29/09/2024
Cơ chế bệnh sinh của nám (PATHOGENESIS OF MELASMA) | Tan Van Ha, MD
Trước đây nám da được coi là một rối loạn của chỉ tế bào hắc tố (tế bào chịu trách nhiệm sản xuất ra melanin). Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra, nám da còn có sự tham gia của tế bào mast, elastosis quang hóa, và tân tăng sinh mạch.
Khi bức xạ UV tích tụ, tình trạng viêm da mạn tính xảy ra, kích hoạt các nguyên bào sợi, sau đó các nguyên bào sợi này tiết ra các yếu tố tế bào gốc (SCF), yếu tố này kích thích quá trình sinh hắc tố bằng cách truyền tín hiệu với thụ thể c-kit, nằm trong lớp thượng bì. Ngoài ra, các nguyên bào sợi già tăng cao ở vùng da bị nám so với vùng da bình thường xung quanh. Người ta tin rằng các nguyên bào sợi già sản xuất nhiều protein liên quan đến lão hóa da hơn, chẳng hạn như SCF. Bên cạnh đó, việc giải phóng protetin liên quan đến fizzled 2 (FRP2) đóng vai trò là chất kích thích quá trình sinh hắc tố thông qua việc kích hoạt con đường truyền tín hiệu β-catenin. Ngoài ra, cyclooxygenase-2 (COX-2) do tia UV gây ra được công nhận là có khả năng kích thích tế bào hắc tố.
Ở vùng da bị nám, các tế bào hắc tố di cư xuống lớp trung bì, đặc trưng của nám, và các tế bào thực bào chứa sắc tố da được quan sát thấy. Người ta cũng cho rằng hàm lượng gia tăng melanin ở trung bì da là do sự gia tăng phá vỡ màng đáy. Sử dụng phương pháp nhuộm periodic acid-Schiff-Diastase (D-PAS) và hóa mô miễn dịch anti-collagen type IV, cho thấy 95,5% và 83% mẫu da bệnh nhân bị nám có kiểu da Fitzpatrick IV và V. Sự phá vỡ màng đáy này có thể được giải thích như sau: tiếp xúc mạn tính với UV, kích hoạt metalloproteinases2 (MMP2) và MMP9 để phân hủy collagen loại IV và VI trong màng đáy. Sự phân bố của tế bào hắc tố và melanin trong lớp trung bì do tổn thương màng đáy như vậy, khiến nó nám kháng trị khi tiếp cận bằng đường bôi.
Tế bào mast được tìm thấy nhiều hơn ở những vùng da bị nám so với da bình thường. Bức xạ UV dường như thúc đẩy giải phóng histamine từ tế bào mast ở da. Vai trò của histamine trong quá trình tăng sắc sinh hắc tố vẫn chưa được nghiên cứu rõ ràng, nhưng người ta cho rằng nó liên quan đến yếu tố biệt hóa tăng trưởng - 15 (GDF-15), thuộc vào họ siêu yếu tố tăng trưởng chuyển đổi (TGF-β). Ngoài ra, histamine được biết đến là kích thích tế bào hắc tố ở người thông qua hoạt hóa protein kinase A qua thụ thể H2. Hơn nữa, bức xạ UV mạn tính làm tăng tryptase do tế bào mast giải phóng. Tryptase do tế bào mast giải phóng tạo điều kiện cho sự phân hủy collagen loại IV bằng cách kích hoạt các dạng tiềm ẩn của MMP hoặc trực tiếp gây tổn thương cho các thành phần của ma trận ngoại bào (ECM). Do đó, tryptase tăng do tế bào mast giải phóng có thể gây ra sự phá vỡ tế bào màng đáy của bệnh nhân. Hơn nữa, tế bào mast giải phóng nhiều yếu tố tăng sinh mạch khác nhau, bao gồm yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi cơ bản (bFGF), yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (VEGF) và TGF-β18. Hơn nữa, tiếp xúc lâu dài với bức xạ UV dẫn đến sự phát triển của elastosis quang hóa. Người ta cho rằng, tế bào mast tiết ra tryptase có vai trò gây ra elastosis quang hóa bằng cách kích thích nguyên bào sợi sản xuất elastin. Ngoài ra, granzyme B, được tiết ra bởi tế bào mast, được biết là thúc đẩy quá trình phân hủy ma trận ngoại bào (ECM) sau khi tiếp xúc lâu dài với tia UV.
Các nghiên cứu gần đây đã báo cáo về sự gia tăng đáng kể về số lượng và kích thước của các mạch máu trong vùng da bị ảnh hưởng của những BN bị nám da. Trong các mạch máu bị thay đổi này, có sự điều hòa tăng cường biểu hiện VEGF. VEGF được biết là kích hoạt giải phóng arachidonic acid và quá trình phosphoryl hóa và cả kích hoạt phospholipase tế bào chất A2. Mặc dù cơ chế chính xác vẫn chưa được biết rõ ràng, nhưng có một gợi ý rằng, VEGF có thể thúc đẩy quá trình hình thành sắc tố bằng cách nâng cao biểu hiện của protease-activated receptor-2 (PAR-2). Hơn nữa, endothelin 1, được tiết ra bởi các tế bào nội mô của vi mạch được công nhận là có khả năng kích thích quá trình hình thành sắc tố. Nó đạt được điều này bằng cách kích hoạt yếu tố phiên mã liên quan đến microphthalmia-associated transcription factor (MITF) thông qua việc kích hoạt thụ thể endothelin B.
Rõ ràng, nám da không chỉ là một rối loạn sắc tố biểu bì; thay vào đó, đây là một tình trạng rất phức tạp với các đặc điểm của quang lão háo. Những yếu tố này khiến việc điều trị nám da trở nên rất khó khăn.
Mặc dù vậy, dưới sự nghiên cứu không ngừng nghỉ của bác sĩ Tân, gói điều trị bám vào tất cả các yếu tố gây nám đã được ra đời và thành công trong việc giải quyết nám. Thông tin chi tiết các bạn vui lòng đọc thêm ở link dưới đây:
Link gói điều trị tại nhà: https://www.facebook.com/share/p/qNkk8ATZB8jCYmqX/