15/06/2025
KHÁM SÀNG LỌC – KHÔNG PHẢI
LÚC NÀO CŨNG CÓ LỢI
✍️Bs Đặng Ngọc✍️
💥 Đây là những thông tin mà bạn gần như không được nghe thậm chí là bị cố tình dấu đi.
💥Hiện nay, việc khám sức khỏe định kỳ và sàng lọc bệnh sớm đã trở thành một xu hướng phổ biến. Chúng ta thường được khuyên: "Phát hiện sớm để điều trị sớm". Điều đó đúng — nhưng không phải lúc nào cũng đúng. Việc lạm dụng sàng lọc để “thu phí” không phải không xảy ra, mà là rất hay gặp hiện nay. Vậy các bạn cần biết các thông tin sau về một số tác hại khi sàng lọc nhé.
⚠️ 1. Dương tính giả – báo động sai:
Một số xét nghiệm sàng lọc không đủ độ chính xác, dẫn đến kết quả dương tính giả (false-positive). Điều này khiến người bệnh:
• Lo lắng, mất ngủ, căng thẳng kéo dài.
⚠️ 2. Âm tính giả – tạo cảm giác an toàn sai lầm:
Ngược lại, có những người thực sự mang bệnh nhưng kết quả lại âm tính giả (false-negative, xét nghiệm không phát hiện được). Điều này có thể:
• Khiến người bệnh chủ quan, bỏ qua triệu chứng
• Dẫn đến chẩn đoán trễ hơn, khi bệnh đã tiến triển.
⚠️ 3. Chẩn đoán quá mức (overdiagnosis)
Một trong những tác hại ít được nói đến nhất là chẩn đoán quá mức – tức là phát hiện những bệnh hoặc tổn thương không bao giờ gây hại suốt đời nếu không phát hiện ra.
⚠️ 4. Tác hại từ làm các xét nghiệm chuyên sâu sau khi sàng lọc ban đầu dương tính:
👉 Ví dụ thường gặp nhất là mấy cái xét nghiệm marker ung thư trong các gói khám hiện tại. Vì nó không hề có giá trị trong sàng lọc, chỉ làm BN tăng chi phí cũng như sẽ lo lắng và bị chỉ định quá mức các xét nghiệm không cần thiết khi xét nghiệm marker tăng hơn bình thường, trong khi nó hoàn toàn lành tính.
⚠️ 5. Tác hại từ việc điều trị không cần thiết:
👉Một khi có kết quả bất thường, bệnh nhân thường được điều trị ngay – thậm chí khi bản thân bệnh đó không nguy hiểm.
👉Điều này có thể dẫn tới:
•Phẫu thuật không cần thiết
•Xạ trị, hóa trị với tác dụng phụ nặng nề
•Tăng rủi ro biến chứng, giảm chất lượng sống.
⚠️ KẾT LUẬN:
👉Sàng lọc không đúng dẫn đến: Tổn thất tâm lý và tài chính. Chi phí cho các xét nghiệm, đi lại, nghỉ việc, các kiểm tra chuyên sâu có thể rất lớn.
💥P/s: Com-mừn và xẻ tria, đủ 30 tria xẻ bác sẽ tiếp tục bài viết tiếp theo “làm gì để sàng lọc hiệu quả, an toàn và tiết kiệm” nhất.
