25/10/2021
Cilat janë çrregullimet gjuhësore ?
1. AFAZIA :
▪️Afazia është një paaftësi për të kuptuar ose formuluar gjuhën për shkak të dëmtimit të zonave specifike të trurit.
▪️Shkaqet kryesore janë goditja në tru ose trauma e kokës.
▪️Afazia mund të jetë gjithashtu rezultat i tumoreve të trurit, infeksioneve të trurit ose sëmundjeve neurodegjenerative, por këto të fundit janë shumë më pak të përhapura.
▪️Afazia ndahet ne katër kategori :
1. Afazia shprehëse (e quajtur edhe Afazia Broca) përfshin vështirësi në përcjelljen e mendimeve përmes fjalës ose shkrimit. Personi e di atë që ai dëshiron të thotë, por nuk mund të gjejë fjalët që ka nevojë për tu shprehur.
3. Afazia e pranueshme (Afazia Wernicke) përfshin vështirësi në kuptimin e gjuhës së folur ose të shkruar. Individi dëgjon zërin ose sheh lëvizjen e buzëvë, por nuk mund të gjej kuptimin e fjalëve.
4. Afazia globale rezulton nga dëmtime të rënda dhe të gjera në zonat gjuhësore të trurit. Njerëzit humbin pothuajse të gjithë funksionin e gjuhës, si të kuptuarit dhe të shprehurit. Ata nuk mund të flasin ose të kuptojnë fjalin, as nuk mund të lexojnë ose të shkruajnë.
5. Indirektët me anafizë anomike ose “amnezi” sic quhet ndryshe , forma më pak e rëndë e afazisë, kanë vështirësi në përdorimin e emrave të saktë për objekte, njerëz, vende ose ngjarje të veçanta.
2. AFRAZIA :
▪️ Afrazia është pamundësia për të folur fjalët në fraza të plota, ose, pamundësia për të kuptuar fjalët e renditura në fraza. Fjalët individuale nuk janë problematike.
3. DISFAZIA :
▪️ Disfazia, e quajtur edhe afazi, është një çrregullim gjuhësor. Kjo ndikon në mënyrën se si flisni dhe kuptoni gjuhën. Njerëzit me disfazi mund të kenë vështirësi të bashkojnë fjalët e duhura në një fjali, të kuptojnë se çfarë thonë të tjerët, lexojnë dhe shkruajnë.
▪️Disfazia zhvillimore është një çrregullim gjuhësor e cila karakterizohet me pa aftësisë për ta kuptuar , për ta formuar dhe për ta shprehur mendimin e caktuar.
▪️Duke folur vërehet aftësia e fëmijut se është nën nivelin e pritur të moshës së tij mendore dhe kronologjike.
▪️LLOJET :
1. EKSPRESIV
2. IMPRESIV
▪️SIMPTOMET :
1. Fjalor i varfër
2. Shkurtimi i fjalëve
3. Zëvendësimi tingujve ose rrokjeve në fjalë
4. Fjalia është e shkurtër dhe është agramatike nuk ka folje ndihmëse, parafjalë, ndajfolje, mbiemra , lidhëza.
5. Nuk mund ti dallojë gjinitë dhe kohën në fjali.
▪️ETIOLOGJIA E DISFAZISË ZHVILLIMORE :
1. Faktorët neurologjik
2. Lateralizimi i hemisferave
3. Faktorët gjenetik
4. Anomalitë në zhvillimin e trurit
5. Faktorë psikogjen
6. Faktorët emocional
7. Deficiti i perceptimit audititiv
8. Çrregullime motorike
10. Ndikimi i mjedisit ku jeton fëmiju
4. SKIZOFAZIA :
▪️Skizofazia ose fjala sallatë është një gjuhë e ngatërruar dhe shpesh e përsëritur, simptomatike e sëmundjeve të ndryshme mendore.
▪️ Fjala sallatë :
▪️Fjala sallatë, ose skizofazi, është një "përzierje e ngatërruar ose e pakuptueshme e fjalëve dhe frazave në dukje të rastësishme", që përdoret më shpesh për të përshkruar një simptomë të një çrregullimi neurologjik ose mendor. Termi skizofazi përdoret në veçanti për të përshkruar gjuhën e ngatërruar që mund të jetë e dukshme në skizofreni. Fjalët mund të jenë ose jo gramatikisht të sakta, por janë të ngatërruara semantikisht deri në atë pikë sa dëgjuesi nuk mund të nxjerrë asnjë kuptim prej tyre. Termi përdoret shpesh në psikiatri, si dhe në gjuhësinë teorike për të përshkruar një lloj gjykimi të pranueshmërisë gramatikore nga folësit vendas, dhe në programimin kompjuterik për të përshkruar randomizimin e teksteve.
5. LOGORHEA :
▪️Në psikologji, logorhea ose logorrhoea (nga greqishtja e lashtë λόγος logos "fjalë" dhe ῥέω rheo "të rrjedhë"), e njohur gjithashtu si fjalimi i shtypit, është një çrregullim komunikimi që shkakton fjalë të tepruar dhe përsëritje, gjë që mund të shkaktojë moskoherencë.
6. PARAFAZIA :
▪️Parafazia është një lloj gabimi në daljen e gjuhës që zakonisht lidhet me afazinë dhe karakterizohet nga prodhimi i rrokjeve, fjalëve ose frazave të paqëllimta gjatë përpjekjes për të folur.
▪️Gabimet parafazike janë më të zakonshme tek pacientët me forma të rrjedhshme të afazisë dhe vijnë në tre forma: fonemike ose literale, neologjike dhe verbale.
▪️Parafazitë mund të ndikojnë në informacionin metrik, informacionin segmental, numrin e rrokjeve ose të dyja. Disa parafazi e ruajnë njehsorin pa segmentim, dhe disa bëjnë të kundërtën. Megjithatë, shumica e parafazive prekin të dyja pjesërisht.