Psikiatri NAIM FANAJ

09/09/2025

Gjenet dhe mjedisi - ndërveprojnë si shkaktarë të autizmit

Sipas Koalicionit të Shkencëtarëve për Autizmin, studiuesit kanë zbuluar “qindra gjene të lidhura me autizmin” së bashku me “faktorë mjedisorë që mund të ndërveprojnë me predispozitën gjenetike.” Shkalla e plotë e kombinimeve gjenetike dhe shkaktarëve ende nuk është kuptuar plotësisht.

09/09/2025

Ankthi dhe Obsesioni

Ankthi = është një ndjenjë e përgjithshme frike/shqetësimi.

Obsesioni = është një mendim ose imazh i padëshiruar që krijon pikërisht atë ankth.

07/09/2025

SA KOHË DUHET VËRTET PËR TË HARRUAR NJË ISH-PARTNER? SHKENCA PËRGJIGJET

Një studim i ri shkencor ka matur kohën reale që i duhet zemrës (dhe trurit) për t'u shkëputur emocionalisht pas një ndarjeje serioze, dhe përgjigjja është: shumë më gjatë nga sa mendoni.

Sipas hulumtimit, lidhja juaj emocionale me një ish-partner ka nevojë mesatarisht për 4.18 vjet vetëm për t'u përgjysmuar. Për t'u shuar plotësisht, ky proces mund të zgjasë rreth 8 vjet.

Studiuesit analizuan 320 njerëz që kishin qenë në lidhje afatgjata (të paktën dyvjeçare) dhe zbuluan disa faktorë kyç që e ngadalësojnë ose e bëjnë këtë proces pothuajse të pamundur:

Kush i dha fund? Personat të cilëve u ishte dhënë fund lidhjes (ata që nuk e morën vetë vendimin për t'u ndarë) kishin nevojë për shumë më shumë kohë që ndjenjat të zbeheshin—ndonjëherë edhe më shumë se një dekadë.

A flisni ende? Për njerëzit që vazhdonin të mbanin kontakte me ish-partnerin, studimi zbuloi se lidhja emocionale mund të mos shuhej kurrë plotësisht.

Si lidheni ju me të tjerët? Njerëzit që kishin një stil "ankthioz" të atashimit (që shqetësohen shumë për lidhjet e tyre dhe kanë frikë nga braktisja) i ruanin ndjenjat për ish-in shumë më gjatë se të tjerët.

Gjetja më befasuese?
Fillimi i një lidhjeje të re nuk e ndihmoi procesin. Studiuesit zbuluan se gjetja e një partneri të ri nuk e përshpejtonte aspak kohën që i duhej dikujt për ta kapërcyer emocionalisht ish-partnerin e mëparshëm.

https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/19485506251323624

What happens to attachment bonds when relationships end? One common assumption is that such bonds partly endure, such that former partners continue to fulfill a...

07/09/2025

PSE VUAJN NJERËZIT QË KANË OBSESIONE (FIKSIME)

Njerëzit që kanë obsesione (si pjesë e çrregullimit obsesiv-kompulsiv – OCD, ose edhe pa rituale të dukshme) përjetojnë vuajtje sepse mendimet e tyre të padëshiruara u shkaktojnë ankth, faj dhe turp, dhe përpiqen t’i kontrollojnë, por sa më shumë luftojnë kundër tyre, aq më të forta bëhen. Prandaj në raste të tilla duhet të kërkojnë ndihmën psikologjike/psikiatrike/psikoterapeutike.

07/09/2025

TRURI MBETET PLASTIK DHE I AFTË TË MËSOJË GJATË GJITHË JETËS

Truri ka kapacitetin për neurogjenezë gjatë gjithë jetës.
Neuronet e gjeneruara si pasojë e përvojës nuk janë vetëm funksionale, por gjithashtu asociohen me një kujtesë më të mirë dhe plasticitet (Van Praag et al 2002).
Zonat e trurit që lidhen me emocionet dhe kujtesën (korteksi parafrontal, amigdala, hipokampusi dhe lobi temporal) janë tejet plastike, dhe rrjedhimisht, të afta për të mësuar edhe në moshën e rritur.

Clinical Assessment and Management of Childhood Psychiatric Disorders-- Savita Malhotra -- Third Edition, 2025

25/08/2025

Mirëmëngjes! ☀️

Çdo ditë e re është një ftesë për të qenë më i butë me veten. Sot, merr një moment për të marrë frymë thellë dhe për të njohur forcën që ke brenda teje. Nuk ka rëndësi sa i vogël është hapi që hedh përpara, ai mbetet progres.
Kujdesu për mendjen dhe shpirtin tënd. Ti e meriton paqen dhe qetësinë.
Të uroj një ditë të mbarë dhe të qetë!

03/08/2025

Shëndeti mendor është një e drejtë themelore njerëzore

Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) e përcakton shëndetin mendor në terma të të drejtave themelore të njeriut:

Shëndeti mendor është një e drejtë themelore njerëzore për të gjithë njerëzit. Kushdo, kushdo qoftë, ka të drejtë për standardin më të lartë të arritshëm të shëndetit mendor. Kjo përfshin të drejtën për t'u mbrojtur nga rreziqet e shëndetit mendor, të drejtën për kujdes të disponueshëm, të arritshëm dhe me cilësi të mirë, si dhe të drejtën për liri, pavarësi dhe përfshirje në komunitet. (OBSH, 2022)

03/08/2025

Shëndeti juaj ndikohet jo vetëm nga biologjia juaj (siç janë gjenet, hormonet, forca muskulore ose shëndeti i zorrëve), por edhe nga gjendja juaj psikologjike (siç janë nivelet e stresit dhe shëndeti mendor) dhe mjedisi juaj shoqëror (duke përfshirë marrëdhëniet dhe komunitetin).

27/07/2025

Një paciente më thotë: Të gjitha gjërat në jetë i kam në rregull, pse të kam këtë ankth?

“E kuptoj që ndihesh e çuditur apo e pasigurt pse po përjeton ankth, sidomos kur gjithçka tjetër duket në rregull në jetën tënde.

Por duhet ta dish se ankthi nuk shfaqet gjithmonë për shkak të një problemi të jashtëm apo një arsyeje të dukshme.

Shpesh ai lidhet me mënyrën se si trupi dhe truri ynë përpunojnë stresin, ndjeshmërinë emocionale, përjetimet e kaluara, ose edhe ndryshime kimike në tru.

Është plotësisht e mundur të ndihesh në ankth edhe kur ‘objektivisht’ gjithçka duket mirë. Prandaj nuk do të thotë që je e dobët apo që po ‘imagjinon’ – është diçka reale dhe e trajtueshme.”