10/02/2025
📍OXY CAO ÁP VỚI ĐỘT QUỴ NÃO
(Theo GS.TS Nguyễn Trường Sơn)
🔸Trong điều kiện thời tiết cực đoan như mùa đông – xuân năm 2024 – 2025 giá rét bất thường, các đợt rét thường kéo dài làm cho cơ thể khó thích nghi kịp. Thời tiết bất thường làm gia tăng nhiều loại bệnh, số mắc và tỷ lệ tử vong cũng cao hơn, đặc biệt là chứng đột quỵ não.
🚨Đột qụy não hay tai biến mạch máu não là bệnh lý cấp tính nguy hiểm, thường xảy ra đột ngột, có tỉ lệ tử vong cao nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
📣Đột qụy não là gì?
Đột quỵ não xảy ra khi mất đột ngột lưu lượng máu tới não (tắc mạch) hoặc vỡ mạch máu não (chảy máu não) dẫn tới giảm, mất chức năng hoặc chết tế bào não; là nguyên nhân gây liệt, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn cảm giác, trí nhớ, hôn mê và có nguy cơ gây tử vong.
🛑 Đột quỵ được chia làm 2 loại:
1️⃣ Nhồi máu não: chiếm 80% các trường hợp đột quỵ não, xảy ra khi mạch máu cung cấp cho não bị tắc nghẽn bởi cục máu đông (huyết khối) hoặc co thắt đột ngột động mạch não chịu trách nhiệm tưới máu cho một vùng não, hoặc cũng có thể do b**g các mảng xơ vữa động mạch gây nên hiện tượng tắc mạch não dẫn đến việc giảm hoặc mất khả năng tưới máu cho một vùng não nhất định gây tổn thương thiếu máu hoặc hoại tử mô não mà động mạch bị tắc chi phối.
2️⃣ Chảy máu não : chiếm 20% các trường hợp nhưng thường gây tử vong cao hoặc để lại di chứng hết sức nặng nề, nguyên nhân do vỡ thành động mạch, gây máu chảy vào trong nhu mô hay não thất, gây chèn ép nhu mô não hay tăng áp lực não thất, kết quả làm bệnh nhân có thể bị hôn mê rồi tử vong hoặc để lại di chưng não suốt đời. Vỡ mạch não có thể do sơ vữa hoặc dị dạng động mạch não.
📍Các dấu hiệu của đột quỵ não
Đột quỵ não có thể gây ra nhiều triệu chứng như: Đau đầu, rối loạn ý thức...nhưng chúng ta chỉ cần nhớ ít nhất 1 trong 3 nhóm dấu hiệu sau, xuất hiện đột ngột thì nguy cơ bị đột quỵ từ 90 - 95%, đó là dấu hiệu F.A.S.T
✅ Liệt mặt (Face): Miệng bị lệch sang một bên, nếp nhăn mũi-má mờ
✅ Yếu, liệt tay (Arm) hoặc chân: Không thể cầm, nắm, đi lại
✅ Rối loạn ngôn ngữ (Speech): Đột ngột rối loạn lời nói, không nói được hoặc lời nói không rõ ... như bình thường trước đó.
✅ Thời điểm phát bệnh (Time): Khi gặp những triệu chứng trên, cần gọi cấp cứu ngay. Người bệnh cần ghi nhớ thời điểm phát bệnh để thông báo với nhân viên y tế.
🚨Cấp cứu bệnh nhân bị đột quỵ trước khi tới viện
✔️Nhanh chóng gọi cấp cứu hoặc đưa người bệnh đến bệnh viện : thời gian là vàng đối với người bệnh, mỗi 1 phút chậm trễ cấp cứu sẽ có 2 triệu tế bào não bị chết đi.
✔️Đặt bệnh nhân nằm nghiêng về bên lành, đầu hơi nghiêng nhẹ.
✔️Không cho ăn hoặc uống bất kỳ loại gì nhất là khi người bệnh trong tình trạng lơ mơ, hoặc đang hôn mê để tránh sặc nước hoặc thức ăn vào phổi.
✔️Lấy bỏ các vật hoặc lau đờm dãi trong miệng có thể gây khó thở.
✔️Nếu bệnh nhân liệt, khi vận chuyển cần trợ giúp và đặt nghiêng về bên không liệt
✔️Không được tự ý dùng thuốc ở nhà .
📣Điều trị bệnh nhân đột quỵ tại cơ sở y tế. Phương pháp điều trị đột qụy não sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân nào gây ra bệnh.
✅Nếu đột quỵ do xuất huyết não: tùy theo mức độ nặng nhẹ của bệnh mà bác sĩ có thể chỉ định từ điều trị nội khoa hay can thiệp phẫu thuật.
✅Nếu đột qụy do nhồi máu não gây ra, bệnh nhân có thể có các biện pháp điều trị sau đây:
✔️Điều trị nội khoa: Tăng tuần hoàn não, kiểm soát huyết áp, kiểm soát mỡ máu, chống ngưng tập tiểu cầu, kiểm soát các bệnh lý nền
✔️Dùng thuốc tiêu sợi huyết: chỉ định cho những bệnh nhân đến sớm dưới 4,5 giờ kể từ khi khởi phát, số lượng bệnh nhân được điều trị phương pháp này là rất ít so với số lượng bệnh nhân bị nhồi máu não.
✔️Lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học: chỉ định cho những bệnh nhân đến sớm dưới 6 giờ kể từ khi khởi phát. Biện pháp này thường áp dụng trong đột quỵ nhồi máu não do tắc động mạch lớn như động mạch não giữa, động mạch cảnh trong.
🛑Điều trị bằng trị liệu oxy cao áp:
• Trị liệu oxy cao áp là phương pháp điều trị mà bệnh nhân được thở oxy nguyên chất trong một thiết bị có khả năng chịu áp lực cao gọi là buồng cao áp (hyberbaric chamber) dưới điều kiện áp suất lớn hơn áp suất khí quyển (lớn hơn 1 Amosphe).
❌Đối với các trường hợp bị nhồi máu não đặc biệt nhồi máu não đa ổ, ổ nhỏ thì oxy cao áp được chứng minh đem lại hiệu quả tốt giúp phục hồi tế bào não bị tổn thương do thiếu oxy, phục hồi vận động, cảm giác và ngôn ngữ cho người bệnh, rút ngắn thời gian điều trị bệnh.
🛑Khi bệnh nhân điều trị oxy cao áp thì phân áp oxy trong máu sẽ tăng gấp 10-13 lần so với điều kiện bình thường (áp suất khí quyển), dễ dàng khuyếch tán oxy cho vùng não bị tổn thương, giúp tăng sinh các mạch máu tân tạo, đồng thời oxy cao áp còn có tác dụng chống ngưng tập tiểu cầu, chống phù não, giảm áp lực nội sọ.
📍Trị liệu oxy cao áp là phương pháp điều trị không xâm lấn, có thể áp dụng điều trị cho tất cả các giai đoạn của đột nhồi máu não đặc biệt khi bệnh nhân không còn trong giai đoạn cửa sổ của điều trị tiêu sợi huyết hoặc biện pháp cơ học lấy huyết khối.
📣Phòng ngừa đột quỵ
Các nguyên nhân gây đột quỵ có thể được phòng ngừa.
✔️Chế độ sinh hoạt hợp lý : tập thể dục đều đặn, kiểm soát cân nặng, hạn chế thức ăn có nhiều dầu mỡ, muối.
✔️Không hút thuốc lá
✔️ Kiểm soát tốt các bệnh lý nền như tăng huyết áp. Đái tháo đường, rối loạn mỡ máu…
✔️Tuân thủ đúng các yêu cầu của bác sĩ về việc dùng thuốc.
✔️ Thường xuyên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ, ít nhất là 6 tháng/lần.
📣Các phòng ngừa đột quỵ não xảy ra khi trời lạnh:
✅Không để cho cơ thể tiếp xúc lạnh đột ngột hay ở trong môi trường lạnh quá lâu: sinh hoạt và ngủ trong phòng ấm áp, sáng thức giấc phải khởi động cơ thể ngay trên giường trước khi rời giường, từ từ bỏ chăn mền ra; mặc ấm khi ra khỏi phòng, khỏi nhà; tắm nước ấm và tắm sớm không nên tắm về đêm. Nếu không bận việc gì có thì không nên dậy quá sớm, đặc biệt người có bệnh tăng huyết áp, tim mạch.
✅Hoạt động thể lực: không quá thụ động hay hoạt động quá sức.
✅Không uống rượu mạnh nhằm làm ấm cơ thể vì uống rượu có thể làm tăng huyết áp, làm tăng khả năng đột quỵ.
✅Dùng thuốc đều đặn theo chỉ định nếu có tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu, hạn chế ăn mặn muối.
✅ Sinh hoạt, làm việc điều độ, giữ tinh thần thư thái.
