18/10/2024
Những điều cần biết trong điều trị ung thư.
Ngay khi được bác sĩ chẩn đoán ung thư, người bệnh và gia đình rất quan tâm đến những câu hỏi như:
Loại tế bào ung thư, giai đoạn ung thư. Bệnh có chữa khỏi được không? Cần hoá chất, xạ trị hay phẫu thuật...
Dưới đây là những thông tin quan trọng bệnh nhân cần nắm bắt trước khi bắt đầu quá trình điều trị.
1. Ung thư là gì?
Ung thư (cancer) là tên dùng chung để mô tả một nhóm các bệnh phản ảnh những sự thay đổi về sinh sản, tăng trưởng và chức năng của tế bào. Các tế bào bình thường trở nên bất thường (đột biến) và tăng sinh một cách không kiểm soát, xâm lấn các mô ở gần (xâm lấn cục bộ) hay ở xa (di căn) qua hệ thống bạch huyết hay mạch máu.
Những thuật ngữ khác của ung thư là khối u ác tính hoặc tân sinh ác tính (malignant neoplasm). Có hơn 100 loại ung thư khác nhau.
2. Loại tế bào ung thư.
Mỗi loại tế bào ung thư sẽ có phương pháp điều trị khác nhau bởi vậy bệnh nhân cần được chuẩn đoán chính xác loại tế bào ung thư mình mắc phải dựa vào kết quả sinh thiết tế bào và kết quả hoá mô miễn dịch. Dưới đây là phân loại tế bào ung thư:
* Ung thư biểu mô (Carcinoma) Ung thư biểu mô là dạng ung thư phổ biến nhất, khối u được hình thành từ các tế bào biểu mô. (Ung thư biểu mô tuyến, Ung thư tế bào biểu mô vẩy, Ung thư biểu mô tế bào đáy. Ung thư biểu mô tế bào nhẫn, Ung thư biểu mô tế bào thận, ung thư biểu mô tế bào chuyển tiếp, Ung thư biểu mô nhú).
* Ung thư mô liên kết (Sacroma).
* Ung thư máu (Leukemia).
* Ung thư bạch huyết (Lymphoma).
* Đa u tủy xương (Multiple myeloma).
* Ung thư sắc tố bào (Melanoma).
* U não và tủy sống.
* Các loại khối u khác như U tế bào sinh dục. U nội tiết thần kinh. U Carcinoid.
3. Các giai đoạn/cấp độ ung thư.
Có rất nhiều cách để đánh giá mức độ ác tính và các cấp độ của ung thư. Trong đó, hệ thống đánh giá dựa trên thang đo T.N.M là tiêu chuẩn được nhiều nước áp dụng nhất. T.N.M lần lượt là chữ cái viết tắt của Tumor (kích thước khối u), Nodule (hạch lympho tổn thương) và Metastasis (di căn). Trong đó, T bao gồm có 4 cấp độ (T1,2,3,4 và T0/Tis); N cũng gồm 4 cấp độ (N0,1,2,3) và M gồm 2 cấp độ (M0,M1). Cụ thể mức độ biểu hiện và cấp tính của từng đại lượng trong thang đo T.N.M như sau:
T (Tumor)/Khối u
T0/Tis: Không thấy khối u trên lâm sàng/U tại chỗ
T1: Khối u nhỏ, bị giới hạn, không hoặc rất ít xâm lấn
T2: U to hơn (thường > 3cm) xâm lấn phủ tạng tối thiểu
T3: U to, xâm lấn phủ tạng và các mô lân cận
T4: U to hơn phủ tạng, xâm lấn phủ tạng lân cận
N (Nodule)/ Hạch
N0: Không sờ thấy hạch
N1: Hạch cùng bên di động (N1a – hạch không bị xâm nhập; N1b – hạch bị xâm nhập)
N2: Hạch hai bên đối xứng di động (N2a – các hạch không bị xâm nhập; N2b: các hạch bị xâm nhập)
N3: Hạch bị cố định
M (Metastasis)/Di căn
M0: Không có triệu chứng lâm sàng của di căn xa
M1: Có triệu chứng lâm sàng của di căn xa
Việc phân chia ra 4 cấp độ sẽ bao gồm biểu hiện kết hợp giữa 3 thành tố là kích thước khối u, hạch lympho tổn thương và triệu chứng di căn như dưới đây:
* Cấp độ 1 – T1; N0; M0
Khối u ung thư tương đối nhỏ, không xuất hiện hạch cũng như chưa có triệu chứng di căn xa. Có thể phẫu thuật với tỷ lệ khỏi bệnh 70 – 90%.
* Cấp độ 2 – T2; N1; M0
Kích thước khối u đã lớn hơn giai đoạn 1, tuy nhiên vẫn chưa lan rộng sang các mô xung quanh nhưng đôi khi các tế bào ung thư có thể đã xâm nhập vào hạch bạch huyết. Có thể phẫu thuật và kết hợp hoá trị.
* Cấp độ 3 – T3; N2; M0
Khối u có kích thước lớn, có thể đã bắt đầu lan vào các mô xung quanh và xuất hiện các tế bào ung thư trong các hạch bạch huyết trong khu vực. Không thể thực hiện phẫu thuật. Có thể điều trị hoá chất kết hợp xạ trị.
* Cấp độ 4 – T4; N3; M1
Xuất hiện những triệu chứng di căn hay còn gọi là ung thư thứ phát. Không thể phẫu thuật, chủ yếu điều trị bằng hoá chất, miễn dịch hay đích...
4. Các phương pháp điều trị
Ung thư có thể điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, việc áp dụng còn phụ thuộc vào vị trí, cấp độ và thể trạng của người bệnh. Trong đó, các phương pháp phổ biến nhất bao gồm:
* Phẫu thuật cắt bỏ khối u
* Hoá trị
* Xạ trị: 2D, 3D, 4 D hay xạ Proton
* Liệu pháp hormon
* Liệu pháp điều trị đích
* Liệu pháp miễn dịch
* Liệu pháp phóng xạ
* Chăm sóc và điều trị triệu chứng
Điều trị ung thư có thể mất nhiều thời gian và là hành trình đòi hỏi nhiều nỗ lực. Điều quan trọng là bệnh nhân phải được chuẩn đoán đúng bệnh, lựa chọn đúng phác đồ và bệnh nhân được hỗ trợ tinh thần để vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Hy vọng với những thông tin trên sẽ giúp ích cho bệnh nhân và gia đình.
Dr Anna Pham
