người nhiễm HCV sang người lành qua 3 đường: đường máu, đường tình dục và truyền từ mẹ sang con. Trong đó, nguy cơ lây nhiễm virus viêm gan C theo đường máu thường chiếm tỉ lệ cao hơn.
Sau khi lây, thời gian ủ bệnh viêm gan C là từ 2 tuần đến 6 tháng. Khoảng 80% người không thể hiện bất kỳ triệu chứng nào sau khi lây nhiễm. 20% có triệu chứng rõ ràng có thể là các triệu chứng mệt mỏi, chán ăn, sốt, buồn nôn, đau bụng, đau khớp, nước tiểu sẫm màu, phân màu xám và vàng da, vàng mắt.
V. Biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm gan siêu vi C
Cả viêm gan B và viêm gan C đều là căn bệnh nguy hiểm vì bệnh diễn tiến âm thầm, triệu chứng chỉ biểu hiện khi bệnh đã nặng. Tuy nhiên, theo đánh giá viêm gan C còn nguy hiểm hơn cả viêm gan B vì có đến 75 - 85% người nhiễm mới trở thành nhiễm vi rút mạn tính và 60-70% trong số đó bị bệnh viêm gan C mạn tính. Và hậu quả là 5 - 20% phát triển thành xơ gan, 1-5% chết vì xơ gan hoặc ung thư gan. Theo thống kê, có đến 25% bệnh nhân ung thư gan có nguyên nhân cơ bản là do viêm gan C.
Bệnh viêm gan siêu vi C nếu không được phát hiện và hỗ trợ cải thiện sớm sẽ hủy hoại gan, làm giảm vai trò khử độc của gan từ đó tăng tích tụ độc chất và các virus, vi khuẩn, kí sinh trùng xâm nhập vào gan ngày càng nhiều hơn. Các chất độc hại, virus, vi khuẩn… sẽ trực tiếp hoặc gián tiếp kích hoạt tế bào Kupffer (một loại đại thực bào nằm trong xoang gan - nơi dẫn máu ra, vào gan, là tế bào đầu tiên ở gan tiếp xúc với các vi khuẩn, độc tố, tạo phản ứng miễn dịch) hoạt động quá mức, từ đó sản sinh các chất gây viêm làm tổn thương các tế bào gan dẫn đến một loạt các biến chứng nguy hiểm như:
Tăng men gan: Gan có rất nhiều loại men (enzyme) khác nhau, các men này sẽ được phóng thích vào máu khi tế bào gan chết theo chu trình. Ở người khỏe mạnh, nồng độ các men gan trong máu thường ở mức dưới 40UI/L. Nhưng ở người bệnh viêm gan C mãn tính, chỉ số này thường vượt mức vì khi các tế bào gan bị hủy hoại nhiều do tế bào Kupffer hoạt động quá mức sẽ phóng thích các men này vào máu gây tăng men gan. Men gan cao dự báo sẽ làm giảm tuổi thọ, tăng nguy cơ tử vong ở người mắc bệnh viêm gan C.
Xơ gan: Virus viêm gan C liên tục tấn công gan trong thời gian dài khiến tế bào Kupffer hoạt động quá mức, làm tăng sản sinh TGFβ, là yếu tố kích hoạt tế bào stellate sản sinh sợi xơ. Các chất xơ tạo ra ngày càng nhiều gây tổn thương và làm chết các tế bào gan. Các tế bào gan bị thoái hóa được thay bằng những tế bào gan tân sinh và các dải xơ làm thay đổi hoàn toàn cấu trúc gan, hình thành các mô sẹo, các nốt bất thường khiến cho gan chai cứng, không có khả năng phục hồi, dẫn đến bệnh lý xơ gan.
Ung thư gan: Ung thư gan là biến chứng nguy hiểm nhất khi bệnh viêm gan C ở giai đoạn cuối. Virus viêm gan C huỷ hoại các tế bào gan, từ đó làm cho hàng loạt các yếu tố kích hoạt tế bào Kupffer tiết ra Interleukin, TNF-α, TGF-ß… Đây là những chất làm tăng tình trạng chết tự nhiên của tế bào gan. Hậu quả là việc tân sinh các tế bào gan mới tăng nguy cơ đột biến, ung thư hóa. Mắc phải biến chứng nguy hiểm này, cuộc sống của người bệnh thường không kéo dài.
