24/11/2019
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=2489635827980665&id=1411222775821981
ZONA VÀ ĐAU SAU ZONA
1) ZONA
Bệnh zona hay herpes zoster là bệnh nhiễm trùng da với biểu hiện là các ban đỏ, mụn nước, bọng nước tập trung thành đám, thành chùm dọc theo đường phân bố của thần kinh ngoại biên. Bệnh do sự tái hoạt của virus Varicella zoster (VZV) tiềm ẩn ở rễ thần kinh cảm giác cạnh cột sống. Bệnh hay gặp ở những đã từng bị thủy đậu, người già, những người suy giảm miễn dịch, đặc biệt ở người nhiễm HIV/AIDS.
A) NGUYÊN NHÂN :
- Căn nguyên là một virus hướng da và thần kinh có tên là Varicella zoster virus (VZV), thuộc họ virus herpes, và cũng chính là virus gây bệnh thủy đậu.
- Ở người đã mắc bệnh thủy đậu, sau khi khỏi, một số ít virus tồn tại trong các hạch thần kinh cảm giác cạnh cột sống dưới dạng tiềm tàng, im lặng. Khi gặp điều kiện thuận lợi (các yếu tố khởi động) như suy giảm miễn dịch (suy giảm về thần kinh và thể lực, người già yếu, dùng thuốc ức chế miễn dịch, các bệnh về máu, đái tháo đường), bệnh tạo keo (đặc biệt là bệnh lupus ban đỏ), stress, điều trị tia xạ, ung thư, HIV/AIDS…, virus sẽ tái hoạt, nhân lên và lan truyền gây viêm lan toả và hoại tử thần kinh. Đồng thời virút lan truyền ngược chiều đến da, niêm mạc và gây tổn thương.
😎 TRIỆU CHỨNG VÀ NHẬN BIẾT :
– Sang thương thường xuất hiện thành chùm, thường một bên người, không đối xứng, đây là cách phân biệt với viêm da tiếp xúc
– Mụn nước nhỏ thành đám
– Đau nhúc nhói
C) PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ BỆNH ZONA
- Mục tiêu điều trị
- Làm liền tổn thương
- Giảm đau
- Ngăn ngừa biến chứng
Phác đồ điều trị bệnh Zona
● Trường hợp không biến chứng và ở người có miễn dịch bình thường:
Tại chỗ:
* Bôi hồ nước
* Dung dịch màu millian
* Castellani
* Mỡ acyclovir
* Mỡ kháng sinh nếu có nhiễm khuẩn.
Toàn thân:
• Uống acyclovir: thuốc kháng virus có tác dụng nhanh lành vết thương, giảm số tổn thương mới và giảm đau sau zona. Thuốc nên được dùng sớm, tốt nhất trong vòng 72 giờ đầu.
• Liều 800mg x 5 lần/ngày trong 7-10 ngày.
• Hoặc, famciclovir 500mg mỗi 8 giờ (3 lần mỗi ngày) x 7 ngày.
• Hoặc, valacyclovir 1000mg mỗi 8 giờ (3 lần mỗi ngày) x 7 ngày.
• Ngoài ra: kháng sinh uống nếu có bội nhiễm; giảm đau, kháng viêm, an thần, Vitamn nhóm B liều cao.
● Trường hợp suy giảm miễn dịch hay tổn thương lan rộng:
• Tiêm tĩnh mạch acyclovir 30mg/kg/ngày, chia 3 lần x 7 ngày hoặc cho đến khi thương tổn đóng vảy tiết.
• Trường hợp có tổn thương mắt: Kết hợp khám chuyên khoa mắt, điều trị acyclovir đường tĩnh mạch.
2) ĐAU SAU ZONA (post herpetic neuralgia – PHN):
- Là hiện tượng đau dai dẳng trên 1 tháng, thậm chí hàng năm với biểu hiện đau nhạy cảm, rát bỏng, đau âm ỉ hay đau nhói như dao đâm ở vùng da tổn thương zona đã lành sẹo. Bệnh thường xuất hiện ở người già, người suy giảm miễn dịch, mắc bệnh ung thư. Nguyên nhân: do VZV gây viêm, hoại tử và xơ hóa các đầu mút thần kinh. Một số trường hợp có thể kèm đau cơ, đau khớp, ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống. Điều trị và dự phòng PHN: Điều trị bệnh zona bằng thuốc kháng virus sớm trong vòng 72 giờ đầu.
• Nếu đau dai dẳng: bôi kem chứa lidocain và prilocain, kem capsaicin, lidocain gel, uống thuốc chống trầm cảm ba vòng, phong bế thần kinh và vật lý trị liệu kết hợp.
• Amitripylin viên 25mg, liều 25 – 75mg/ngày.
Tác dụng phụ: hạ huyết áp tư thế, ngủ gà, khô miệng, lú lẫn, táo bón, bí tiểu, tăng cân. Hạn chế tác dụng phụ bằng cách dùng liều tăng dần.
• Carbamazepin viên nén 200mg, liều 400 – 1.200mg/ngày. Tác dụng phụ: chóng mặt, buồn nôn lúc bắt đầu điều trị, hạn chế bằng cách tăng dần liều.
• Gabapentin viên 300mg, liều 900 – 2.000mg/ngày. Tác dụng phụ: ngủ gà, nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn, đi loạng choạng, run. Hạn chế tác dụng phụ bằng cách tăng dần liều.
• Pregabalin 150mg-300mg/ngày.
• Corticoid: có tác dụng giảm đau trong thời kỳ cấp tính và cho rằng thuốc có tác dụng giảm đau sau zona.
