21/06/2025
Một bài viết của một đồng nghiệp đọc hay nên xin phép tác giả được chia sẽ cho cộng đồng !!!
Bệnh nhân H., 32 tuổi, nam giới, một nhân viên văn phòng yêu thích gym và thường xuyên sử dụng thực phẩm chức năng "bổ thận tráng dương, tăng cơ" được quảng cáo trên mạng mà không rõ nguồn gốc trong thời gian dài. H. đến khám vì mệt mỏi, chán ăn và tiểu ít. Kết quả xét nghiệm cho thấy chức năng thận đã suy giảm nặng, có thể kéo dài từ rất lâu rồi.
Bệnh nhân M., 21 tuổi, nam giới, sinh viên năm cuối một trường đại học, suốt mấy năm học cậu nghe ở đâu xong cứ đến kỳ thi là uống thuốc giảm đau kết hợp nước tăng lực mỗi ngày để thức khuya. Khi M. được bạn đưa đến cấp cứu sau chuỗi ngày dài ôn thi tốt nghiệp: phù chân, nôn liên tục, mệt lả, bác sĩ phát hiện chức năng thận của em chỉ còn dưới 20%.
Tại Việt Nam hiện có hơn 8,7 triệu người mắc bệnh thận mạn, tức khoảng 12,8% dân số trưởng thành. Đáng nói, tỷ lệ người trẻ (dưới 40 tuổi) mắc bệnh đang tăng nhanh. Tại nhiều trung tâm thận nhân tạo lớn như Bệnh viện Bạch Mai, Chợ Rẫy, số bệnh nhân trẻ chiếm tới 20 – 30% số ca chạy thận định kỳ.
Suy thận có điểm nguy hiểm ở chỗ: không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Nhiều bạn trẻ hoàn toàn khỏe mạnh, chỉ tình cờ phát hiện khi làm xét nghiệm tổng quát. Nhưng khi đã có triệu chứng rõ như phù, tiểu ít, buồn nôn, mệt mỏi… thì thận đã bị tổn thương nghiêm trọng. Việc điều trị lúc đó chỉ còn cách duy trì chứ không thể phục hồi lại chức năng ban đầu.
Nhiều người thường cho rằng suy thận mạn xuất hiện ở người trẻ chủ yếu là do gene hay yếu tố di truyền, nhưng thực tế lại không phải như vậy. Mặc dù một số bệnh thận có tính chất di truyền hoặc bẩm sinh, nhưng theo thống kê và đánh giá của các tổ chức y tế uy tín như KDIGO, NKF (National Kidney Foundation) và WHO, đa số các ca suy thận mạn ở người trưởng thành (kể cả người trẻ) là do yếu tố mắc phải:
Thứ nhất là bệnh nền. Tăng huyết áp và đái tháo đường type 2, những bệnh vốn trước kia chỉ gặp ở người trung niên nay xuất hiện ngày càng nhiều ở người trẻ do lối sống thụ động, ăn uống nhiều đường, béo phì. Các bệnh như viêm cầu thận, lupus ban đỏ, thận đa nang cũng góp phần âm thầm gây tổn thương thận.
Thứ hai là lối sống thiếu lành mạnh. Ăn mặn, ít uống nước, lạm dụng nước ngọt có ga, nhịn tiểu, ngủ ít, stress kéo dài… đều là các yếu tố gây hại cho thận. Trong thời đại bận rộn, nhiều người trẻ không có thói quen vận động, lại thường xuyên tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, nhiều muối tạo gánh nặng cho thận ngày qua ngày.
Thứ ba – cũng là vấn đề nghiêm trọng nhất – là lạm dụng thuốc và thực phẩm chức năng. Thuốc giảm đau (như ibuprofen, aspirin), thuốc kháng sinh, thực phẩm bổ thận, giảm cân, làm đẹp… nếu dùng không có chỉ định y khoa đều có thể gây viêm thận kẽ, hoại tử ống thận. Nhiều ca suy thận cấp đã xảy ra chỉ vì dùng vài viên thuốc đông y mua qua mạng.
Hậu quả của suy thận không dừng lại ở sức khỏe. Người bệnh phải chạy thận nhân tạo 3 buổi/tuần, mỗi buổi 4–5 tiếng, kèm theo đó là chi phí điều trị lớn hàng năm, chưa kể ảnh hưởng đến công việc, tinh thần và khả năng sinh sản. Khi biết mình suy thận, không ít bạn trẻ rơi vào trầm cảm vì cảm giác không thể làm được như trước, không đóng góp được nhiều rồi bị mất đi tương lai.
Vậy giờ người trẻ có thể làm gì?
Ăn uống lành mạnh, giảm muối, uống đủ nước, vận động thường xuyên, không nhịn tiểu, ngủ đủ giấc. Nếu đang có bệnh nền như tiểu đường hay cao huyết áp, cần tuân thủ điều trị và tái khám định kỳ. Và đặc biệt: tuyệt đối không tự ý dùng thuốc kể cả thuốc "thảo dược tự nhiên" nếu không có tư vấn chuyên môn.
Điều nữa là khám sức khỏe định kỳ ít nhất mỗi năm một lần, tốt nhất 6 tháng/lần để kiểm tra chức năng thận. Chỉ một xét nghiệm nước tiểu và máu đơn giản có thể giúp phát hiện sớm tổn thương ở thận rồi.
Có thể các bạn đang còn trẻ, khỏe, năng động nhưng đừng coi nhẹ những biểu hiện nhỏ bất thường, và cần học cách lắng nghe cơ thể mình sớm hơn nếu không muốn cái giá phải trả là.. cả phần đời còn lại.
