25/04/2025
Hồi ức căn nhà cháy năm 1966
Memory of the House That Burned Down in 1966
www.facebook.com/HoaiNiemXuNau
www.youtube.com/
---
Bản Việt ngữ:
Mỗi khi tháng Năm về, lòng tôi lại rưng rưng nhớ về một thời tuổi thơ đầy biến động. Cái ngày ấy – ngày 27 tháng 5 năm Bính Ngọ, năm 1966 – tôi mới lên năm tuổi. Đó là một buổi trưa mùa hè oi ả, trời như thiêu như đốt.
Chiến tranh đổ về quê tôi –xóm Giêng Nam, thôn Mỹ Hội, xã Mỹ Tài, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định – với những tiếng bom gầm, đạn xé. Khi ấy, má tôi và bà nội ôm tôi chạy xuống hầm trú ẩn. Má lấy chiếc áo dài trắng trùm lên người tôi, còn bà nội thì ngồi trước miệng hầm, tay quăng cát lên để ngăn lửa bén vào. Má ôm chặt tôi vào lòng, miệng không ngớt niệm danh hiệu Đức Chí Tôn cầu nguyện.
Lửa cháy ngùn ngụt ngay trước cửa hầm. Tôi còn nhớ rõ ánh lửa hừng hực, mùi khói khét lẹt len lỏi qua từng khe áo.
Má ẵm tôi chạy ra con suối trước nhà – một dòng suối nhỏ hiền hòa ngày nào – giờ trở thành nơi lánh nạn. Má bẻ nhánh cây lót cho tôi nằm, rồi nhẹ nhàng đặt tôi xuống. Trước mắt tôi là xác con bò của chị Bốn Trường bị trúng đạn, nằm phình bụng. Một cảnh tượng kinh hoàng với một đứa trẻ lên năm.
Trong khi đó, cha và anh tôi đang tát nước ở ao gần suối. Nghe bom nổ, hai người vội núp dưới mương dẫn nước. Khi mọi thứ tạm yên, anh tôi chạy về nhà, vừa thở hổn hển vừa hỏi: “Thằng Bình đâu?” – Bình tức là tôi. Anh tôi khóc oà lên: “Má ơi, nhà cháy rồi, lấy đâu mà ở!”
Căn nhà ấy – niềm tự hào của cha má tôi – vừa mới cất xong chưa đầy một năm. Một ngôi nhà to đẹp nhất xóm Giếng Nam, cha tôi làm lúc mới 39 tuổi, má tôi 40. Đó là tài sản lớn nhất của cả đời cha má. Mái lá, khung gỗ, bộ ván lót – tất cả đều bị bom Na-pan Mỹ thiêu rụi.
Căn nhà dưới còn chưa kịp dựng xong, bộ khung gỗ cũng hóa tro. Cây cối trong vườn – cả hàng trăm cây dừa và một vườn ổi – cháy trụi. Những con gà không còn chỗ ngủ, phải nằm dưới đất. Hai con chó quanh quẩn trong vườn nhà cháy. Đêm đêm, tôi vẫn còn nghe mùi khét của tro tàn vương trong gió.
Tôi chưa từng được ngủ trong căn nhà mới ấy – điều khiến tôi nuối tiếc nhất đời. Vì tôi là con trai, ngủ hay tè dầm. Mà nền nhà mới bằng xi măng, nước tiểu không rút được, gây mùi. Còn nhà cũ nền đất, tè xuống là rút ngay, không bốc mùi. Má tôi kể, nếu tôi là con gái thì đã được ngủ nhà mới rồi – vì con gái tè ngay vào chậu má để sẵn dưới giường. Còn tôi tè "lung tung", không trúng chậu – thế là đành phải ngủ nhà cũ.
Tôi vẫn nhớ, sau đó má dẫn tôi về ở tạm trong một ngôi Thánh Xá tranh – nơi có Thiên Nhãn của Đạo Cao Đài. Nhìn lên con mắt to trên nóc nhà, tôi thấy yên tâm đến lạ. Từ đó, tôi ở đó cho đến khi gia đình ổn định lại.
Gần 60 năm trôi qua, tôi vẫn ước ao một ngày nào đó có thể dựng lại căn nhà ấy, ngay trên mảnh đất cũ, như một lời tri ân đến cha má tôi.
Nếu một ngày được gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump, tôi sẽ nói:
“Ngài ơi, căn nhà tuổi thơ của tôi bị bom của nước ngài đánh sập. Xin hãy trả lại cho tôi một căn nhà như ngày xưa...”
Và tôi tưởng tượng ông ấy sẽ mỉm cười nói:
“Okay, okay, I will.”
---
English Version:
Every May, memories of my childhood resurface—especially that tragic summer day in 1966, the 27th of May in the lunar calendar, when I was just five years old.
The war had reached my hometown—My Tai commune, Phu My district, Binh Dinh province. As the bombs roared and bullets flew, my mother and grandmother carried me to a shelter. My mother covered me with a white long dress, while my grandmother sat at the entrance, throwing sand to keep the fire away.
The fire raged fiercely at the mouth of the shelter. I still remember the blazing flames and the acrid smell of smoke.
My mother carried me to a small stream in front of the house. She gently laid me down on some leaves she had arranged. In front of my eyes lay the bloated body of a cow killed by gunfire—a terrifying image for a five-year-old child.
My father and older brother were drawing water from a pond nearby. When the bombing started, they hid in the water channel. Once it stopped, my brother rushed home, shouting breathlessly, “Where’s little Binh?” And then he cried out, “Mom! The house is gone! Where will we live now?”
That house was my parents’ pride—built when my father was 39, my mother 40. It was the largest house in our village at the time, newly finished and not yet lived in fully. But within a year, it was reduced to ashes by American na**lm bombs.
Even the unfinished lower house frame was burned. The entire garden—hundreds of coconut trees and a guava orchard—was destroyed. The chickens had no place to roost. The dogs wandered confused. At night, the smell of burnt wood still hung in the air.
What I regret most is never getting to sleep in that new house. I was a boy, and boys wet the bed. The new house had a cement floor that absorbed nothing, unlike the old house’s dirt floor. My mother said if I had been a girl, I could’ve slept there—girls urinate neatly into a pot under the bed. Boys? We missed the pot.
Later, we moved into a small thatched temple of the Cao Dai religion. I saw the large “Divine Eye” on the rooftop and felt a strange peace. That’s where we stayed for a while.
Nearly 60 years have passed, yet my heart still longs to rebuild that house on our ancestral land—to honor my parents’ love and effort.
And if I ever meet President Donald Trump, I will say:
“Sir, your country’s bombs burned down my childhood home. Please give me back the house my parents built.”
And I imagine him replying with a smile:
“Okay, okay, I will.”
---
Tâm Linh Quê Nẫu
Hoài Niệm Xứ Nẫu – Nơi lưu giữ ký ức quê hương Bình Định – Phú Yên xưa qua hình ảnh, câu chuyện, món ăn, giọng nói. Cùng trở về miền ký ức thân thương, gợi lại một thời Xứ Nẫu chưa xa.
