Psikiatri NAIM FANAJ

09/09/2025

Gjenet dhe mjedisi - ndërveprojnë si shkaktarë të autizmit

Sipas Koalicionit të Shkencëtarëve për Autizmin, studiuesit kanë zbuluar “qindra gjene të lidhura me autizmin” së bashku me “faktorë mjedisorë që mund të ndërveprojnë me predispozitën gjenetike.” Shkalla e plotë e kombinimeve gjenetike dhe shkaktarëve ende nuk është kuptuar plotësisht.

09/09/2025

Ankthi dhe Obsesioni

Ankthi = është një ndjenjë e përgjithshme frike/shqetësimi.

Obsesioni = është një mendim ose imazh i padëshiruar që krijon pikërisht atë ankth.

07/09/2025

SA KOHË DUHET VËRTET PËR TË HARRUAR NJË ISH-PARTNER? SHKENCA PËRGJIGJET

Një studim i ri shkencor ka matur kohën reale që i duhet zemrës (dhe trurit) për t'u shkëputur emocionalisht pas një ndarjeje serioze, dhe përgjigjja është: shumë më gjatë nga sa mendoni.

Sipas hulumtimit, lidhja juaj emocionale me një ish-partner ka nevojë mesatarisht për 4.18 vjet vetëm për t'u përgjysmuar. Për t'u shuar plotësisht, ky proces mund të zgjasë rreth 8 vjet.

Studiuesit analizuan 320 njerëz që kishin qenë në lidhje afatgjata (të paktën dyvjeçare) dhe zbuluan disa faktorë kyç që e ngadalësojnë ose e bëjnë këtë proces pothuajse të pamundur:

Kush i dha fund? Personat të cilëve u ishte dhënë fund lidhjes (ata që nuk e morën vetë vendimin për t'u ndarë) kishin nevojë për shumë më shumë kohë që ndjenjat të zbeheshin—ndonjëherë edhe më shumë se një dekadë.

A flisni ende? Për njerëzit që vazhdonin të mbanin kontakte me ish-partnerin, studimi zbuloi se lidhja emocionale mund të mos shuhej kurrë plotësisht.

Si lidheni ju me të tjerët? Njerëzit që kishin një stil "ankthioz" të atashimit (që shqetësohen shumë për lidhjet e tyre dhe kanë frikë nga braktisja) i ruanin ndjenjat për ish-in shumë më gjatë se të tjerët.

Gjetja më befasuese?
Fillimi i një lidhjeje të re nuk e ndihmoi procesin. Studiuesit zbuluan se gjetja e një partneri të ri nuk e përshpejtonte aspak kohën që i duhej dikujt për ta kapërcyer emocionalisht ish-partnerin e mëparshëm.

https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/19485506251323624

What happens to attachment bonds when relationships end? One common assumption is that such bonds partly endure, such that former partners continue to fulfill a...

07/09/2025

PSE VUAJN NJERËZIT QË KANË OBSESIONE (FIKSIME)

Njerëzit që kanë obsesione (si pjesë e çrregullimit obsesiv-kompulsiv – OCD, ose edhe pa rituale të dukshme) përjetojnë vuajtje sepse mendimet e tyre të padëshiruara u shkaktojnë ankth, faj dhe turp, dhe përpiqen t’i kontrollojnë, por sa më shumë luftojnë kundër tyre, aq më të forta bëhen. Prandaj në raste të tilla duhet të kërkojnë ndihmën psikologjike/psikiatrike/psikoterapeutike.

07/09/2025

TRURI MBETET PLASTIK DHE I AFTË TË MËSOJË GJATË GJITHË JETËS

Truri ka kapacitetin për neurogjenezë gjatë gjithë jetës.
Neuronet e gjeneruara si pasojë e përvojës nuk janë vetëm funksionale, por gjithashtu asociohen me një kujtesë më të mirë dhe plasticitet (Van Praag et al 2002).
Zonat e trurit që lidhen me emocionet dhe kujtesën (korteksi parafrontal, amigdala, hipokampusi dhe lobi temporal) janë tejet plastike, dhe rrjedhimisht, të afta për të mësuar edhe në moshën e rritur.

Clinical Assessment and Management of Childhood Psychiatric Disorders-- Savita Malhotra -- Third Edition, 2025

25/08/2025

Mirëmëngjes! ☀️

Çdo ditë e re është një ftesë për të qenë më i butë me veten. Sot, merr një moment për të marrë frymë thellë dhe për të njohur forcën që ke brenda teje. Nuk ka rëndësi sa i vogël është hapi që hedh përpara, ai mbetet progres.
Kujdesu për mendjen dhe shpirtin tënd. Ti e meriton paqen dhe qetësinë.
Të uroj një ditë të mbarë dhe të qetë!

03/08/2025

Shëndeti mendor është një e drejtë themelore njerëzore

Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) e përcakton shëndetin mendor në terma të të drejtave themelore të njeriut:

Shëndeti mendor është një e drejtë themelore njerëzore për të gjithë njerëzit. Kushdo, kushdo qoftë, ka të drejtë për standardin më të lartë të arritshëm të shëndetit mendor. Kjo përfshin të drejtën për t'u mbrojtur nga rreziqet e shëndetit mendor, të drejtën për kujdes të disponueshëm, të arritshëm dhe me cilësi të mirë, si dhe të drejtën për liri, pavarësi dhe përfshirje në komunitet. (OBSH, 2022)

03/08/2025

Shëndeti juaj ndikohet jo vetëm nga biologjia juaj (siç janë gjenet, hormonet, forca muskulore ose shëndeti i zorrëve), por edhe nga gjendja juaj psikologjike (siç janë nivelet e stresit dhe shëndeti mendor) dhe mjedisi juaj shoqëror (duke përfshirë marrëdhëniet dhe komunitetin).

27/07/2025

Një paciente më thotë: Të gjitha gjërat në jetë i kam në rregull, pse të kam këtë ankth?

“E kuptoj që ndihesh e çuditur apo e pasigurt pse po përjeton ankth, sidomos kur gjithçka tjetër duket në rregull në jetën tënde.

Por duhet ta dish se ankthi nuk shfaqet gjithmonë për shkak të një problemi të jashtëm apo një arsyeje të dukshme.

Shpesh ai lidhet me mënyrën se si trupi dhe truri ynë përpunojnë stresin, ndjeshmërinë emocionale, përjetimet e kaluara, ose edhe ndryshime kimike në tru.

Është plotësisht e mundur të ndihesh në ankth edhe kur ‘objektivisht’ gjithçka duket mirë. Prandaj nuk do të thotë që je e dobët apo që po ‘imagjinon’ – është diçka reale dhe e trajtueshme.”

11/06/2025

U BËRA PËR PSIKIATËR...

Pacienti hyn, ulët me pak hezitim dhe ofshan, pastaj më drejtohet:

U bëra me ardh këtu...? Nuk jam i/e çmendur… S'e di pse jam këtu…

Kjo ndodhë shpesh. Për të gjithë ata që mendojnë e ndihen kështu, reflektimi ynë shprehet kështu:

 E kuptojmë që nuk është gjithmonë e lehtë të vish në një vend të tillë. Por është në rregull. Je këtu tani – dhe ky është një hap i rëndësishëm.
 Të vish këtu nuk do të thotë që je "i/e çmendur". Shumë njerëz vijnë kur ndihen të lodhur, të ngarkuar ose thjesht kur diçka nuk shkon si zakonisht.

21/05/2025

Çfarë duhet të pyesni një profesionist dhe institucionin ku punon kur kërkoni një shërbim psikologjik/psikiatrik?

Kur kërkoni një shërbim psikologjik ose psikiatrik, është thelbësore të bëni pyetjet e duhura për të siguruar që do të merrni ndihmën profesionale më të përshtatshme dhe cilësore për nevojat tuaja. Më poshtë janë disa pyetje kyçe që mund t’i bëni si profesionistit ashtu edhe institucionit:

✅ PYETJE PËR PROFESIONISTIN (Psikologun / Psikiatrin):
Cila është kualifikimi juaj profesional dhe licencimi?
→ Sigurohuni që ka diplomë përkatëse (psikologji / mjekësi psikiatrike) dhe është i/e licencuar për të praktikuar.

Çfarë përvoje keni me problemet që po përjetoj?
→ P.sh., ankthi, depresioni, trauma, çrregullime të personalitetit, varësi, etj.

Çfarë qasje terapeutike përdorni?
→ P.sh., Terapia konjitiv-behaviorale (CBT), psikoterapia psikoanalitike, terapia familjare, etj.

Sa kohë zakonisht zgjat trajtimi për rastet si i imi?

A ofroni trajtim me ilaçe (nëse është psikiatër)? Apo bashkëpunoni me ndonjë psikiatër (nëse është psikolog)?

A ruhet konfidencialiteti im dhe në çfarë rrethanash mund të prishet?
→ Konfidencialiteti është bazë, por ka përjashtime ligjore (p.sh., rrezik për jetën, raste abuzimi).

Si matet progresi gjatë trajtimit?

Çfarë ndodh nëse nuk ndjej përmirësim pas disa seancash?
→ Është me rëndësi të dini nëse profesionisti është i hapur për rishikim të planit të trajtimit.

🏥 PYETJE PËR INSTITUCIONIN (Qendrën ose Klinikën):
A është institucioni i licencuar nga autoritetet përkatëse?
→ Kjo garanton që ndjek standardet ligjore dhe etike.

Çfarë lloje të shërbimeve psikologjike/psikiatrike ofroni?
→ Këshillim individual, familjar, terapi grupi, psikiatri, mbështetje për varësi, etj.

Cilat janë oraret e punës dhe a ka mundësi për seanca online?

Si bëhet pagesa dhe a mbulohen shërbimet nga sigurimi shëndetësor?

A ofrohet ndihmë në raste emergjente psikologjike?

A ka lista pritjeje dhe sa zgjat zakonisht për të marrë një takim?

💡 Këshilla shtesë:
Mund të kërkoni referenca ose komente nga klientë të tjerë (nëse janë të disponueshme).

Shikoni faqet zyrtare, rrjetet sociale ose platformat profesionale për të vlerësuar reputacionin dhe profesionalizmin e institucionit ose profesionistit.

20/04/2025

🧾 Nga puna e përditshme

NJË NËNË KA OBSESIONE SE DO TI LËNDON FËMIJËT E SAJ

📘 E vërteta është kjo: mendimet e frikshme nuk janë parashikime të së ardhmes, ato janë produkte të ankthit, lodhjes ose çrregullimeve si OCD. Ato nuk kanë fuqi – dhe fakti që një nënë ka frikë prej tyre tregon që ajo nuk do t’i bëjë kurrë realitet.

🧠 Kuptohet që këto mendime të bëjnë të ndihesh sikur je e rrezikshme. Por realiteti është krejt ndryshe: nëna që kanë mendime të tilla dhe ndihen keq prej tyre janë pikërisht ato që nuk i bëjnë kurrë realitet. Sepse ato mendime nuk vijnë nga dëshira, por nga ankthi. Sa më shumë që i frikësohesh, aq më shumë ndihen të vërteta.

✔️Me ndihmën e një psikologu/psikiatri, mund të mësohesh të shkëpusësh frikën nga mendimet. Mund të mësoshë teknika për t’u qetësuar dhe distancuar nga mendimet pa luftuar me to. Mund të marrësh trajtim me barëra që ti lehtëson dhe mundëson ti mbash nën kontrollë këto.