10/08/2025
⁉️HỎI ĐÁP VỀ BỆNH SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE
🧑⚕️Sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi-rút Dengue gây ra và lây truyền qua muỗi vằn. Sau đây là tổng hợp những thông tin quan trọng và giải đáp các thắc mắc thường gặp để giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này.
1️⃣. Tôi nên làm gì nếu nghi ngờ mình bị sốt xuất huyết Dengue?
Nếu bạn nghi ngờ mình bị SXHD, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức. Để chẩn đoán bệnh, bác sĩ sẽ thực hiện:
- Đánh giá các dấu hiệu và triệu chứng của bạn.
- Xét nghiệm máu để tìm bằng chứng về vi-rút Dengue.
- Xem xét tiền sử bệnh và lịch sử đi lại của bạn.
Những người đã từng đi đến nơi có dịch SXHD trong vòng hai tuần qua cần thông báo cho bác sĩ biết điều này.
2️⃣. Sốt xuất huyết Dengue lây truyền như thế nào?
SXHD lây truyền qua vết chích của muỗi vằn. Muỗi nhiễm bệnh khi chúng hút máu của người đã nhiễm vi-rút Dengue. Sau khoảng một tuần, muỗi có thể truyền vi-rút khi chích một người khỏe mạnh. Muỗi có thể bay xa tới 400 mét để tìm kiếm các vật chứa nước đọng làm nơi đẻ trứng, nhưng chúng thường sống gần nơi ở của con người.
Muỗi vằn là loài muỗi hoạt động vào ban ngày, thời gian đốt đỉnh điểm là vào sáng sớm và buổi tối trước khi trời tối hẳn. Do đó, một người có thể bị muỗi chích tại nhà hoặc nơi làm việc.
SXHD không thể lây trực tiếp từ người sang người. Tuy nhiên, một người đã nhiễm vi-rút và đang mắc SXHD có thể lây nhiễm bệnh cho người khác thông qua vết chích từ muỗi vằn. Con người có thể mang mầm bệnh từ quốc gia này sang quốc gia khác hoặc từ vùng này sang vùng khác trong giai đoạn vi-rút lưu hành và sinh sôi trong máu.
Muỗi vằn đã tiến hóa để trở thành loài muỗi chích gián đoạn và thích chích nhiều người trong một lần hút máu. Cơ chế này đã khiến muỗi vằn trở thành một loài muỗi truyền bệnh dịch cực kỳ hiệu quả.
3️⃣. Muỗi sinh sản ở đâu?
Muỗi vằn phát triển mạnh ở những khu vực gần khu dân cư (các khu vực đô thị). Muỗi vằn đẻ trứng trong các vật chứa nước bên trong nhà và xung quanh khu dân cư (bao gồm chai lọ không sử dụng, thùng chứa, rác thải bỏ đi, lốp xe cũ, ... có chứa nước).
Trứng nở khi tiếp xúc với nước. Trứng có thể chịu đựng được điều kiện khô hạn khắc nghiệt và tồn tại trong nhiều tháng. Muỗi cái có thể đẻ hàng chục trứng tới 5 lần trong suốt vòng đời của chúng.
Muỗi trưởng thành thường đậu trong nhà ở những khu vực tối (tủ quần áo, gầm giường, sau rèm cửa). Tại đây, chúng được bảo vệ khỏi gió, mưa và hầu hết các loài thiên địch, điều này làm tăng tuổi thọ và khả năng chúng sống đủ lâu để nhiễm vi-rút từ một người và truyền sang người khác.
4️⃣. Tôi có thể làm gì để giảm nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết Dengue?
Biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với những khu vực có muỗi vằn là loại bỏ nơi muỗi đẻ trứng, hay còn gọi là giảm nguồn lây. Giảm số lượng trứng, ấu trùng và nhộng sẽ làm giảm số lượng muỗi trưởng thành và ngăn chặn sự lây truyền của bệnh.
Các vật dụng hứng nước mưa hoặc dùng để chứa nước nên được che đậy cẩn thận hoặc loại bỏ đúng cách. Các vật chứa cần thiết còn lại nên được đổ hết nước, cọ rửa sạch sẽ (để loại bỏ trứng) ít nhất mỗi tuần một lần. Điều này sẽ ngăn chặn muỗi trưởng thành nở ra từ giai đoạn trứng/ấu trùng/nhộng. Sự tham gia của cộng đồng là chìa khóa để phòng chống sốt xuất huyết. Khi mỗi hộ gia đình cùng nhau giảm mật độ muỗi, tỷ lệ lây truyền bệnh sẽ giảm hoặc thậm chí ngừng lại.
Bên cạnh đó, để bảo vệ bản thân khỏi muỗi chích hiệu quả nhất, bạn nên giảm thiểu vùng da hở mà muỗi có thể chích. Quần áo dài tay và thuốc chống muỗi là những lựa chọn khả thi nhất.
Ngoài ra, lưới chống muỗi ở cửa sổ và cửa ra vào cùng với điều hòa không khí sẽ giảm nguy cơ muỗi tiếp xúc với các thành viên trong gia đình. Màn chống muỗi (và/hoặc màn tẩm hóa chất) cũng sẽ cung cấp thêm lớp bảo vệ cho những người ngủ ban ngày hoặc bảo vệ chống lại các loại muỗi khác có thể đốt vào ban đêm (như muỗi truyền sốt rét). Bình xịt côn trùng gia dụng, nhang muỗi hoặc các thiết bị xông tinh dầu diệt côn trùng khác cũng có thể giảm hoạt động của muỗi.
5️⃣. Có vắc-xin phòng sốt xuất huyết Dengue không?
Hiện tại đã có vắc-xin được cấp phép để phòng ngừa bệnh SXHD. Lịch tiêm vắc-xin này gồm 2 liều, cách nhau 3 tháng, được chỉ định cho các nhóm tuổi cụ thể và trong những trường hợp đặc biệt theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Vắc-xin phòng SXHD không nên được tiêm cho:
- Phụ nữ đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai trong vòng ít nhất 1 tháng sau khi tiêm vắc-xin.
- Phụ nữ đang cho con bú.
- Người bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải, bao gồm những người đang điều trị ức chế miễn dịch như hóa trị hoặc dùng liều cao corticosteroid toàn thân trong vòng 4 tuần trước khi tiêm vắc-xin.
- Người nhiễm HIV có triệu chứng hoặc nhiễm HIV không triệu chứng nhưng có bằng chứng suy giảm chức năng miễn dịch.
Tiêm vắc-xin phòng SXHD nên được xem là một phần của chiến lược tổng hợp để kiểm soát dịch bệnh, bao gồm kiểm soát muỗi, quản lý ca bệnh hợp lý và sự tham gia của cộng đồng. Việc kiểm soát muỗi toàn diện phải luôn là một thành phần quan trọng trong các chương trình kiểm soát SXHD.
🍀Nguồn: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/dengue-and-severe-dengue
