02/12/2025
Rất hữu ích!
Nhiều mẹ bầu hỏi mình rằng: “Ngày xưa các bà các mẹ có phải xét nghiệm đái đường thai kỳ gì đâu mà vẫn sinh được, sao giờ phải xét nghiệm nhiều thế? Nếu có đái tháo đường thai kỳ thì mình tự giảm ăn ngọt thôi, cần gì phải thử đường máu đau tay phức tạp?”.
Đa số phụ nữ khi mang thai đều muốn mọi thứ nhẹ nhàng, ít cầu kỳ thủ tục rườm rà nhất. Nhưng để hiểu đúng về chuyện đái tháo đường thai kỳ ngày nay thì chúng ta cần nhìn lại một chút dựa trên khoa học chứ không chỉ dựa trên cảm giác hay kinh nghiệm các bà các mẹ để lại.
Ngày xưa không xét nghiệm không có nghĩa là ngày xưa không có đái tháo đường thai kỳ. Hồi đó y học chưa có công cụ, nên nhiều trường hợp sinh con to, đẻ khó, băng huyết, tiền sản giật… giờ nhìn lại mới thấy phù hợp với các biến chứng mà đái tháo đường thai kỳ có thể mang lại mà không ai biết. Một nghiên cứu rất lớn là HAPO theo dõi hơn 23.000 phụ nữ cho thấy chỉ cần đường máu tăng nhẹ thôi cũng đủ làm tăng nguy cơ thai to, sinh mổ, tăng huyết áp thai kỳ và hạ đường huyết sơ sinh. Nghĩa là, mình không đo thì mình… không biết, và không biết thì không dự phòng được.
Thêm nữa, cơ thể phụ nữ bây giờ rất khác thế hệ trước. Tỉ lệ thừa cân, béo phì tăng. Mẹ bầu mang thai ở độ tuổi lớn hơn. Hoạt động thể lực giảm. Những yếu tố này đều làm tăng đề kháng insulin – nguyên nhân khiến đường máu tăng trong thai kỳ. Nếu không tầm soát, nhiều mẹ vẫn nghĩ mình “ăn uống lành mạnh”, nhưng thực tế đường máu sau ăn có thể lên cao mà hoàn toàn không có cảm giác gì. Khoảng 30–50% phụ nữ bị đái tháo đường thai kỳ không hề béo, không hề ăn nhiều, và không có bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi phát hiện.
Có mẹ nói “thế thì mình ăn bớt đi là được” nhưng vấn đề không đơn giản vậy. Mình gặp rất nhiều trường hợp mẹ bầu nhịn tinh bột, ăn rất ít nhưng đường máu sau ăn vẫn cao, do cơ thể kháng insulin mạnh. Ngược lại, có người ăn kiêng quá mức nhưng không theo dõi đường máu, dẫn đến suy dinh dưỡng thai và giảm nước ối. Nên theo dõi đường máu không phải để làm khó hay phức tạp cho mẹ, mà để biết chế độ ăn của mình đã ổn chưa, có cần bổ sung hay giảm bớt, và em bé có đang phát triển hài hòa hay không.
Đái tháo đường thai kỳ không chỉ là chuyện “đường cao một chút”. Nó liên quan trực tiếp đến nguy cơ thai to, kẹt vai, sinh mổ, tiền sản giật, băng huyết sau sinh và hạ đường huyết ở trẻ ngay sau đẻ. Tất cả những điều này đều đã được chứng minh rõ ràng. Và điều quan trọng nhất: nếu phát hiện sớm và kiểm soát đúng, thì hầu hết các mẹ đều sinh con khỏe mạnh và bản thân mẹ cũng an toàn.
Vậy tầm soát đái tháo đường thai kỳ khi nào là hợp lý? Theo khuyến cáo hiện nay, đa số mẹ bầu nên làm nghiệm pháp dung nạp glucose (uống đường 75g rồi lấy máu 3 lần) vào tuần 24–28 của thai kỳ. Đây là giai đoạn nhau thai tiết nhiều hormon gây kháng insulin, nên bệnh dễ “lộ mặt” nhất. Với những mẹ có nguy cơ cao như: thừa cân/béo phì, từng bị đái tháo đường thai kỳ, sinh con > 4kg, người thân ruột thịt bị đái tháo đường, buồng trứng đa nang, tăng huyết áp, rối loạn đường máu trước đó… thì nên được bác sĩ xem xét tầm soát sớm hơn, ngay từ lần khám thai đầu tiên, rồi dù âm tính vẫn cần làm lại lần nữa vào tuần 24–28.
