14/07/2025
DINH DƯỠNG HỖ TRỢ PHỤC HỒI SAU CHẤN THƯƠNG SỌ NÃO
Chấn thương sọ não (CTSN) là tình trạng tổn thương hộp sọ và các cấu trúc bên trong do tai nạn, va đập... Người bệnh có thể gặp các rối loạn về tri giác, vận động, cảm giác, ngôn ngữ,… Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng sau CTSN, giúp:
✔ Tăng hiệu quả điều trị
✔ Rút ngắn thời gian nằm viện
✔ Giảm nguy cơ biến chứng nặng
Dinh dưỡng theo từng giai đoạn điều trị
1. Giai đoạn cấp tính (2–5 ngày đầu sau phẫu thuật):
• Khi huyết động và áp lực nội sọ ổn định, dinh dưỡng đường tiêu hóa sẽ được bắt đầu.
• Nếu dinh dưỡng đường tiêu hoá chưa đáp ứng đủ ≥60% nhu cầu năng lượng → kết hợp dinh dưỡng tĩnh mạch.
• Nhu cầu năng lượng: 20–25 kcal/kg/ngày.
• Ăn thành 5–6 bữa nhỏ, dùng thực phẩm mềm, lỏng, giàu năng lượng: cháo, súp, sữa, sinh tố...
• Trường hợp rối loạn nuốt/ý thức giảm → nuôi qua sonde, cần đảm bảo lưu lượng, nhiệt độ, vệ sinh.
2. Giai đoạn hồi phục:
• Năng lượng: 25–30 kcal/kg/ngày
• Cần tăng cường các nhóm dinh dưỡng sau:
Protein (đạm)
Giúp tái tạo tế bào, tăng cường miễn dịch, duy trì chức năng thần kinh. Nhu cầu gấp 1,5–2 lần bình thường. Có trong: thịt, cá, trứng, sữa, đậu đỗ…
Omega-3
Giảm viêm, bảo vệ mô thần kinh, phòng teo cơ. Nguồn thực phẩm: cá béo (cá hồi, cá mòi, cá thu…), dầu cá, quả bơ, hạt óc chó, hạnh nhân, hạt chia, rau họ cải...
Vitamin A, C, K
• Vitamin A: Tăng miễn dịch, hỗ trợ liền vết thương – có trong gấc, cà rốt, bí đỏ, rau xanh.
• Vitamin C: Tái tạo mô, hạn chế sẹo – có trong cam, ổi, bưởi, xoài, dứa…
• Vitamin K: Tham gia vào quá trình đông máu – có trong rau cải, súp lơ, bơ, đậu nành...
Vi chất và khoáng chất (sắt, kẽm, canxi)
• Sắt, kẽm: Tạo máu, cải thiện vị giác – từ thịt đỏ, hải sản, đậu đỗ
• Canxi: Tái tạo xương – có trong sữa, phô mai, cải xoăn, trứng, cá biển…
Lưu ý:
Tránh thực phẩm nhiều chất béo bão hòa (mỡ động vật, nội tạng, dầu cọ…), nhiều muối → vì làm tăng nguy cơ đột quỵ và biến chứng tim mạch.
Chế độ dinh dưỡng đúng – đủ – phù hợp là yếu tố thiết yếu giúp người bệnh chấn thương sọ não phục hồi toàn diện về thể chất và tinh thần.
_____
Khoa Dinh Dưỡng - Bệnh Viện Hữu Nghị Đa Khoa Nghệ An